Polska w Japonii

Położenie geograficzne, ludność, obszar, stolica, język urzędowy

 Japonia jest krajem wyspiarskim znajdującym się w Azji Wschodniej na Pacyfiku. Od kontynentu kraj oddzielony jest Morzem Japońskim. Archipelag Japoński rozciąga się od Okinawy na południu, po Hokkaido na północy i składa się z ok. 4000 wysp. Największe z nich to: Honshu, Hokkaido, Kyushu i Shikoku. Ponad 3/4 kraju pokrywają góry. Stąd też Japonia posiada bardzo mało gruntów uprawnych.

Ludność: 126,2 mln

Obszar: 377,835 km²

Stolica: Tokio (od 1864 r.)

Język urzędowy: japoński

Warunki klimatyczne

W Japonii można wyróżnić trzy strefy klimatyczne: zwrotnikową na południu, podzwrotnikową w części środkowej, oraz umiarkowaną ciepłą na północy. Na wszystkie strefy klimatyczne ma również wpływ klimat monsunowy, którego zasięg obejmuje wyspy i kształtuje morski charakter klimatu kraju. Poza Okinawą oraz południową częścią Kyushu w Japonii wyraźnie zaznaczają się cztery pory roku. Napływ chłodnych mas powietrza z kontynentu azjatyckiego w zimie oraz ciepłych mas znad Pacyfiku w lecie jest przyczyną znacznego zróżnicowania klimatu w poszczególnych częściach archipelagu.

Główne bogactwa naturalne

Japonia jest krajem ubogim w surowce naturalne. Z nielicznych złóż surowcowych występujących na terenie kraju wymienić należy złoża węgla kamiennego, miedzi, cyny, manganu, cynku, ołowiu oraz pirytu. W północno-zachodniej części Honshu występują także niewielkie zasoby ropy naftowej, których eksploatacja pokrywa jedynie 0,3% potrzeb krajowych. W związku z tym wszystkie paliwa energetyczne oraz rudy metali (głównie żelaza i boksyty) Japonia musi sprowadzać z zagranicy. Prawie 90% produkcji przemysłowej oparte jest na surowcach importowanych.

System walutowy, kurs i wymiana

Jednostką monetarną w Japonii jest jen. Wymiany waluty można dokonać we wszystkich międzynarodowych portach lotniczych oraz w kantorach i niektórych bankach w większych miastach w całym kraju.

Religia

Większość Japończyków praktykuje zarówno shintoizm/shinto (83.9%), jak i buddyzm (71.4%). Chrześcijanie stanowią około 2% ludności.

Wykaz dni świątecznych i wolnych od pracy

Infrastruktura transportowa

Ze względu na wyspiarskie położenie Japonii jedynymi możliwymi przejściami granicznymi są porty lotnicze oraz morskie. Trzy największe międzynarodowe porty lotnicze to: Narita – port obsługujący aglomerację Tokio, Kansai w Osace oraz Chubu w Nagoi. Połączenia z niektórymi krajami obsługuje również tokijskie lotnisko Haneda. Do największych japońskich portów morskich należą: Nagoja, Chiba, Jokohama, Kitakiushu, Osaka, Tokio oraz Kobe.

Japonia posiada doskonale utrzymaną sieć dróg, w tym ok. 9.000 km autostrad. Obowiązuje ruch lewostronny.

Japonia posiada wszechstronnie rozwinięty oraz najnowocześniejszy system transportu kolejowego na świecie, a długość linii kolejowych przekracza 23.000 km i wciąż rośnie. Dumą Japończyków jest osiągająca prędkość 300 km/h szybka kolej shinkansen. Sieć szybkiej kolei obejmuje ponad 1800 km i nadal jest rozbudowywana. Cztery największe wyspy archipelagu posiadają połączenia kolejowe, na których głównym przewoźnikiem jest grupa Japan Railway (JR).

Obowiązek wizowy

Na postawie umowy dwustronnej z 1999 roku o częściowym zniesieniu obowiązku wizowego, w przypadku wyjazdów turystycznych trwających do 90 dni oraz wyjazdów służbowych (konferencje, spotkania biznesowe itp.) wiza nie jest wymagana. 

Wiza wymagana jest, gdy wyjeżdżający otrzymuje w Japonii wynagrodzenie. Dotyczy to zarówno wyjazdów do pracy, na stypendia i na szkolenia.

Ustrój polityczny

Japonia jest dziedziczną monarchią konstytucyjną. Zgodnie z konstytucją z 3 listopada 1946 roku , cesarz jest symbolem jedności narodu, nie ma władzy wykonawczej, mianuje premiera i Prezesa Sądu Najwyższego.

Władza ustawodawcza

Najwyższym organem władzy oraz jedynym organem ustawodawczym jest dwuizbowy parlament, zwany Kokkai (Zgromadzenie Narodowe), składający się z niższej Izby Reprezentantów (Shūgiin) oraz wyższej Izby Radców (Sangiin). W izbie niższej parlamentu zasiada 465 posłów, a jej kadencja trwa 4 lata. 289 parlamentarzystów izby niższej wybieranych jest w systemie większościowym z jednomandatowych okręgów wyborczych, natomiast 176 pochodzi z wyborów w systemie proporcjonalnym w ramach list krajowych.

W izbie wyższej zasiada natomiast 245 radców, którzy wybierani są na 6 lat, przy czym połowa radców podlega reelekcji co 3 lata. 147 członków izby wyższej parlamentu pochodzi z wyborów w 47 prefekturalnych okręgach wyborczych, natomiast 98 z wyborów w systemie proporcjonalnym w ramach list krajowych. Wybory do parlamentu są powszechne i tajne, a odbywające się w nim sesje dzielą się na sesje zwyczajne, nadzwyczajne i specjalne.

W wyborach do izby niższej w październiku 2021 r. Partia Liberalno-Demokratyczna (LDP) utrzymała największą liczbę mandatów, a nowym Premierem został Fumio Kishida, były długoletni Minister Spraw Zagranicznych w rządzie Shinzo Abe. W pierwszych miesiącach urzedowania cieszy się on sporym poparciem społeczeństwa, ale testem dla nowego przywódcy będą wybory do Izby Radców zaplanowane na połowę 2022 r. 

Władza wykonawcza

Władzę wykonawczą sprawuje rząd, na czele którego stoi wybierany przez Zgromadzenie Narodowe oraz mianowany przez cesarza premier. Funkcję tę z reguły pełni przywódca wyłonionej w wyborach powszechnych rządzącej partii. W skład rady ministrów, oprócz premiera, wchodzą mianowani i odwoływani przez niego ministrowie. Zgodnie z konstytucją większość członków rządu musi być członkami parlamentu.

Struktura administracji gospodarczej

Za politykę finansową w Japonii odpowiedzialne jest ministerstwo finansów (MF), natomiast polityka przemysłowo-handlowa należy do kompetencji ministerstwa gospodarki, handlu i przemysłu (METI). Istotną rolę w obszarze formułowania polityki ekonomiczno-finansowej odgrywa również kancelaria premiera.

