System, który zostanie uruchomiony w 2025 roku, obejmie jednorazowe butelki z tworzyw sztucznych o pojemności do 3 litrów, szklane butelki wielokrotnego użytku do 1,5 litra oraz metalowe puszki o pojemności do 1 litra. Chcemy zapewnić aby system, który zostanie uruchomiony w przyszłym roku, był atrakcyjny i bezpieczny dla przedsiębiorców, przyjazny dla użytkowników i wyraźnie wpływał na zmniejszenie problemu zaśmiecania naszego kraju

Jakie wprowadzamy zmiany?

Wychodząc naprzeciw postulatom jednostek handlowych związanym z potrzebą dostosowania pomieszczeń i zmiany procedur w zakresie zbierania opakowań w sklepach, zaproponowano przepisy dot. przesunięcia startu systemu na 1 października 2025 r. Rada Ministrów w dniu 29 października 2024 r., przyjęła projekt ustawy obejmujący przesunięcie terminu uruchomienia systemu kaucyjnego. Zmiana terminu uruchomienia systemu stanowi rozwiązanie kompromisowe wychodzące naprzeciw apelom podmiotów zaangażowanych w tworzenie systemu kaucyjnego: organizacji branżowych, przedstawicieli handlu jak i przez przyszłych operatorów systemu kaucyjnego. Pozwoli to branży na zakończenie przygotowań do uruchomienia systemu oraz zaplanowanie płynnego wejścia do utworzonych systemów kaucyjnych. Zmiany spowodują, że branża będzie mogła skorzystać z dodatkowego czasu na zrealizowanie działań związanych z wypracowaniem sposobu współpracy pomiędzy operatorami i zapewnieniem kompatybilności systemów. Przesunięcie będzie również pozytywnie oddziaływać na konsumentów.

Zawarte w nowelizacji przepisy mają na celu:

• zwiększenie roli koordynującej ministra w celu zapewnienia sprawności działania i terminowości uruchomienia systemu, w tym zwiększenie nadzoru Ministra nad tworzonymi systemami kaucyjnymi na etapie poprzedzającym uruchomienie systemów (w szczególności ograniczenie nieprawidłowości w zakresie planowania działania systemów kaucyjnych);
• wprowadzenie tzw. zamkniętego systemu obiegu kaucji, czyli wdrożenie rozwiązania polegającego na pobieraniu kaucji w całym łańcuchu dystrybucji;
• zapewnienie rzeczywistego objęcia systemem kaucyjnym całego kraju poprzez wprowadzenie wymogu utworzenia co najmniej jednego stacjonarnego punktu odbierania opakowań i odpadów opakowaniowych objętych systemem kaucyjnym od użytkowników końcowych w każdej gminie co spowoduje, że podmioty te będą miały jasne wytyczne dot. minimalnej ilości takich punktów;
• uwzględnienie potencjału małych sklepów – wprowadzenie obowiązku zbierania szklanych opakowań wielokrotnego użytku w sklepach, które sprzedają produkty w takich opakowaniach. Zbiórka taka już obecnie szeroko funkcjonuje w praktyce, a jej uwzględnienie ograniczy ryzyko spadku obrotów takich placówek;
• wydłużenie do 2026 r. okresu przejściowego dla przedsiębiorców, którzy utworzyli system pobierania i zwracania kaucji za opakowania (tj. dla już istniejących systemów);
• zwolnienie z wymogu uzyskania zezwolenia na zbieranie odpadów w zakresie logistyki zwrotnej tj. zbierania odpadów opakowaniach objętych systemem kaucyjnym, odebranych od prowadzących nieprofesjonalną zbiórkę;
• wyłączenie opakowań po produktach mlecznych z obowiązku objęcia systemem kaucyjnym;
• nowy logotyp systemu kaucyjnego, który będzie musiał pojawić się na opakowaniach objętych systemem kaucyjnym w 2025 roku – https://www.gov.pl/web/klimat/oznakowanie-opakowan-w-systemie-kaucyjnym;
• odstąpienie od wprowadzenia jednoinstancyjności postępowań dot. systemu kaucyjnego, poprzestając na możliwości nadania określonym decyzjom rygoru natychmiastowej wykonalności;
• możliwość wnioskowania o DPR (dokument potwierdzający recykling) przez podmiot reprezentujący do recyklera, na zasadach analogicznych do podmiotów już obecnie wskazanych w art. 23 ust. 5. Pozwoli to jednocześnie na rozstrzygnięcie zagadnień formalnych związanych z zaliczeniem uzyskanych w ten sposób DPRów jako dotyczących odpadów pochodzących z gospodarstw domowych (zgłoszone przez 10 organizacji – nie było kontr w tym zakresie);
• wskazanie, że od 2026 r. opłata produktowa, którą ponosić będą wprowadzający, którzy nie przystąpili do żadnego z systemów kaucyjnych, obliczana będzie jako potrójna stawka opłaty produktowej określonej dla danego rodzaju opakowania na napoje;
• przychylono się do uwag zgłaszanych w ramach uzgodnień i zrezygnowano ze stopniowego zwiększania poziomów selektywnej zbiórki i zaproponowano określenie minimalnych celów na poziomie 77% dla lat 2025-2028 i 90% dla 2029 i kolejnych, dla każdego roku, dla każdego ze wskazanych w tabeli opakowań;
• uwzględnienie zaproponowanych przez MF zmian w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2024 r. poz. 361 i 852) gdzie ujednolicone zostały zasady rozliczenia na gruncie VAT kaucji od opakowań wielokrotnego i jednorazowego użytku. Wskazano, że podmioty reprezentujące będą obowiązane do poboru i zapłaty VAT organom skarbowym wyłącznie za kaucje za opakowania objęte systemem kaucyjnym, które nie zostały zwrócone w tym systemie.

