Instytut Łączności

Początki Instytutu Łączności sięgają 1928 roku. Z inicjatywy najwybitniejszych specjalistów w zakresie łączności radiowej utworzono wówczas Instytut Radiotechniczny (IR) - pierwszą polską jednostkę naukowo-badawczą zajmującą się radiotechniką i radiokomunikacją. Jednym z głównych organizatorów placówki był dr Janusz Groszkowski, uznawany za czołowego polskiego badacza w tych dziedzinach. Sprawował on funkcję dyrektora IR przez cały okres jego istnienia.

W 1934 Instytut Radiotechniczny połączono z Laboratorium Teletechnicznym Ministerstwa Poczt i Telegrafów tworząc Państwowy Instytut Telekomunikacyjny (PIT). Dyrektorem nowej jednostki został prof. Groszkowski, który pozostał na tym stanowisku do 1951 roku, z przerwą w okresie II wojny światowej, gdy Instytut nie istniał. W 1939 roku Instytut zatrudniał 350 osób, w tym 200 osób personelu inżynieryjno-technicznego. W Instytucie utworzono wydziały: teletechniki (zajmujący się aparatami telefonicznymi), kontroli łączy międzymiastowych, telefonii wielokrotnej, telegrafii, wzmacniaków, automatów telefonicznych, pomiarów, normalizacji, a także kabli i sieci międzymiastowych.

W 1951 roku nastąpił podział Państwowego Instytutu Telekomunikacyjnego na Przemysłowy Instytut Telekomunikacji (PIT) i Instytut Łączności (IŁ). Początkowo w Instytucie Łączności pracowało niespełna sto osób w następujących zakładach naukowo-badawczych:

• teletransmisji przewodowej,
• techniki łączenia,
• radiokomunikacji,
• urządzeń zasilających i miernictwa.

W 1955 roku rozpoczęto budowę nowej siedziby w Warszawie (osiedle Miedzeszyn, ul. Szachowa 1), do której Instytut został przeniesiony w 1958 roku i w której znajduje się obecnie. W latach 1952-1956 nastąpił szybki rozwój Instytutu. Powstały nowe zakłady, zajmujące się zagadnieniami elektroakustyki, rozgłaszania przewodowego, telegrafii, komunikacji mikrofalowej, propagacji fal, budownictwa łączności oraz techniki i organizacji poczty. W miarę postępu w dziedzinie telekomunikacji i pojawiających się nowych potrzeb rozpoczynały działalność kolejne zakłady i samodzielne pracownie naukowo-badawcze oraz oddziały zamiejscowe. W 1956 roku powstał Oddział Instytutu Łączności we Wrocławiu, zajmujący się wówczas głównie zagadnieniami anten nadawczych i zakłóceń radioelektrycznych. W 1962 roku utworzono Oddział Instytutu Łączności w Gdańsku, pracujący nad zagadnieniami radiokomunikacji, telegrafii, teletransmisji przewodowej, telekomutacji i akustyki. W 1954 roku uruchomiono zakład doświadczalny w Warszawie, którego zadaniem było wykonywanie prac konstrukcyjno-warsztatowych oraz modeli i małych serii urządzeń. Rozwinięciem tej działalności było uruchomienie w 1974 roku Oddziału Instytutu Łączności w Pułtusku, zajmującego się małoseryjną produkcją urządzeń telekomunikacyjnych. W roku 1987 powstał Oddział na Służewcu, którego zainteresowania obejmowały teleinformatykę i oprogramowanie systemów telekomutacyjnych. Oddziały szybko rozwijały się i dzięki doskonałej kadrze prowadziły interesujące prace badawcze oraz konstrukcyjne.

Instytut intensywnie współpracował z przemysłem telekomunikacyjnym, m.in. z Teletrą w Poznaniu, Telmorem w Gdańsku, zakładami ZWUT i PZT w Warszawie, a także z francuskim instytutem CNET (oddział w Lannion). Był też koordynatorem i głównym wykonawcą problemów węzłowych, z których otrzymywał środki na badania i wdrożenia.

Ważną rolę w rozwoju Instytutu i jego kadry naukowej odgrywała, działająca od 1954 roku, Rada Naukowa. Zasiadali w niej wybitni naukowcy i specjaliści. W 1967 roku uzyskała ona prawo nadawania stopnia doktora, wysuwania i opiniowania kandydatów do zajmowania stanowisk docentów oraz wnioskowania o nadanie tytułów naukowych profesorów. Korzystając ze swoich uprawnień, Rada nadała ok. 40 osobom stopień naukowy doktora nauk technicznych.

Lata siedemdziesiąte były okresem szybkiego wzrostu potencjału i znaczenia Instytutu. W latach tych nastąpiło częściowe otwarcie na zachodnie technologie, przeznaczono znaczne środki na rozwój przemysłu telekomunikacyjnego w kraju, a Instytut stał się koordynatorem i głównym wykonawcą ogólnopolskich przedsięwzięć badawczo-rozwojowych, do których należały: problemy węzłowe (m.in. problem węzłowy Rozwój jednolitej sieci telekomunikacyjnej państwa - systemy i urządzenia) oraz centralne programy badawczo-rozwojowe. W roku 1978 zatrudnienie w Instytucie przekroczyło 1400 osób.

W historii Instytutu zmieniały się sposoby jego finansowania. Do 1971 roku Instytut był jednostką budżetową. Przez następne 20 lat jego przychody były uzyskiwane z funduszy problemów węzłowych oraz centralnych problemów resortowo-branżowych.

Po przemianach, które nastąpiły po 1989 r. Instytut znalazł się w nowej sytuacji, do ktorej musiał się szybko przystosować. W 1991 roku wprowadzono w Polsce nowe zasady finansowania nauki i Instytut był zmuszony znaleźć także pozabudżetowe źródła przychodów. Otwarcie na świat spowodowało kurczenie się polskiego przemysłu telekomunikacyjnego i zmniejszenie zainteresowania opracowaniami konstrukcyjnymi Instytutu. Nasi konstruktorzy znaleźli jednak obszary niszowe i do dzisiaj tego rodzaju nisze w znacznym stopniu wykorzystują. Niemniej jednak Instytut wszedł wówczas w nowe obszary działalności – znacznie została rozszerzona działalność rynkowa, wykorzystano wzrost zapotrzebowania na usługi laboratoriów.

Początkowo były to usługi homologacyjne, obecnie akredytowane laboratoria Instytutu wykonują badania zgodności urządzeń z wymaganiami zasadniczymi oraz wzorcownie przyrządów. Ponadto Instytut rozszerzył współpracę międzynarodową, wykonywał prace badawcze dla organów administracji państwowej (w tym program wieloletni Rozwój telekomunikacji i poczty w dobie społeczeństwa informacyjnego) oraz rożnego rodzaju ekspertyzy (np. w obszarze wykorzystania widma elektromagnetycznego) a także prowadził działalność szkoleniową.

W ostatnich latach jednym z ważniejszych obszarów działalności Instytutu stał się udział w dużych projektach badawczych wykonywanych w ramach konsorcjów krajowych i międzynarodowych. W roku 2011 ponad 30% przychodów Instytutu pochodziło z wykonywania różnorodnych projektów naukowo-badawczych.

Wiele informacji związanych z historią Instytutu można znaleźć w numerze 3-4/2009 kwartalnika Telekomunikacja i Techniki Informacyjne wydanym z okazji 75 lat istnienia Instytutu.

Od chwili utworzenia Instytutu zarządzało nim kolejno 12 dyrektorów.