W obszarze polityki transportowej, promocji turystyki oraz budownictwa, wiodącą rolę odgrywa ministerstwo gospodarki przestrzennej, infrastruktury, transportu i turystyki (MLIT). Za politykę rolną odpowiedzialne jest ministerstwo rolnictwa (MAFF), natomiast polityka bezpieczeństwa żywności wchodzi w zakres kompetencji ministerstwa zdrowia (MHLW) oraz podlegającej kancelarii premiera, agencji ds. konsumentów, której zwierzchnikiem jest sekretarz stanu ds. ochrony konsumentów.

W obszarze polityki klimatycznej główną rolę odgrywa ministerstwo środowiska (MOE). Ministerstwo spraw wewnętrznych i komunikacji (MIC) odpowiada za proces decentralizacji władzy publicznej.

Ministerstwa japońskie prowadzą ścisłą współpracę z organizacjami branżowymi i regionalnymi skupiającymi przedstawicieli sektora prywatnego. Największą i najbardziej wpływową organizacją biznesową w Japonii jest Nippon Keidanren, skupiający największe firmy japońskie.

Za promocję eksportu japońskiego i inwestycji w Japonii odpowiedzialna jest Japońska Organizacja Handlu Zagranicznego (JETRO).

Sądownictwo gospodarcze

Trójpodział władz uzupełniają niezawisłe sądy, niezależne od parlamentu i rządu. Najwyższą instancją tej władzy jest Sąd Najwyższy, a uzupełnia ją 8 sądów wyższych, 50 okręgowych, 50 rodzinnych oraz 438 lokalnych. Prezesa Sądu Najwyższego wyznacza rząd, a mianuje cesarz. Natomiast sędziów niższych instancji wyznacza Sąd Najwyższy, a mianuje rząd.

Sprawy gospodarcze rozstrzygane są przez sądy lokalne i okręgowe (w pierwszej instancji). Sądy lokalne właściwe są w sprawach, w których przedmiot sporu nie przekracza 1.400.000 jenów. W sprawach przekraczających tę wartość, właściwe są sądy okręgowe. Stronom przysługuje prawo do odwołania się od wyroku sądu pierwszej instancji do sądu wyższego oraz do Sądu Najwyższego.

W Japonii funkcjonuje również Japońskie Stowarzyszenie Arbitrażu Handlowego (www.jcaa.or.jp), które jest instytucją rozwiązującą spory o charakterze gospodarczym w postępowaniu arbitrażowym.

Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej

Wzrost  PKB od 2010 do chwili obecnej waha się w przedziale od -2% do 2%. Poziom bezrobocia stale utrzymuje się na niskim poziomie ok. 3%.  Wskaźnik inflacji bazowej wciąż pozostaje jednak na poziomie bliskim zeru (w 2021 r. zanotowano nawet niewielką deflację).  Bank Japonii nie poddaje się w osiągnięciu inflacji na poziomie 2%, ale zrezygnował z podawania ram czasowych, jednocześnie podtrzymując plany kontynuacji dotychczasowego zakresu i kierunku polityki monetarnej.

Od 2012 r. prowadzony był przez rząd premiera S. Abe program ożywienia gospodarki (tzw. abenomika oparta na trzech krokach: 1. Stymulacji fiskalnej; 2. Łagodzeniu polityki pieniężnej; 3. Reformach strukturalnych). Polityka ta była kontynuowana przez rząd premiera Yoshihide Sugi, jednak obejmując pod koniec 2021 r. przywództwo w kraju premier Fumio Kishida zapowiedział realizację nowej polityki gospodarczej, którą nazywa "nowym kapitalizmem". Głownym jej założeniem jest zwiększenie wynagrodzeń (poprzez zwiększenie wydatków rzadowych, ale również poprzez pośrednie naciski na firmy prywatne), w wyniku czego miałoby dojść do zwiększenia konsumpcji wewnętrznej, która z kolei miałaby być kołem napędowym gospodarki. Działania te mają być połączone z inwestycjami m.in. w cyfryzację, zielone technologie oraz innymi działaniami zmierzającymi do zwiększenia wydajności pracy. Obecnie jest jeszcze zbyt wcześnie, by ocenić na ile polityka ta okazała się skuteczna. 

Podobnie jak na całym świecie, gospodarka japońska została mocno dotknięta przez pandemię Covid-19. W przeciwieństwie do większości państw zachodnich, Japonia nie zdecydowała się jednak na wprowadzenie rygorystycznego "lockdownu", a wprowadzone obostrzenia mają ograniczony charakter. W związku z tym szacuje się, że wpływ pandemii na gospodarkę będzie mniejszy niż w wypadku gospodarek zachodnioeuropejskich, a spadek PKB w 2020 r. wyniósł ok. 5%. Wzrost PKB w 2021 r. szacowany jest na 2,4%

Główne sektory gospodarki

Pod względem udziału w PKB do najważniejszych gałęzi gospodarki japońskiej zalicza się: usługi (ok. 74% PKB), przemysł (ok. 25% PKB) oraz rolnictwo (1,4% PKB). Do najważniejszych gałęzi przemysłu należą przemysł motoryzacyjny, elektroniczny, maszynowy, farmaceutyczny, stalowy i chemiczny. Strategiczne gałęzie obejmują również petrochemię, farmaceutykę, bioprzemysł, przemysł stoczniowy i kosmiczny. Obszary, w których Japonia przoduje technologicznie to: elektronika, motoryzacja, półprzewodniki, włókna optyczne, optoelektronika, media optyczne oraz biochemia.

Do najważniejszych korporacji w sektorze usług należą: NTT, DoCoMo, Tepco, Nomura, Mitsubishi Estate, Tokyo Marine, JR East, ANA. W Japonii znajdują się również największe na świecie banki, Japońska Poczta, Mitsubishi UFJ Financial Group, Mizuho Financial Group, Sumitomo Mitsui Financial Group. Tokijska Giełda Papierów Wartościowych jest pod względem kapitalizacji drugą giełdą na świecie.

Przykładami wielkich japońskich korporacji przemysłowych są: Toyota Motor, Canon, Fujitsu, Honda, Bridgestone, Takeda, Sony, Sharp, Oji, Softbank, Kyocera, Toray, Asahi Glass, Komatsu, NGK i Nippon Steel. Sześć największych japońskich konglomeratów przemysłowo-handlowo-finansowych (tzw. keiretsu) to: Mitsubishi, Sumitomo, Fuyo, Mitsui, Dai-Ichi Kangyo oraz Sanwa.

