Zgodnie z art. 3b ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej, przedsiębiorca prowadzący jednostkę handlu detalicznego, jednostkę handlu hurtowego lub jednostkę gastronomiczną, w których są oferowane produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienione w załączniku nr 6 do ustawy będące opakowaniami lub napoje lub żywność pakowane przez tego przedsiębiorcę w te produkty, jest obowiązany do pobrania opłaty od użytkownika końcowego nabywającego te produkty lub napoje lub żywność w tych produktach, zwanej dalej "opłatą".

Do pobrania opłaty jest również obowiązany przedsiębiorca pakujący i oferujący – za pomocą urządzenia vendingowego, w tym umieszczonego także w miejscach innych niż jednostki handlu detalicznego, jednostki handlu hurtowego lub jednostki gastronomiczne – napoje lub żywność w produktach jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienionych w załączniku nr 6 do ustawy będących opakowaniami.

Stawki opłaty, o której mowa w art. 3b ust. 1 ustawy, za sztukę produktu jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będącego opakowaniem, wymienionego w załączniku nr 6 do tej ustawy, wynoszą:

• 0,20 zł – w przypadku kubków na napoje, w tym ich pokrywek i wieczek;
• 0,25 zł – w przypadku pojemników na żywność, w tym pojemników takich jak pudełka, z pokrywką lub bez, stosowanych w celu umieszczania w nich żywności.

Odnosząc się do traktowania opłaty za jednorazowe opakowania plastikowe na gruncie regulacji dotyczących VAT należy przede wszystkim wskazać na art. 29a ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2023 r. poz. 1570, z późn. zm.), zgodnie z którym podstawą opodatkowania, co do zasady, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Dodatkowo, w myśl art. 29a ust. 6 pkt 1 ww. ustawy o VAT, podstawa opodatkowania obejmuje podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze, z wyjątkiem kwoty podatku od towarów i usług.

Uwzględniając powyższe należy uznać, że opłata stanowi element wynagrodzenia za dostarczony towar, zatem będzie zwiększać podstawę opodatkowania podatkiem VAT.

Kwotę podatku w odniesieniu do dostarczanych towarów lub świadczonych usług objętych daną stawką podatku podatnik może obliczyć według następującego wzoru: KB=(WB*SP):(100+SP).

Pozycje we wzorze oznaczają:

• KP – oznacza kwotę podatku,
• WB – oznacza wartość dostarczonych towarów lub wykonanych usług objętych stawką podatku, uwzględniającą kwotę podatku (wartość sprzedaży brutto),
• SP – oznacza stawkę podatku.

Przykładowo jeżeli cena pobierana za opakowanie łącznie z uwzględnieniem opłaty za produkty jednorazowego użytku wynosi 1 zł (wartość brutto) to zakładając ze właściwą stawką podatku dla sprzedawanego towaru będzie stawka 23%, to wartość kwoty podatku VAT wyniesie 0,19 zł.

W przypadku dostawy produktu w opakowaniu (kubku lub pojemniku na żywność) pobraną opłatę, o której mowa w art. 3b ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej należy wykazać na paragonie ze stawką odpowiadającą temu produktowi, tj. stawką przewidzianą dla sprzedawanego towaru (napoju lub posiłku). Pobrana opłata powinna być zaewidencjonowana na kasie rejestrującej wraz z ceną np. napoju. Zatem nie istnieje potrzeba, by wyodrębniać samą kwotę opłaty na paragonie.

Analogicznie należy postępować w przypadku wystawiania faktury.

Kalkulacja ceny sprzedawanego towaru leży po stronie sprzedającego.

Natomiast uwzględniając, że wartość podstawy opodatkowania w podatku VAT jest powiększana o wartość opłaty to aby zwiększenie ceny pozostawało neutralne dla sprzedającego cena musiałaby ulec zwiększeniu również o wartość należnego VAT tj. odpowiednio obliczonego podatku VAT według stawki właściwej dla tego produktu (napoju lub posiłku).

Opłata powinna być naliczana od każdej sztuki produktu sprzedawanej użytkownikowi końcowemu.

Jeżeli kupujący jest użytkownikiem końcowym i nabywa produkty na potrzeby własne bez zamiaru dalszej odsprzedaży, wtedy do każdej sztuki sprzedawanego produktu należy doliczyć opłatę 0,20 zł (dla kubków) oraz VAT.

