Kontrola

Inspekcja Ochrony Środowiska kontroluje przestrzeganie:

przepisów i decyzji ustalających warunki pobierania wód powierzchniowych lub podziemnych lub wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi, określone w pozwoleniach wodnoprawnych albo pozwoleniach zintegrowanych;
zakresu, częstotliwości i sposobu prowadzenia pomiarów wielkości emisji i jej wpływu na stan środowiska;
warunków eksploatacji instalacji i urządzeń chroniących środowisko przed zanieczyszczeniem;

przeprowadzając:

kontrole zakładów w terenie, podczas których, w uzasadnionych przypadkach, wykonywane są pomiary wielkości emisji;
kontrole dokumentacyjne, polegające na analizie sprawozdań z pomiarów ilości pobieranej wody oraz ilości i jakości ścieków wprowadzanych do wód lub do ziemi, wykonanych przez podmioty, które są obowiązane do ich wykonywania i przekazywania wojewódzkim inspektorom ochrony środowiska na podstawie przepisów ustawy Prawo wodne.

Kontrole prowadzone w terenie

Mają charakter planowy oraz pozaplanowy. Kontrole planowe wynikają z rocznego planu działalności kontrolnej Inspekcji Ochrony Środowiska, natomiast kontrole pozaplanowe wykonywane są w związku z rozpatrywaniem wniosków organów administracji publicznej lub podmiotów, a także jako kontrole interwencyjne w związku z rozpatrywaniem skarg i interwencji dotyczących zanieczyszczenia środowiska lub podejrzenia wystąpienia takiego zanieczyszczenia, wystąpienia poważnych awarii lub w celu przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia. Kontrolę przedsiębiorców wykonuje się na zasadach określonych w rozdziale 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2021 r. poz. 162, z późn. zm.). Do kontroli pozaplanowych przedsiębiorców nie stosuje się przepisów art. 47, art. 48, art. 50, art. 51, art. 54, art. 55 i art. 58 ustawy Prawo przedsiębiorców.

W uzasadnionych przypadkach, podczas kontroli w terenie w zakresie gospodarki wodno-ściekowej mogą być pobierane do badań próbki ścieków lub wody powierzchniowej poniżej lub powyżej zrzutu ścieków. Badania te przeprowadzane są przez Centralne Laboratorium Badawcze (CLB) funkcjonujące w strukturze Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, na zlecenie wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska przeprowadzającego kontrolę.

Kontrole dokumentacyjne

W przypadku kontroli dokumentacyjnych dotyczących przestrzegania warunków ilości pobieranej wody oraz ilości i jakości ścieków wprowadzanych do wód lub do ziemi, dokumentami podlegającymi kontroli są wyniki pomiarów wykonywanych i przekładanych przez zakłady. Inspektorzy przeprowadzający ww. kontrole sprawdzają przede wszystkim, czy dotrzymywane są dopuszczalne wielkości emisji określone w pozwoleniach wodnoprawnych albo pozwoleniach zintegrowanych, czy badania i pomiary, w tym pobieranie próbek do badań, zostały wykonane w sposób zgodny z przepisami lub warunkami posiadanych pozwoleń, w miejscu i zakresie określonym w przepisach prawa lub warunkami posiadanych pozwoleń, czy wyniki wykonanych pomiarów nie nasuwają zastrzeżeń oraz czy pomiary zostały wykonane przez akredytowane laboratorium, zgodnie z metodyką referencyjną.

Oceny, czy ścieki wprowadzane do wód lub do ziemi spełniają wymagania, dokonuje się w oparciu o przepisy rozporządzenia Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 12 lipca 2019 r. w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego oraz warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu do wód lub do ziemi ścieków, a także przy odprowadzaniu wód opadowych lub roztopowych do wód lub do urządzeń wodnych (Dz. U. poz. 1311).

Opłaty podwyższone za przekroczenie lub naruszenie warunków korzystania ze środowiska, określonych w pozwoleniach wodnoprawnych

Opłaty podwyższone, ponosi się w razie:

korzystania z usług wodnych polegających na:

poborze wód podziemnych lub wód powierzchniowych;
wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi:
- bez wymaganego pozwolenia wodnoprawnego albo pozwolenia zintegrowanego – decyzję w sprawie wymierzenia opłaty podwyższonej wydaje właściwy organ Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie;

korzystania z usług wodnych polegających na:

poborze wód podziemnych lub wód powierzchniowych;
wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi:
- z przekroczeniem warunków określonych w pozwoleniu wodnoprawnym albo w pozwoleniu zintegrowanym – decyzję w sprawie wymierzenia opłaty podwyższonej wydaje właściwy organ Inspekcji Ochrony Środowiska.

Zgodnie z art. 282 ust. 1 i 2 ustawy Prawo wodne wysokość opłaty podwyższonej za pobór wód podziemnych lub powierzchniowych z przekroczeniem warunków określonych w pozwoleniu wodnoprawnym albo w pozwoleniu zintegrowanym, ustala się jako 10-krotność wielkości jednostkowej stawki opłaty zmiennej za usługi wodne za pobór wód podziemnych lub wód powierzchniowych na podstawie pomiarów ilości pobieranych wód prowadzonych przez podmiot obowiązany do ponoszenia opłat za usługi wodne.