Japoński przemysł samochodowy zajmuje wysoką pozycję zarówno pod względem udziału w rynku światowym (samochody, urządzenia elektroniczne oraz silniki), jak i udziału w japońskim PKB oraz wielkości zatrudnienia. Do największych firm japońskiej branży motoryzacyjnej należą: Toyota, Honda, Nissan, Suzuki, Mazda i Mitsubishi. Wszystkie te firmy znajdują się w światowej czołówce producentów samochodów. Mocną stroną japońskiego przemysłu samochodowego jest jakość, wytrzymałość, oszczędność i konkurencyjność cenowa. Niektóre z japońskich firm motoryzacyjnych należą do keiretsu i mają swój udział w przemyśle elektronicznym.

W branży elektronicznej największymi firmami są: Sony, Toshiba, Hitachi, NEC, Panasonic, Mitsubishi Electric, Sharp i Fujitsu. Szacuje się, iż udział produkcji firm japońskich w globalnej produkcji sprzętu elektronicznego wynosi 21%.

Największymi firmami w przemyśle stalowym są Nippon Steel, Sumitomo Metal Industries, Kobe Steel, JFE Holdings, Yodogawa Steel Works, Nippon Denko i Mitsubishi Steel Mfg.

W związku z dużym wzrostem cen i stale rosnącym popytem na produkty przemysłu petrochemicznego w dynamicznie rozwijających się krajach azjatyckich, japońska petrochemia utrzymuje pozycję jednej z silniejszych gałęzi japońskiego przemysłu. Największymi firmami w przemyśle petrochemicznym są: Nippon Oil, Tonen General Sekiyu, Showa Shell Sekiyu, Cosmo Oil i Nippon Mining Holdings.

Kolejną mocną stroną japońskiej gospodarki jest biotechnologia i przemysł farmaceutyczny, m.in. dzięki współpracy z USA i Europą, która doprowadziła do dużych fuzji i przejęć. W tym sektorze Japonia jest liderem w wielu dziedzinach, m.in. w technologii fermentacji aminokwasów. Do największych firm tego sektora zalicza się: Takeda, Eisai, Daiichi Sankyo, Yamanouchi Pharmaceutical i Taisho Pharmaceuticals.

Tabela najważniejszych wskaźników makroekonomicznych przed wybuchem pandemii Covid-19

Handel zagraniczny

Handel zagraniczny jest jednym z najważniejszych elementów składowych japońskiej gospodarki, odpowiada on za 36.6% PKB. Kraj zajmuje czwarte na świecie miejsce pod względem wielkości eksportu i importu. Jednak Japonia wciąż broni dostępu do swojego rynku w przypadku wielu produktów poprzez bariery administracyjne.  

Najważniejsze rynki eksportowe to: Chiny (22%), USA (18%) oraz Republika Korei (7%) i Tajwan (7%). W przypadku importu są to odpowiednio: Chiny (26%), USA (11%), Australia (6%) i Republika Korei (4%).

Najważniejszym produktem eksportowym Japonii tradycyjnie pozostają samochody i części samochodowe, które odpowiadają aż za 21% całości produktów sprzedawanych za granicę. Równie istotne są maszyny (20%), a w dalszej kolejności sprzęt elektryczny (19%) oraz chemia (12%). W przypadku importu istotną rolę odgrywają surowce (17%), a wśród innych kategorii najważniejsze są urządzenia elektryczne (18%).

Inwestycje zagraniczne

Wartość przychodzących inwestycji zagranicznych w Japonii pozostaje na niskim poziomie w zestawieniu z innymi rozwiniętymi państwami.  Za przytłaczającą większość tych inwestycji (85%) odpowiadają takie państwa jak: USA, Wielka Brytania, Francja, Korea Południowa. Tyczy się to takich branż jak maszyny elektryczne, finanse i ubezpieczenia, chemia i farmaceutyki, transport, nieruchomości.

Japonia została sklasyfikowana na 29 miejscu w rankingu 2020 Doing Business report. Jako główne przeszkody w lokowaniu inwestycji w Japonii podaje się kryzys demograficzny oraz bariery językowe i kulturowe.

W przypadku wychodzących inwestycji zagranicznych Japonia jest jednym ze światowych liderów, w 2017 r. ich sumaryczna wartość wyniosła blisko 169 mld USD. Japończycy w podziale geograficznym inwestują głównie w Europie (36%), Azji (35% całości)  i Ameryce Północnej (24%). Najczęście są to branże maszynowa, transportowa, chemiczna/farmaceutyczna i spożywcza. 

Uczestnictwo w wielostronnych organizacjach i porozumieniach o charakterze gospodarczym

Japonia jest członkiem:

• Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ),
• Grup G7/G8, G4 (wraz z Brazylią, Indiami i Niemcami), G-20
• Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD)
• Światowej Organizacji Handlu (WTO),
• Międzynarodowej Agencji Energii (IEA)
• organizacji o charakterze regionalnym: APEC, ASEM, ASEAN+3, EAS.

W ramach polityki handlowej realizowanej przez kolejne rządy Japonii, kraj ten prowadzi z coraz większą ilością partnerów bilateralne i multilateralne negocjacje umów o partnerstwie gospodarczym. Szczególnie intensywny był pod tym względem rok 2019:

CPTPP (zwane też TPP-11, obowiązujące od 30 grudnia 2018) to porozumienie o wolnym handlu między 11 państwami z obszaru Pacyfiku. Podpisany dokument ratyfikowało do tej pory w pełni siedem państw (Australia, Japonia, Kanada, Chile, Meksyk, Nowa Zelandia, Singapur, Wietnam), zaś cztery ciągle nie ukończyły tego procesu z przyczyn wewnętrznych (Brunei, Chile, Peru, Malezja). Efektem są spore zmiany w strukturze handlu zagranicznego Japonii: m.in. w 2019 r. zwiększył się jej deficyt w wymianie handlowej z Australią, Wietnamem i Kanadą (w pierwszej połowie roku Japonia odnotowała spadek eksportu do Australii o 17.9% oraz 10.4% do Kanady, import z Australii wzrósł zaś o 5.1% zaś z Wietnamu o 7%).

Kolejną bardzo ważną umową, zwłaszcza z punktu widzenia UE, a więc i Polski, jest EPA, która weszła w życie 1 lutego 2019 r. Wstępne dane wskazują na 6.5% wzrost eksportu z UE (jeśli chodzi o wartość, 10% jeśli chodzi o wolumeny wysłanych produktów). Eksport z Polski wzrósł aż o 22%. Ambasada wciąż jest w trakcie analizy szczegółowych danych dotyczących wpływu EPA na handel Polska-Japonia oraz zestawiania tych wyników z odnotowanymi przez inne państwa UE. Można jednak przypuszczać, że wzrost eksportu z Polski dotyczy głównie sektora rolno-spożywczego.

Kolejną ważną umową była ta podpisana z USA. W ramach umowy Japonia stopniowo znosi lub obniża cła na amerykańskie produkty rolne o wartości około 7 mld USD, w tym wołowinę, wieprzowinę i pszenicę. W zamian Waszyngton zrobi to samo na wybrane japońskie produkty przemysłowe m.in. na obrabiarki, turbiny parowe, ale co istotne nie na samochody, które są głównym towarem eksportowym Japonii. 