Jaki problem rozwiązujemy?

• potencjalny brak dostatecznego nadzoru ministra nad tworzonymi systemami kaucyjnymi na etapie poprzedzającym uruchomienie systemów (ograniczenie nieprawidłowości na etapie planowania);
• zapobieganie ewentualnym nadużyciom przy rozliczaniu pobranej kaucji z jednostkami handlowymi;
• zwiększenie roli koordynującej ministra w celu zapewnienia sprawności działania i terminowości uruchomienia systemu;
• zagwarantowanie objęcia systemem kaucyjnym branży HoReCa;
• zapewnienie dodatkowego czasu dla branży napojowej oraz handlowej na rozwiązanie kwestii sanitarnych przy przygotowaniu systemu zbiórki opakowań po wyrobach mlecznych;
• ograniczenie wystąpienia ryzyka spadku obrotów małych sklepów - wprowadzenie obowiązku zbierania opakowań wielokrotnego użytku w sklepach, które sprzedają dane produkty;
• zmniejszenie problemu zaśmiecania otoczenia poprzez zapewnienie możliwości zwrotu butelek i odzyskania kaucji za pomocą co najmniej jednego punktu odbierania opakowań i odpadów opakowaniowych w każdej gminie.

Dlaczego wprowadzamy zmiany?

• w celu zapewnienia, aby system, który zostanie uruchomiony w 2025 r., działał nie tylko sprawnie, ale też rzetelnie, przejrzyście i wydajnie;
• wprowadzenie systemu kaucyjnego przyczyni się do zmniejszenia wpłat Polski do wspólnego budżetu UE z tytułu niepoddanych recyklingowi odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych. W 2023 r. Polska wpłaciła ok. 2,4 mld zł z tego tytułu;
• jest to kolejny krok w stronę gospodarki o obiegu zamkniętym i realizacja ważnego celu środowiskowego.

Materiały

Strona informacyjna o systemie kaucyjnym
Link do projektu