Jeżeli natomiast kupujący nabywa dany produkt z zamiarem dalszej odsprzedaży tj. jest przedsiębiorcą prowadzącym jednostkę handlu detalicznego, jednostkę handlu hurtowego lub jednostkę gastronomiczną, w których są oferowane produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienione w załączniku nr 6 do ustawy będące opakowaniami lub napoje lub żywność pakowane przez tego przedsiębiorcę w te produkty, wtedy ten przedsiębiorca będzie obowiązany do pobrania tej opłaty od użytkownika końcowego nabywającego od niego te produkty.

Opłata określona w rozporządzeniu jest kwotą, jaką za dany produkt przedsiębiorca jest obowiązany odprowadzić zgodnie z art. 3d ustawy na odrębny rachunek bankowy prowadzony przez marszałka województwa właściwego ze względu na miejsce jej pobrania, w terminie do 15 marca roku następującego po roku kalendarzowym, w którym została pobrana.

Tak wiec opłata jaką ponoszą użytkownicy końcowi powinna być nie niższa niż określona w rozporządzeniu kwota 0,20 lub 0,25 zł oraz VAT.

Opakowania sprzedawane samodzielnie tj. bez żywności podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, opodatkowaniu VAT podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Jednocześnie przez dostawę towarów, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…) (art. 7 ust. 1 ustawy o VAT). Wobec powyższego w przypadku sprzedaży samego opakowania tzn. bez zawartości, taka transakcja stanowi dostawę towaru w świetle ustawy o VAT co oznacza, że jest opodatkowana podatkiem VAT.

Dodatkowo w przypadku gdy dochodzi do odrębnej dostawy opakowania, tj. niezależnie od nabycia posiłku lub napoju konsument zakupuje dodatkowe opakowanie, należy uznać że na gruncie podatku VAT mamy do czynienia z odrębną dostawą opodatkowaną według zasad właściwych dla nabywanego opakowania (stawka 23%).

Jednocześnie za odrębną dostawę opakowania nie należy uznawać sytuacji, w której klient korzystający z usługi restauracyjnej zabiera część spożywanego posiłku w nabytym w tym celu jednorazowym opakowaniu. W opinii Ministerstwa Finansów, dostawa tego opakowania stanowi jednolite z usługą restauracyjną świadczenie, ściśle związane ze świadczeniem głównym. W takim przypadku dostawa opakowania będzie opodatkowana według stawki właściwej dla świadczonej usługi.

Niemniej jednak dla określenia skutków podatkowych sprzedaży opakowania należy każdorazowo dokonać analizy okoliczności związanych ze sprzedażą.

Sprzedaż podlega opodatkowaniu VAT według stawki właściwej dla opakowania (23%).

Tak, opłata od użytkownika końcowego powinna zostać pobrana. Sprzedaż konkretnego towaru lub usługi jest opodatkowana podatkiem VAT, niezależnie od formy sprzedaży.

Ustawa o CIT oraz ustawa o PIT nie zawierają szczególnych regulacji w zakresie traktowania niniejszej daniny dla celów ustalenia przychodów oraz kosztów z tego tytułu dla celów CIT oraz PIT.

Wskazać należy, że w odniesieniu do innych (podobnych) opłat, ustawy te zawierają szczególne regulacje, np. w kontekście opłaty recyklingowej ustawa o CIT oraz ustawa o PIT wprost określają, że stanowi ona, na skutek pobrania, przychód podatkowy, a następnie jest traktowana jako koszt uzyskania przychodu w konsekwencji wniesienia tej opłaty na odrębny rachunek bankowy, prowadzony przez marszałka województwa w ustawowym terminie (odpowiednio art. 12 ust. 1 pkt 11 i art. 15 ust. 1aa ustawy o CIT oraz art. 14 ust. 2 pkt 18 i art. 22 ust. 1aa ustawy o PIT).

Jednakże, mając na uwadze brak analogicznych przepisów w odniesieniu do opłaty za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będące opakowaniami oraz mechanizm przyjęty na potrzeby przekazywania analizowanej opłaty, w opinii Ministerstwa Finansów nie można przyjąć tożsamego podejścia w kwestii rozpoznania tej opłaty dla celów rozliczenia CIT oraz PIT z uwagi przede wszystkim na brak stosownych podstaw normatywnych.