W listopadzie 2020 r. Japonia przystąpiła do umowy RCEP razem z krajami Azji Południowo-Wschodniej, a także Chinami i Republiką Korei oraz Australią i Nową Zelandią. Szacuje się, że 15 państw tworzacych blok odpowiada za ok. 30% światowego PKB.

Stosunki gospodarcze z Unią Europejską

UE jest trzecim, po Chinach i USA, partnerem handlowym Japonii (11% importu, 9% eksportu), podczas gdy Japonia jest siódmym co do wielkości partnerem UE.  W 2020 r. Japonia wyeksportowała do krajów UE towary o wartości 54 mld EUR, a import z krajów UE osiągnął wartość 55 mld EUR. W obu przypadkach zanotowano spadek o ok. 12% w stosunku do roku 2019 spowodowany pandemią Covid-19.

Do głównych kategorii eksportu z UE na rynek japoński należą produkty przemysłu motoryzacyjnego, chemicznego, rolno-spożywczego, maszyny i urządzenia, farmaceutyki, urządzenia medyczne oraz tekstylia.

Gospodarcze umowy dwustronne

• Układ o handlu i żegludze z listopada 1978 r.;
• Umowa między Rządem PRL a Rządem Japonii o unikaniu podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodów z dnia 20 lutego 1980 r.;
• Porozumienie międzyrządowe ws. japońskiej pożyczki na fundusz stabilizacyjny w Polsce, w wysokości 150 mln USD ze stycznia 1990 r.;
• Umowa między Rządem RP a Rządem Japonii o transporcie lotniczym z dnia 7 grudnia 1994 r.;
• Porozumienie pomiędzy polską i japońską administracją morską w zakresie uznawania dyplomów polskich marynarzy do służby na statkach pod banderą japońską z 20 stycznia 2020 r.;

Ponadto:

• Deklaracja współpracy Polski i Japonii w zakresie implementacji mechanizmów elastycznych z Kioto z dnia 14 października 2008 r.;
• Deklaracja współpracy Polski i Japonii w obszarze pokojowego wykorzystania energii jądrowej w Polsce z dnia 30 marca 2010 r.;
• Deklaracja współpracy w obszarze rozwoju i wykorzystania technologii czystego węgla pomiędzy Głównym Instytutem Górnictwa w Katowicach, Instytutem Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu oraz Japońskim Centrum Energii Węglowej (JCOAL) z dnia 7 września 2010 r.;

Dwustronna wymiana handlowa 

Struktura importu wskazuje, iż znaczną część polskiego importu z Japonii stanowi wciąż import związany z działalnością japońskich firm w Polsce. Do głównych kategorii w polskim imporcie z Japonii należą: maszyny i elektronika, maszyny transportowe, plastik i guma, metale. Jednym z najważniejszych japońskich produktów eksportowych są samochody.

Największymi pozycjami w polskim eksporcie do Japonii są: wyroby tytoniowe, mięso, maszyny i urządzenia mechaniczne (w tym części do silników, łożyska itp.), maszyny i urządzenia elektryczne , produkty przemysłu motoryzacyjnego (elementy zawieszenia, skrzynie biegów i inne części), chemia przemysłowa, meble, produkty ceramiczne oraz przyrządy optyczne. 

2019 rok był początkiem dynamicznych zmian w strukturze i wielkości wzajemnej wymiany handlowej w wyniku wejścia w życie umowy EPA. W 2019 r. (tj. przed pandemią Covid-19) polski eksport do Japonii był  wyższy o ok. 15%, a więc znacznie wyżej od średniej unijnej na poziomie 6.6%. Jednocześnie jednak import z Japonii do Polski wzrósł o ponad 30% co jeszcze bardziej pogłębiło istniejący deficyt handlowy. Największy wzrost eksportu Polska zanotowała m.in. wśród takich kategorii produktów jak:

• produkty pochodzenia roślinnego 67% (trzykrotny wzrost eksportu kawy, herbaty i przypraw)
• produkty pochodzenia zwierzęcego 48% (w tym ponad trzykrotny wzrost eksportu mrożonej wołowiny i ponad czterokrotny wzrost eksportu nabiału)
• tworzywa sztuczne 60%

Jednym z dostępnych instrumentów wsparcia eksportu i ekspansji firm europejskich na rynku japońskim, z którego coraz chętniej korzystają przedsiębiorcy polscy, jest program realizowany przez Komisję Europejską „Gateway to Japan”. Program ten przeznaczony jest dla małych i średnich przedsiębiorstw. Szczegółowe informacje nt. zasad udziału w programie i dostępnego wsparcia znajdują się pod adresem: http://www.eu-gateway.eu/

Wzajemne inwestycje

Według szacunków Ambasady RP w Tokio pod koniec 2017 r. w Polsce funkcjonowało ok. 300 firm z udziałem kapitału japońskiego, w tym ok. 85 w sektorze produkcyjnym.

W lutym 2013 r. japońska firma Fanuc, produkująca światowej klasy roboty przemysłowe, otworzyła swoją nową siedzibę we Wrocławiu. Oprócz sprzedaży i wdrażania nowoczesnych urządzeń automatycznych firma zajmuje się też szkoleniami, usługami doradczymi oraz serwisem. W kwietniu 2013 r. japoński koncern Denso Corporation zapowiedział uruchomienie produkcji zespołów wskaźników deski rozdzielczej dla motoryzacji w nowym zakładzie w Mysłowicach. Również firma Sanden Manufacturing Poland zapowiedziała uruchomienie trzeciego zakładu produkcyjnego na terenie Legnickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. W 2016 r. firma Sumica Ceramics Poland Sp. z o.o., należąca do firmy Sumitomo Chemical Co. Ltd., dokonała uroczystego otwarcia fabryki, w której produkowane będą glinowo-tytanowe filtry cząstek stałych do silników Diesla, zwane w skrócie filtrami AT-DPF (Aluminum Titanate – Diesel Particulate Filter). W 2019 r. inwestycje w nowe linie produkcyjne ogłosiła Toyota Motor Manufacturing Poland, wstępne zapowiedzi inwestycji w kolejnych latach złożyła również firma Nidec.

W ostatnich latach obserwuje się zdecydowany wzrost zainteresowania firm japońskich realizacją projektów w sektorze energetycznym (JPOWER/Mitsui-Bussan, Chugoku Electric Power Company, Hitachi).

Z punktu widzenia możliwości wzrostu inwestycji japońskich w Polsce za najbardziej perspektywiczne uważa się inwestycje w sektorze motoryzacyjnym, energetycznym, rolno-spożywczym, chemicznym oraz finansowym (w tym centra finansowo-rozliczeniowe). Obserwuje się również rosnące zainteresowanie firm japońskich inwestycjami związanymi z ochroną środowiska (energooszczędność, zarządzanie odpadami, recycling) oraz w sektorze transportowym.

