Obowiązki kontrolowanego
Zgodnie z art. 248 ust 1. ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, dalej jako „ustawa Poś”, zakład stwarzający zagrożenie wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, w zależności od rodzaju, kategorii i ilości substancji niebezpiecznej znajdującej się w zakładzie uznaje się za zakład o zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii, dalej jako „ZZR”, albo za zakład o dużym ryzyku wystąpienia awarii, dalej jako „ZDR”.
Klasyfikacji zakładu dokonuje się na podstawie rozporządzenia Ministra Rozwoju z dnia 29 stycznia 2016 r. w sprawie rodzajów i ilości znajdujących się w zakładzie substancji niebezpiecznych, decydujących o zaliczeniu zakładu do zakładu o zwiększonym lub dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, dalej jako „rozporządzenie Ministra Rozwoju w sprawie rodzajów i ilości znajdujących się w zakładzie substancji niebezpiecznych, decydujących o zaliczeniu zakładu do zakładu o zwiększonym lub dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej”.
Ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie powoduje zaliczenie go do ZZR lub ZDR, należy odnosić zarówno do warunków normalnej pracy zakładu, jak i takich, w których przewiduje się możliwość wystąpienia substancji niebezpiecznej (np. w czasie awarii przemysłowej – wycieku, wybuchu, ulotnienia się konkretnej substancji). Należy przy tym rozpatrywać maksymalne ilości substancji niebezpiecznych jakie mogą wystąpić w zakładzie oraz warunki procesowe, które są niezbędne do klasyfikacji zakładu.
Zgodnie z przepisami ustawy Poś:
- prowadzący ZZR lub ZDR jest obowiązany do zgłoszenia zakładu właściwemu organowi Państwowej Straży Pożarnej, dalej jako „PSP” (art. 250);
- prowadzący ZZR lub ZDR jest obowiązany do sporządzenia programu zapobiegania poważnym awariom przemysłowym, dalej jako „PZA” (art. 251);
- prowadzący ZZR lub ZDR jest obowiązany do opracowania i wdrożenia systemu zarządzania bezpieczeństwem, dalej jako „SZB”, gwarantującego odpowiedni do zagrożeń poziom ochrony ludzi i środowiska, stanowiącego element ogólnego systemu zarządzania zakładem (art. 252);
- prowadzący ZDR jest obowiązany do opracowania raportu o bezpieczeństwie, dalej jako „RoB” (art. 253);
- prowadzący ZDR jest obowiązany do przedłożenia RoB komendantowi wojewódzkiemu Państwowej Straży Pożarnej, dalej jako „KW PSP”, i wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska, dalej jako „WIOŚ”, w terminie co najmniej na 30 dni przed dniem uruchomienia zakładu nowego lub jego części lub 2 lat od dnia zaliczenia zakładu innego do ZDR (art. 254);
- prowadzący ZZR może uruchomić zakład lub jego część albo dokonać zmiany, o której mowa w art. 258 ust. 1 ww. ustawy, po pozytywnym zaopiniowaniu przez komendanta powiatowego Państwowej Straży Pożarnej, dalej jako „KP PSP”, PZA albo zmian tego programu (art. 255 ust. 1);
- prowadzący ZDR może uruchomić zakład lub jego część albo dokonać zmiany, o której mowa w art. 257 ust. 1 ww. ustawy, po pozytywnym zaopiniowaniu przez KW PSP PZA i wewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego, dalej jako „WPOR”, albo ich zmian oraz po zatwierdzeniu przez ten organ RoB albo zmian tego raportu (art. 255 ust. 2);
- prowadzący ZDR, co najmniej raz na 5 lat, dokonuje analizy RoB i wprowadza w nim uzasadnione zmiany (art. 256);
- prowadzący ZDR przed dokonaniem zmian w zakładzie, instalacji, w tym w magazynie, procesie przemysłowym lub zmian rodzaju, właściwości lub ilości znajdujących się w zakładzie substancji niebezpiecznych mogących mieć wpływ na wystąpienie zagrożenia awarią przemysłową lub zaliczenie zakładu do ZZR, jest obowiązany do przeprowadzenia analizy zgłoszenia, o którym mowa w art. 250 ust. 1 ww. ustawy, PZA, SZB, RoB oraz WPOR i wprowadzenia w nich, w razie potrzeby, zmian (art. 257);
- prowadzący ZZR przed dokonaniem zmian w zakładzie, instalacji, w tym w magazynie, procesie przemysłowym lub zmian rodzaju, właściwości lub ilości znajdujących się w zakładzie substancji niebezpiecznych mogących mieć wpływ na wystąpienie zagrożenia awarią przemysłową lub zaliczenie zakładu do ZDR, jest obowiązany do przeprowadzenia analizy zgłoszenia, o którym mowa w art. 250 ust. 1 ww. ustawy, PZA oraz SZB i wprowadzenia w nich, w razie potrzeby, zmian (art. 258);