W ocenie Ministerstwa Finansów pobrana i odprowadzona przez przedsiębiorcę opłata, nie stanowi dla niego przychodu i kosztu uzyskania przychodu.

Zgodnie z definicją zawartą w ustawie o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej produkt jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych to produkt, który jest w całości lub części wykonany z tworzyw sztucznych i który nie został przeznaczony, zaprojektowany ani wprowadzony do obrotu, tak aby osiągnąć w ramach jego cyklu życia wielokrotne użycie przez zwrócenie go w celu powtórnego napełnienia lub ponownego użycia do tego samego celu, do którego był pierwotnie przeznaczony. W związku z powyższym produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienione w załączniku do ustawy wchodzą w zakres jej stosowania, jeżeli są w całości lub częściowo wykonane z tworzyw sztucznych, jak określono w art. 2 pkt 9e i 11aa ustawy.

Jeżeli na powierzchni papieru, kartonu lub innego materiału stosuje się powłokę lub wykładzinę z tworzywa sztucznego, aby zapewnić ochronę przed wodą lub tłuszczem, produkt końcowy uznaje się za produkt składający się z więcej niż jednego materiału, z których jeden jest tworzywem sztucznym. W takim przypadku produkt końcowy postrzega się jako wykonany częściowo z tworzywa sztucznego. W związku z tym produkty jednorazowego użytku wykonane z papieru lub kartonu z powłoką lub wykładziną z tworzywa sztucznego są częściowo wykonane z tworzywa sztucznego, a więc są objęte zakresem stosowania dyrektywy. W związku z tym wszystkie kubki które są przynajmniej częściowo wykonane z tworzywa sztucznego (bo zawierają powłokę) podlegają przepisom ustawy i powinna być od nich pobrana opłata wskazana w rozporządzeniu.

Do ewidencjonowania i naliczania opłat każdorazowo za jednostkę należy uznać kubek na napoje wraz z pokrywką i wieczkiem. Samo wieczko nie może być identyfikowane jako kubek na napoje, wiec podlega wspólnej opłacie jedynie w przypadku nabywania go wraz z kubkiem.

Zgodnie z ustawą o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej, tworzywem sztucznym jest materiał składający się z polimeru (...) do którego mogły zostać dodane dodatki lub inne substancje i który może funkcjonować jako główny składnik strukturalny produktów końcowych, z wyjątkiem polimerów naturalnych, które nie zostały chemicznie modyfikowane.

PLA jest polimerem należącym do grupy poliestrów alifatycznych i tym samym będzie spełniać ustawową definicję tworzywa sztucznego. Wyroby wykonane z polimerów PLA podlegają ustawie w takim samym stopniu jak wyroby z innych polimerów, tak więc podlegać będą również opłacie wskazanej w rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 7 grudnia 2023 r. w sprawie stawek opłaty za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będące opakowaniami.

Jeżeli opakowanie na sos jest opakowaniem jednorazowego użytku wykonanym z tworzywa sztucznego wtedy podlega opłacie wskazanej w rozporządzeniu. Tworzywem sztucznym jest materiał składający się z polimeru (...) do którego mogły zostać dodane dodatki lub inne substancje i który może funkcjonować jako główny składnik strukturalny produktów końcowych, z wyjątkiem polimerów naturalnych, które nie zostały chemicznie modyfikowane. Tak więc zakresem stosowania objęte są produkty z tworzyw sztucznych zawierające w swoim składzie polimery, które nie są naturalne, a wiec również PLA wskazywany często jako biodegradowalny i kompostowalny.

Dodatkowo należy mieć na uwadze, że od 1 lipca 2024 r., zgodnie z art. 3b ust. 3 ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej, przedsiębiorca, o którym mowa w ust. 1, jest obowiązany do zapewnienia dostępności opakowań alternatywnych do produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienionych w załączniku nr 6 do ustawy będących opakowaniami, wytworzonych z materiałów innych niż tworzywa sztuczne, w tym innych niż tworzywa sztuczne ulegające biodegradacji lub dostępności opakowań wielokrotnego użytku.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 7 grudnia 2023 r. w sprawie stawek opłaty za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będące opakowaniami opłata powinna być naliczana za wydaną sztukę produktu jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będącego opakowaniem. Tak więc jeżeli użytkownik końcowy nabywa kilka produktów i każdy z nich pakowany jest w oddzielne opakowanie jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, to od każdego wydanego opakowania powinna zostać pobrana opłata.