Obecnie w Japonii funkcjonują oddziały siedmiu firm polskich: Fakro Japan (okna dachowe), Comarch Japan (IT), RTB House (technologie dla e-commerce), CD Project RED (gry komputerowe),  LOT (oddział polskiej spółki PLL LOT), 4F (odzież) oraz YOPE (kosmetyki). Ponadto, w Japonii funkcjonuje kilka firm prowadzonych przez obywateli polskich rezydujących w tym kraju. Nie stanowią one jednak inwestycji polskiej w Japonii w rozumieniu oficjalnej definicji inwestycji zagranicznych.

Współpraca regionalna*

Główną formą aktywności przejawianą przez instytucje o charakterze regionalnym są wizyty przedstawicieli polskich specjalnych stref ekonomicznych w Japonii, których celem jest nawiązanie kontaktów biznesowych z partnerami japońskimi. W ostatnich latach wzrasta również zainteresowanie polskich władz samorządowych rozwojem współpracy z partnerami japońskimi celem tworzenia warunków do współpracy pomiędzy podmiotami lokalnymi, wymiany doświadczeń i informacji.

Współpraca samorządów gospodarczych

W 2000 roku powstał Polsko-Japoński Komitet Gospodarczy. Po stronie polskiej filarem współpracy jest Komitet Gospodarczy Polska-Japonia, na którego czele stoi prezes Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan. Partnerem strony polskiej jest obecnie Komitet ds. Europy działający w ramach japońskiej organizacji biznesu Nippon Keidanren.

W bilateralnych kontaktach gospodarczych na odnotowanie zasługuje jednak fakt utworzenia Polskiej Izby Gospodarczej w Japonii (PCCIJ). Izba ta została zarejestrowana przez japońskie ministerstwo gospodarki (METI) w dniu 1 lutego 2007 r. Obecnie skupia ok. 40 członków, w tym przedstawicieli biznesu japońskiego oraz Polaków (najczęściej rezydentów) prowadzących działalność gospodarczą na rynku japońskim. PCCIJ jest członkiem działającej w Japonii Europejskiej Rady Biznesu (EBC).

Istnieją też nieformalne stowarzyszenia skupiające osoby zainteresowane działalnością biznesową w Japonii. Przykładem jest działający od kilku lat w Tokio Polski Klub Biznesu.

Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług

Niski poziom zależności Japonii od towarów importowych mógłby wskazywać na istnienie znaczących restrykcji importowych w japońskiej polityce handlowej. Tymczasem, większość barier handlowych zidentyfikowanych dotychczas przez Europejską Radę Biznesu w Japonii wynika z regulacji wewnętrznych oraz z różnic w regulacjach prawnych w UE i Japonii. Do kluczowych problemów wskazywanych przez biznes europejski należą:

• Różnice w standardach

W obszarach objętych umowami o wzajemnej uznawalności standardów (mutual recognition agreements - MRA) podnoszą się głosy niezadowolenia z funkcjonowania tych umów. W obszarach, które nie są objęte MRA (większość) procedury zatwierdzania produktów są długie, nieefektywne i kosztowne, tak dla producentów, jak i klientów (np. szczepionki). Często nie jest to jednak dyskryminacja de jure ani de facto, lecz problemy administracyjne, które zgłaszają także przedsiębiorcy japońscy.

Niski poziom internacjonalizacji standardów w Japonii powoduje, że wiele towarów dopuszczonych do obrotu na świecie, wymaga specjalnych badań lub dostosowania do odmiennych standardów japońskich. Dlatego też proces dopuszczenia nowych towarów na rynek japoński jest z reguły bardzo czasochłonny, kosztowny i uciążliwy. Dotyczy to przede wszystkim artykułów żywnościowych – kwarantanna, przepisy fitosanitarne, dopuszczenie dodatków smakowych lub koloryzujących (wiele z tych kwestii wciąż jest nierozwiązanych mimo wejścia w życie umowy EPA). Wiele do zrobienia pozostaje też w kwestii wzajemnego uznawania przez Japonię i WHO/FAO dodatków do żywności i substancji spożywczych (proces rozpoczęty w 1981 r.). Z 828 substancji spożywczych dopuszczonych do użytku przez Japonię jedynie 1/3 została uznana jako bezpieczna przez WHO/FAO, podczas gdy ponad 600 substancji dopuszczonych przez WHO/FAO nie jest akceptowanych przez Japonię. 

Utrudnione jest również wprowadzanie na japoński rynek produktów z grupy tzw. quasi leków, które za granicą uznawane są za kosmetyki. Podobnie, standardy uznawane wyłącznie w Japonii utrudniają firmom zagranicznym funkcjonowanie w branżach takich jak: budownictwo, nieruchomości, transport lotniczy, diagnostyka medyczna, aparatura medyczna, weterynaria oraz cięte kwiaty.

• Różnice w regulacjach rynkowych

Silna segmentacja rynków w sektorze telekomunikacyjnym, zdominowanym przez japońskich dostawców sprzętu (Sharp, Panasonic, Hitachi) i usług (NTT, DoCoMo), wzmocniona jest dodatkowo odmiennymi standardami technicznymi stosowanymi przez poszczególnych operatorów. Bardzo utrudnia to wejście na rynek przedsiębiorstwom europejskim. Innym przykładem są regulacje na rynku usług bankowych, ubezpieczeniowych i papierów wartościowych, które uniemożliwiają bankom japońskim i jednostkom europejskim funkcjonującym na lokalnym rynku oferowanie zaawansowanych produktów finansowych. Model ten zmienia się jednak stopniowo pod presją japońskich instytucji finansowych.

• Polityka konkurencji

Regulacje rynkowe i problemy z dostępem do rynku wynikają często z polityki konkurencji. Japońscy decydenci (w tym Japońska Rada Handlu Zagranicznego – JFTC oraz METI) często odmiennie postrzegają pojęcie konkurencji niż UE. Przykładem tego może być dominująca pozycja poczty japońskiej na rynku przesyłek pocztowych, bankowości detalicznej oraz detalicznych instrumentów finansowych.

Ponadto, co najmniej dwa czynniki nieformalne wpływają na niską penetrację japońskiego rynku przez produkty importowane:

• Preferencje konsumentów

Wysoki poziom awersji konsumentów oraz władz japońskich do produktów zagranicznych wiąże się z problemem bezpieczeństwa żywności i produktów medycznych oraz dominującym przekonaniem, że krajowe produkty lepiej chronią przed zagrożeniami z niego wynikającymi. Pewne przykłady wskazują jednak, iż myślenie takie związane jest z ochroną rynku krajowego przez władze japońskie.