Zgodnie z art. 282 ust. 5 i 6 jeżeli podmiot obowiązany do ponoszenia opłat za usługi wodne nie prowadzi pomiarów ilości pobieranych wód powierzchniowych lub wód podziemnych, przyjmuje się, że warunki poboru wód określone w pozwoleniu wodnoprawnym albo pozwoleniu zintegrowanym zostały przekroczone w zakresie ilości pobranych wód. Ilość wód powierzchniowych lub wód podziemnych pobranych z przekroczeniem ustala się, przyjmując maksymalną techniczną wydajność eksploatowanych instalacji lub urządzeń do poboru wód pomnożoną przez ustalony szacunkowo czas ich wykorzystywania.

Według art. 282 ust. 3 i 4 ustawy Prawo wodne, przekroczenie ustala się jako ilość wód pobranych z przekroczeniem warunków pozwolenia wodnoprawnego albo pozwolenia zintegrowanego za poprzedni rok kalendarzowy, a jeżeli pobrana z jednego ujęcia ilość wód powoduje przekroczenie kilku warunków pozwolenia wodnoprawnego albo pozwolenia zintegrowanego, opłatę podwyższoną, o której mowa w art. 280 pkt 2 lit. a, ustala się za przekroczenie, które powoduje najwyższy wymiar tej opłaty.

Zgodnie z art. 284 ustawy Prawo wodne, właściwy organ Inspekcji Ochrony Środowiska stwierdza przekroczenie określonych w pozwoleniu wodnoprawnym albo pozwoleniu zintegrowanym warunków wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi, o których mowa w art. 283 ust. 1, na podstawie:

pomiarów prowadzonych przez podmiot obowiązany do ponoszenia opłat za usługi wodne;
innych środków dowodowych niezbędnych do ustalenia wielkości przekroczenia.

Właściwy organ Inspekcji Ochrony Środowiska stwierdza przekroczenie na podstawie pomiarów jeżeli podmiot obowiązany do ponoszenia opłat za usługi wodne (art. 286 ustawy Prawo wodne):

prowadzi wymagane pomiary ilości, stanu i składu ścieków albo minimalnego procentu redukcji substancji zanieczyszczających w procesie oczyszczania ścieków, a w przypadku ścieków przemysłowych, dopuszczalnej ilości substancji zanieczyszczających, w szczególności substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, wyrażone w jednostkach masy przypadających na jednostkę wykorzystywanego surowca, materiału, paliwa lub powstającego produktu, minimalnej procentowej redukcji stężeń substancji w ściekach oraz dopuszczalnej masy substancji, w tym substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, w odprowadzanych ściekach przypadającej na jednostkę masy wykorzystanego surowca, materiału, paliwa lub wytworzonego produktu;
zapewnił wykonanie pomiarów, w tym pobieranie próbek, przez akredytowane laboratorium w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności
(Dz.U. z 2019 r. poz. 155) w zakresie badań, do których wykonywania jest obowiązany.

Właściwy organ Inspekcji Ochrony Środowiska może nie uznać przedkładanych mu wyników jeżeli pomiary te nasuwają zastrzeżenia (art. 288 ustawy Prawo wodne). Wyniki pomiarów prowadzonych przez podmiot korzystający ze środowiska nasuwają zastrzeżenia, jeżeli w szczególności:

jest oczywiste, że środki techniczne mające na celu zapobieganie lub ograniczanie emisji ze względu na ich rodzaj nie mogą zapewnić spełnienia warunków wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi określonych w pozwoleniu wodnoprawnym albo pozwoleniu zintegrowanym;
podmiot obowiązany do ponoszenia opłat za usługi wodne nie zapewnił wykonania pomiarów przez akredytowane laboratorium w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r.o systemie oceny zgodności w zakresie badań, do których wykonywania jest obowiązany;
nie były przestrzegane zasady pobierania próbek, przez co wyniki analiz nie są miarodajne;
pomiary wykonano metodykami innymi niż metodyki referencyjne analizy określone w przepisach wydanych na podstawie art. 99 ust. 1 pkt 2, bez udowodnienia przez podmiot korzystający z usług wodnych równoważności uzyskiwanych wyników z metodyką referencyjną analizy.

Jeżeli podmiot obowiązany do ponoszenia opłat za usługi wodne nie prowadzi wymaganych pomiarów przyjmuje się, że warunki wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi określone w pozwoleniu wodnoprawnym albo w pozwoleniu zintegrowanym, dla każdego z tych pomiarów, zostały przekroczone (art. 290 ustawy Prawo wodne):

80% - w przypadku składu ścieków;
10% - w przypadku minimalnej procentowej redukcji stężeń substancji w ściekach;
w stopniu powodującym zastosowanie maksymalnej stawki opłaty podwyższonej - w przypadku stanu ścieków;
10% - w przypadku ilości ścieków.