- prowadzący ZZR, ZDR oraz zakład niebędący ZZR lub ZDR, będące zakładami sąsiednimi, współpracują w zakresie wzajemnego informowania się o czynnikach mogących przyczynić się do zwiększenia zagrożenia awarią przemysłową lub pogłębienia jej skutków, lub powodować wystąpienie efektu domino (art. 259);
- prowadzący ZDR jest obowiązany do:
- opracowania WPOR, a w razie zagrożenia awarią przemysłową lub jej wystąpienia – do niezwłocznego przystąpienia do jego realizacji;
- dostarczenia KW PSP informacji niezbędnych do opracowania zewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego, dalej jako „ZPOR”, z uwzględnieniem transgranicznych skutków awarii przemysłowych;
- pokrycia kosztów opracowania i zmiany WPOR (art. 261 ust 1);
- prowadzący ZDR jest obowiązany do przedłożenia KW PSP WPOR w terminie co najmniej na 30 dni przed dniem uruchomienia zakładu nowego lub jego części lub 2 lat od dnia zaliczenia zakładu innego do ZDR (art. 261 ust 2);
- prowadzący ZDR jest obowiązany do przeprowadzania analizy i przećwiczenia realizacji WPOR co najmniej raz na 3 lata, w celu jego aktualizacji i dokonania w nim uzasadnionych zmian, w szczególności należy brać pod uwagę zmiany wprowadzone w instalacji, w sposobie funkcjonowania jednostek ochrony przeciwpożarowej, stan wiedzy dotyczącej zapobiegania, zwalczania i usuwania skutków awarii przemysłowej, a także postęp naukowo-techniczny (art. 261 ust 3);
- prowadzący ZDR niezwłocznie zawiadamia KW PSP oraz WIOŚ o przeprowadzonej analizie WPOR i o jej rezultatach (art. 261 ust 4);
- prowadzący ZDR jest obowiązany do:
- dostarczania informacji, co najmniej raz na 5 lat, na temat środków bezpieczeństwa i sposobu postępowania w przypadku wystąpienia awarii przemysłowych jednostkom organizacyjnym systemu oświaty i pomocy społecznej, podmiotom leczniczym oraz obiektom określonym w wykazie zamieszczonym w wewnętrznym planie operacyjno-ratowniczym zakładu, o którym mowa w art. 260 ust. 1 ww. ustawy, oraz innym podmiotom i instytucjom służącym społeczeństwu, które mogą zostać dotknięte skutkami tych awarii, oraz udostępniania tych informacji społeczeństwu oraz zakładom sąsiednim;
- weryfikowania informacji, o których mowa w pkt 1, co najmniej raz na 3 lata i, gdy jest to konieczne, ich uaktualniania, w szczególności w przypadku dokonania zmian, o których mowa w art. 257 ust. 1 ww. ustawy (art. 261 ust 5);
- prowadzący ZZR lub ZDR jest obowiązany do podania do publicznej wiadomości:
- oznaczenia prowadzącego zakład;
- potwierdzenia, że zakład podlega przepisom w zakresie przeciwdziałania awariom przemysłowym oraz że prowadzący dokonał zgłoszenia, o którym mowa w art. 250 ust. 1 ww. ustawy, właściwym organom i przekazał im PZA;
- opisu działalności zakładu;
- charakterystyki składowanych substancji niebezpiecznych decydujących o zaliczeniu zakładu do ZZR lub ZDR, z uwzględnieniem ich nazw lub kategorii oraz zagrożeń, jakie powodują;
- informacji dotyczących sposobów ostrzegania i postępowania społeczeństwa w przypadku wystąpienia awarii przemysłowej, uzgodnionych z właściwymi organami PSP (art. 261a ust 1);
- prowadzący ZDR podaje również do publicznej wiadomości:
- informacje o opracowaniu i przedłożeniu właściwym organom RoB;
- informacje dotyczące głównych scenariuszy awarii przemysłowej oraz środków bezpieczeństwa, które zostaną podjęte w przypadku wystąpienia awarii (art. 261a ust 2);
- prowadzący ZDR zapewnia możliwość udziału w postępowaniu, którego przedmiotem jest sporządzenie WPOR, pracownikom zakładu, w szczególności narażonym bezpośrednio na skutki awarii przemysłowej oraz pełniącym funkcję społecznych inspektorów pracy lub przedstawicielom związków zawodowych odpowiedzialnym za bezpieczeństwo i higienę pracy oraz, w razie potrzeby, również podmiotom zewnętrznym wykonującym prace na terenie zakładu (art. 262);
- prowadzący ZDR jest obowiązany do dostarczenia KW PSP oraz WIOŚ wykazu zawierającego dane o rodzaju, kategorii i ilości substancji niebezpiecznych znajdujących się na terenie zakładu, a także do corocznego aktualizowania wykazu, według stanu na dzień 31 grudnia, w terminie do końca stycznia roku następnego (art. 263);
- prowadzący ZZR lub ZDR w razie wystąpienia awarii przemysłowej jest obowiązany do natychmiastowego zawiadomienia o tym fakcie właściwego organu PSP oraz WIOŚ (art. 264).