• Brak konkurencyjności wewnątrz grupy

System konglomeratów „keiretsu” nadal jest bardzo aktywny w Japonii i pomimo działań podejmowanych w latach 90. celem jego dezintegracji, wciąż posiada znaczny udział w japońskim PKB. Instynktowna niechęć do konkurowania i preferowanie „harmonijnych relacji“ („sprawiedliwy handel“) osłabiają politykę konkurencji w Japonii. Choć konkurencja poza grupą może być bardzo silna (przykładowo na rynkach eksportowych), to ta wewnątrz grupy jest dużo bardziej ograniczona. Silne przenikanie się sektora prywatnego z publicznym wyjaśnia zaangażowanie METI w pomoc sektorową i regulacje rynkowe. Taki układ ogranicza dostęp do japońskiego rynku dla europejskich produktów, usług i inwestycji.

Z punktu widzenia struktury polskiego eksportu potencjalnie najbardziej uciążliwe dla polskich firm mogą być bariery w dostępie do japońskiego rynku produktów rolno-spożywczych. Ze wstępnych analiz placówki wynika jednak, że w sektorze tym polskie firmy zanotowały w 2019 znaczny wzrost eksportu. Do najczęściej stosowanych form ochrony rynku należą kontyngenty importowe (np. nabiał, zboża), ceny minimalne (wieprzowina) lub specjalne zezwolenia eksportowe, najczęściej związane z wymogami bezpieczeństwa żywności (np. mięso – wieprzowina, wołowina, baranina). Poza barierami o charakterze administracyjno-regulacyjnym, istotne znaczenie mają również ograniczenia o charakterze rynkowym związane z odmiennymi gustami i specyfiką japońskich konsumentów.

Biorąc pod uwagę bariery regulacyjne, w przypadku mięsa w chwili obecnej na rynek japoński dopuszczone są wołowina oraz konina. Import wieprzowiny jest wstrzymany od lutego 2014 r. ze względu na przypadki ASF (afrykańskiego pomoru świń) w Polsce, z kolei import drobiu został wstrzymany z końcem listopada 2020 r. ze względu na przypadki ptasiej grypy w Polsce. W odniesieniu do wołowiny, eksportujący swoje wyroby do Japonii muszą zdobyć odpowiednie uprawnienia do eksportu swojej produkcji na rynek japoński, wydawane przez Głównego Lekarza Weterynarii RP. Obecnie uprawnienia takie posiada w Polsce ok. 20 zakładów mięsnych. Utrzymany jest jednak zakaz importu wędlin, w przypadku których stosowane są osłonki z jelit wołowych, owczych oraz kozich.

Japoński rynek mleka i produktów mlecznych chroniony jest wysokimi stawkami celnymi. Ponadto, produkty takie jak masło, serwatka i mleko w proszku objęte są kontyngentem importowym i dlatego też wielkość importu tych produktów w zasadzie nie przekracza wartości objętej kwotami importowymi.

Trwają procedury zmierzające do uzyskania przez Polskę odpowiednich zezwoleń eksportowych dla jednodniowych piskląt rodzicielskich.

Największym utrudnieniem w rozwoju polskiego eksportu do Japonii pozostają jednak uwarunkowania rynkowe:

• ogromna konkurencja z całego świata i geograficzna bliskość tanich producentów azjatyckich;
• nieufność Japończyków do nowo pojawiających się towarów – tak konsumpcyjnych, jak i przemysłowych. Wejście na tutejszy rynek, wymaga długiego okresu przekonywania tutejszych odbiorców, promocji, negocjacji, testów itd., co często zniechęca polskich eksporterów;
• w zakresie artykułów żywnościowych – zasadniczo różna dieta codzienna Japończyków;
• skłonność konsumentów japońskich, szczególnie kobiet, do kupowania towarów znanych, światowych marek.

Bariery administracyjne istnieją także w sferze inwestycji (prowadzenia działalności gospodarczej w Japonii). Są one przedmiotem intensywnych działań interwencyjnych zarówno delegatury Unii Europejskiej, jak i Europejskiej Rady Biznesu (European Business Council) oraz Izb Przemysłowo-Handlowych USA, Kanady, Australii itp. Stopniowo, choć bardzo wolno, są dostosowywane do przepisów międzynarodowych.

Istniejące bariery regulacyjne jak dotąd nie mają większego wpływu na rozwój polskiego eksportu na rynek japoński. Główną przeszkodą w zwiększaniu wymiany handlowej po stronie polskiej jest bowiem słabe przygotowanie firm polskich do ekspansji na rynku japońskim oraz brak wyrobionej marki. Problemem utrudniającym dostęp polskich produktów do rynku japońskiego są również słabo rozwinięte kanały dystrybucji polskich towarów na terenie Japonii oraz niska wiedza konsumentów i przedstawicieli japońskiego biznesu na temat Polski i jej produktów.

Ze względu na niekonkurencyjne struktury dystrybucji produktów w Japonii, nowym oraz małym i średnim producentom, którzy nie mogą pozwolić sobie na budowę własnej sieci dystrybucji, niezwykle trudno jest zaistnieć na rynku japońskim. Japońscy importerzy, przy ogólnym nasyceniu rynku i bardzo silnej konkurencji, stale poszukują nowych, ciekawych towarów. Spodziewają się jednak w tym trudnym, kosztownym i czasochłonnym procesie wprowadzania nowości na rynek japoński, bardzo aktywnej współpracy ze strony dostawcy. Dlatego jedynie rzeczywiście zainteresowani polscy dostawcy, gotowi przebrnąć przez długotrwały okres próbny, mają szansę zaistnieć na tym rynku.

Co więcej, rynek japoński w dużym stopniu ukierunkowany jest na markę, która określa pozycję towaru na rynku lokalnym. Wyrobienie marki wymaga dużych nakładów finansowych na promocję i konsekwentnej, wieloletniej strategii sprzedaży.

Dostęp do rynku pracy

Poza utrudnieniami o charakterze administracyjnym, do największych barier dostępu do japońskiego rynku pracy należy język. Bez znajomości języka japońskiego możliwości znalezienia pracy w japońskich firmach są bardzo ograniczone. Bardziej elastyczne i mniej wymagające pod tym względem są firmy zagraniczne prowadzące działalność na rynku japońskim.

Obcokrajowcy chcący świadczyć pracę na terenie Japonii muszą uzyskać zezwolenie na pracę. W większości przypadków wydanie zezwolenia na pracę i wizy pracowniczej jest ściśle związane posiadaniem przyrzeczenia zatrudnienia przez przyszłego pracodawcę. Dlatego też z reguły z wnioskiem o wydanie zezwolenia na pracę dla cudzoziemca występuje przyszły pracodawca.

Osoby przebywające poza Japonią, chcące podjąć pracę w tym kraju, muszą wystąpić o wizę pracowniczą. W Japonii funkcjonuje ok. 28 rodzajów wiz pracowniczych. Podstawą uzyskania wizy pracowniczej przez obcokrajowca w Ambasadzie Japonii w danym kraju jest posiadanie „świadectwa kwalifikacji” oraz umowy o pracę. Świadectwo kwalifikacji aplikant otrzymuje od przyszłego pracodawcy, który występuje o nie w imieniu przyszłego pracownika do urzędu imigracyjnego. W zależności od posiadanych kwalifikacji i charakteru pracy, jaka ma być świadczona na terenie Japonii, cudzoziemiec otrzymuje odpowiedni status rezydenta. Zezwolenie na pracę wydawane jest przez urząd imigracyjny z reguły na okres 1-3 lat.

Obcokrajowcy przebywający w Japonii, którzy nie posiadają wizy pracowniczej, chcąc podjąć zatrudnienie w tym kraju muszą aplikować do właściwego urzędu imigracyjnego o zmianę swojego statusu i o pozwolenie na pracę.

Więcej informacji na temat zatrudnienia obcokrajowców znajduje się na stronie urzędu imigracyjnego pod adresem: http://www.immi-moj.go.jp/.

Nabywanie i wynajem nieruchomości

Ceny nieruchomości w Japonii są bardzo zróżnicowane. Najdroższe są nieruchomości w Tokio i w dużych miastach takich jak Kobe, Osaka, Jokohama, Sendai, Kioto, Fukuoka Nagoja i Hiroszima, natomiast najtańsze w regionach takich jak Tohoku, Hokkaido, Shimane i Yamaguchi. Zdarza się, że w prefekturach, w których odnotowuje się największy spadek populacji władze lokalne oferują ziemię po preferencyjnych cenach, a w przypadku deklaracji długookresowego zamieszkania, nawet za darmo. Najwyższe ceny osiągają nieruchomości w sąsiedztwie dużych stacji kolejowych i metra. Stare budynki (generalnie powyżej 30 lat) są stale odnawiane ze względu na dostosowywanie ich standardów do norm bezpieczeństwa (tylko budynki wzniesione po 1982 r. spełniają dodatkowe wymogi ochrony przeciwwstrząsowej). Nowe budynki (mniej niż 5 lat) są najdroższe i ich ceny są praktycznie niezmienne.

Cudzoziemcy, którzy zamierzają sfinansować zakup nieruchomości pożyczką hipoteczną muszą posiadać odpowiednią wizę (najlepiej pozwolenie stałego pobytu, długookresową wizę pracowniczą lub małżeńską). W przypadku płatności gotówką wiza nie jest niezbędna. Należy pamiętać, iż posiadanie nieruchomości w Japonii nie gwarantuje otrzymania/przedłużenia wizy. Pożyczkobiorca potrzebuje żyranta, który zobowiąże się do spłaty kredytu w przypadku nie wywiązania się z obowiązków płatniczych przez osobę zaciągającą kredyt. Dodatkowymi atutami, a czasem wręcz warunkiem koniecznym dla uzyskania kredytu są:

• doświadczenie minimum kilku lat pobytu w Japonii i biegła znajomość języka;
• japońskie obywatelstwo współmałżonka / dzieci uczęszczające do japońskich szkół;
• stała praca w Japonii (na okres spłacania pożyczki);
• nienaganna historia kredytowa;
• oświadczenie o chęci pobytu w Japonii przez okres spłaty pożyczki.

Z kolei przy wynajmie nieruchomości warto zwrócić uwagę na następujące szczegóły: odległość od stacji kolejowej/metra, rodzaj i wiek budynku, powierzchnia, nasłonecznienie, pożądane instalacje i udogodnienia sprzętowe. Najczęściej do wynajmu nieruchomości konieczny jest gwarant. Może nim być osoba fizyczna lub prawna. Umowa najmu podpisywana jest najczęściej na okres dwóch lat. W przypadku najmu nieruchomości z reguły korzysta się z usług agenta nieruchomości, którego wynagrodzenie stanowi część tzw. key money, najczęściej o równowartości dwumiesięcznego czynszu. Koniecznym jest również wpłacenie kaucji (z reguły również w wysokości dwumiesięcznego czynszu).

System zamówień publicznych

Jako sygnatariusz porozumienia WTO o zamówień publicznych, Japonia zobowiązana jest do stosowania zasad niedyskryminacji firm zagranicznych w dostępie do krajowego systemu zamówień publicznych. W celu poprawy dostępu do rynku dla obcokrajowców, rząd japoński podjął również środki wykraczające poza ramy porozumienia WTO. Działania te zmierzały głównie do zwiększenia dostępu do informacji o japońskim systemie zamówień publicznych oraz o konkretnych przetargach, jak również wprowadzały ułatwienia w procedurach kwalifikujących przedsiębiorców do udziału w przetargach.

Japońskie regulacje w zakresie zamówień publicznych przewidują również niższą w porównaniu ze standardami WTO wartość przedmiotu zamówienia, przy której wymagane jest uruchomienie procedury zamówień publicznych (100 000 SDR). Przy zamówieniach przekraczających wartość 800 000 SDR niezbędne jest natomiast przeprowadzenie odpowiednich działań informacyjnych poprzedzających ogłoszenie przetargu (np. w formie organizacji seminariów i spotkań informacyjnych). W przypadku takich zamówień dostawcy mają możliwość zgłaszania uwag do propozycji specyfikacji przetargowej.

System zamówień publicznych w Japonii oparty jest na procedurach przetargowych, w których mogą brać udział dostawcy towarów i usług posiadający odpowiednie zezwolenia/kwalifikacje. Dlatego też podmioty zainteresowane realizacją projektów w ramach zamówień publicznych muszą uzyskać odpowiednie zezwolenie jednostki ogłaszającej przetarg, jeszcze przed rozpoczęciem danej procedury przetargowej.

W praktyce udział firm zagranicznych w procedurze zamówień publicznych ograniczony jest często ze względu na specyfikację techniczną przedmiotu zamówienia lub odpowiednie "klauzule bezpieczeństwa" (np. w sektorze kolejowym). Teoretycznie dostęp do rynku zamówień publicznych został otwarty dzięki umowie EPA, która weszła w życie 1 lutego 2019 roku. Jej praktycznie rezultaty w tym zakresie są monitorowane przez placówkę.

W przypadku zainteresowania japońskim rynkiem zamówień publicznych warto zapoznać się z informacjami na temat aktualnych przetargów:

• JETRO: https://www.jetro.go.jp/en/database/procurement/ 
• Government Procurement Information: https://information1.gov-procurement.go.jp/en/ 
• Chotatsu Joho: https://www.chotatujoho.go.jp/csjs/pr006/JohoInActionEN.do 

Przewodnik po japońskim systemie zamówień publicznych dostępny jest pod następującym adresem: www.mofa.go.jp/policy/economy/procurement/q-a.pdf

Kwestie związane z różnicami kulturowymi w biznesie są niezwykle istotne w przypadku Japonii. Ich przyswojenie oraz właściwe zastosowanie to często klucz do uniknięcia nieporozumień oraz sprawniejszego budowania relacji biznesowej. 

W Japonii najczęstszą formą powitania, pożegnania i wyrażenia wdzięczności jest ukłon. Ze strony zachodniego biznesmena wystarczy lekki ukłon lub pochylenie głowy – można też poczekać, aż Japończyk ukłoni się albo wyciągnie dłoń i po prostu uczynić to samo. Wizytówka, estetycznie wydrukowana i przechowywana w wizytowniku (nigdy w kieszeni!) to podstawa znajomości. Wręcza się ją zwróconą, tekstem w stronę odbiorcy, przyjmuje z szacunkiem; podczas rozmowy trzyma na stole przed sobą – służy jako podpora dla pamięci. Przedsiębiorstwo japońskie ma ściśle ustaloną hierarchię. Zawsze okazuje się szacunek osobie wyżej postawionej. Stąd też w czasie spotkania biznesowego z kilkoma osobami rozkładając na stole otrzymane od nich wizytówki należy zwrócić uwagę, aby ta należąca do osoby najwyżej w hierarchi leżała nad tymi, które znajdują się niżej w strukturze firmy. To samo dotyczy odpowiedniego usadzania gości w czasie kolacji: osoba najwyżej w hierarchi musi mieć zapewnione najlepsze miejsce przy stole. 

Japońscy biznesmeni (zwłaszcza niemający doświadczenia we współpracy z zagranicą) unikają otwartych zaprzeczeń i odmów, uważając je za niegrzeczne. Wyznają też zasadę, że "wystarczy usłyszeć jedno, by zrozumieć dziesięć". Często słyszane "tak, tak" (jap. hai ) nie oznacza "zgadzam się", lecz "słyszę, co mówisz". W sytuacji odbieranej jako narastanie nieporozumień warto poprosić partnera, by ze względu na dobro wspólnego projektu jasno i szczerze przedstawił swe stanowisko.

W kontaktach bezpośrednich istotne jest zachowanie odpowiedniego dystansu fizycznego, unikanie wytężonego kontaktu wzrokowego z rozmówcą. W przypadku komunikacji emailowej niezwykle ważne jest jak najszybsze odpowiadanie na wiadomości, bez zwłoki, która mogłaby być odebrana jako lekceważenie partnera.

Administracja i samorządy gospodarcze

Kancelaria Premiera (Cabinet Office)

1-6-1 Nagata-cho, Chiyoda-ku, Tokyo

tel. 03-5253-2111

Ministerstwo Gospodarki, Handlu i Przemysłu (Ministry of Economy, Trade and Industry - METI)

3-1, Kasumigaseki,1-Chome, Chiyoda-ku, 100-8901

tel. 03-3501-1511

Japońskie Centrum Energii z Węgla (Japan Coal Energy Center – JCOAL)

3F Daiwa Nishi-Shimbashi Bldg., 3-2-1 Nishi Shimbashi, Minato-ku, 105-0003 Tokyo

Organizacja Rozwoju Nowych Energii i Technologii Przemysłowych (New Energy and Industrial Technology Development Organization – NEDO)

18F Muza Kawasaki Centem Tower, 1310 Omiya-cho, Saiwai-ku, Kawasaki City, Kanagawa 212-8554

Ministerstwo Ziemi, Infrastruktury, Transportu i Turystyki (Ministry of Land, Infrastructure, Transport and Tourism - MLIT)

Kasumigaseki 2-1-3, Chiyoda-ku, Tokyo, 100-8918 Japan

tel. 81-3-5253-8008

Ministerstwo Finansów (Ministry of Finance)

3-1-1, Kasumigaseki, Chiyoda-ku, Tokuo 100-8940 Japan

tel. 81-3-3581-2714

Japońska Organizacja Handlu Zagranicznego (Japan External Trade Organization - JETRO)

Ark Mori Building 6F, 12-32 Akasaka 1-Chome, Minato-ku, Tokyo 107-6006

tel. 81-3-3582-5196

Japońska Federacja Biznesu Keidanren (Nippon Keidanren-Japan Business Federation)

1-9-4, Otemachi, Chiyoda-ku, Tokyo 100-8188 Japan

tel. 81-3-5204-1637

Japońska Izba Handlu i Przemysłu (The Japan Chamber of Commerce and Industry)

Tokijska Izba Handlu i Przemysłu (The Tokyo Chamber of Commerce and Industry)

3-2-2, Marunouchi, Chiyoda-ku, Tokyo 100-0005 Japan

tel.81-3-3216-6497

Instytut Badań Gospodarki, Handlu i Przemysłu (Research Institute of Economy, Trade, and Industry - RIETI)

Japońskie Centrum Finansów Międzynarodowych (Japan Center for International Finance – JCIF)

9-9 Koami-cho, Nihombashi, Chuo-ku, Tokyo 103-0016 Japan

tel.81-3-4330-1053

Japońska Rada Handlu Zagranicznego (Japan Foreign Trade Council)

604 World Trade Center, 4-1, Hamamatsu-cho 2-Chome, Minato-ku, 105-6106

tel.03-3435-5957

Instytut Inwestycji i Handlu Zagranicznego (Institute for International Trade and Investment)

8-10, 1-Chome, Akasaka, Minato-ku, Tokyo 107-0052 Japan

tel. 81-3-5563-1251

Japoński Instytut Inwestycji Zagranicznych (Japan Institute for Overseas Investment - JOI)

102-0073, 3-6, Kudan Kita 2-Chome, Chiyoda-ku, Tokyo, Japan

tel.81-3-5210-3490

Japońskie Stowarzyszenie Budownictwa Zagranicznego (The Overseas Construction Association of Japan, INC. - OCAJI)

Nichibei Bldg. 2-24-2, Hatchobori, Chuo-ku, Tokyo 104-0032 Japan

tel. 81-3-3553-1631

Japońskie Forum Przemysłu Jądrowego (Japan Atomic Industrial Forum, INC.- JAIF)

2-1-3 Shimbashi, Minato-ku, Tokyo 105-8605 Japan

tel.81-3-6812-7179

Konfederacja Japońskich Związków Zawodowych (Japanese Trade Union Confederation (JTUC-RENGO)

3-2-11, Kanda-Surugadai, Chiyoda-ku, Tokyo 101-0062 Japan

tel. 81-3-5295-0532

Oficjalna prasa ekonomiczna

Nikkei News Journal (Nikkei shimbun)

The Sankei shimbun (Sankei Shimbun)

Market shimbun (Kabushiki Shijo Shinbun)

The Environmental News (Kankyo Shimbun)

Sankei Express

Japan Food Journal (Nihon Shokuryo Shimbun)

Japan Agriculture Journal

The Nikkei Business Daily

The Nikkei Financial Daily

Business Line Journal

Oficjalne strony o charakterze ekonomicznym

Kancelaria Premiera

Kancelaria Premiera / Instytut Badań Społeczno-Ekonomicznych

Ministerstwo Gospodarki, Handlu i Przemysłu

Ministerstwo Finansów

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Komunikacji / Departament Statystyki

Ministerstwo Ziemi, Infrastruktury, Transportu i Turystyki

Japońska Organizacja Handlu Zagranicznego (JETRO)

Bank Centralny Japonii (BOJ)

Japan Bond Trading Co.

EU-Japan Centre for Industrial Cooperation