Każde opakowanie jednorazowego użytku wykonane z tworzyw sztucznych powinno być zliczone (zgodnie z art. 3h ust. 1 i 2 ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej) i od każdego wydanego użytkownikowi końcowemu opakowania powinna zostać pobrana opłata.

W przypadku opakowania na deser składającego się z różnych składowych, np. mokrej i suchej (np. jogurt i musli), zarówno klientowi jak i producentowi zależy na tym, by do momentu spożycia produkty pozostawały rozdzielone, a mieszanie następowało dopiero w wybranym przez konsumenta momencie. W założeniu więc takie opakowanie stanowi integralną całość i powinna być od niego pobrana jedna opłata.

Opłatą, o której mowa w art. 3b ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej, objęte są kubki na napoje i pojemniki na żywność (w tym pojemniki na żywność typu fast food lub na inne posiłki gotowe do bezpośredniego spożycia, z pokrywką lub bez), stosowane w celu umieszczania w nich żywności, która jest:

• przeznaczona do bezpośredniego spożycia, na miejscu lub na wynos,
• zazwyczaj spożywana bezpośrednio z pojemnika
• oraz gotowa do spożycia bez dalszej obróbki, takiej jak przyrządzanie, gotowanie czy podgrzewanie.

Tak więc jeżeli produkt znajdujący się w opakowaniu nie wymaga przygotowania np. zamrażania, przyrządzania, gotowania czy podgrzewania, w tym smażenia, grillowania, pieczenia, podgrzewania w kuchence mikrofalowej czy opiekania – będzie objęty opłatą.

Czynności takie jak mycie, obieranie lub krojenie owoców i warzyw nie należy uznawać za przygotowanie, a zatem czynności te nie są wskazaniem do wyłączenia z zakresu stosowania ustawy, gdyż można je z łatwością wykonać w wersji na wynos.

Podkreślenia wymaga fakt, że produkty spożywcze, które wymagać będą dodania zimnej lub gorącej wody lub innych płynów, w tym mleka np. przed spożyciem takiego produktu, jak to ma miejsce w przypadku płatków zbożowych (o ile odmierzona porcja płatków nie jest sprzedawana razem z dodatkowym pojemnikiem zawierającym porcję mleka), czy zup w proszku – produkt taki nie będzie podlegał opłacie wskazanej w ustawie (zgodnie z Wytycznymi Komisji dotyczącymi produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na podstawie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko 2021/C 216/01).

Tak. Ewidencja i pobieranie opłat dotyczą danego roku kalendarzowego, a nie zapasów magazynowych zgromadzonych przez przedsiębiorcę. Zgodnie z art. 3h ust. 1 ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej przedsiębiorcy, o których mowa w art. 3b ust. 1 i 2, są obowiązani do prowadzenia, w postaci papierowej albo elektronicznej, ewidencji liczby nabytych i wydanych użytkownikom końcowym produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienionych w załączniku nr 6 do ustawy będących opakowaniami w danym roku kalendarzowym przez danego przedsiębiorcę.

Tak. Ustawodawca nie określa konkretnego kształtu jaki powinien być nadany kubkom na napoje podlegającym opłacie. Tak więc wszystkie rodzaje kubków na napoje niezależnie od rodzaju płynów jakie będą serwowane w danym opakowaniu podlegają opłacie.

Opłata wskazana, o której mowa w art. 3b ustawy, dotyczy:

• pustych opakowań (wskazanych w załączniku nr 6 do ustawy), które wydawane są użytkownikowi końcowemu,
• żywności pakowanej w opakowania wydawanej użytkownikowi końcowemu.

Tak więc produkty zapakowane w pojemniki jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych sprzedawane w sklepach – np. opakowania margaryny, jogurty, sery, które zostały zapakowane przez producenta, nie będą podlegać opłacie wskazanej w art. 3b ustawy.

Producenci żywności ponosić będą opłaty. Niemniej zgodnie z art. 3k ust. 1 ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej przedsiębiorca wprowadzający do obrotu produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienione w sekcjach I i III załącznika nr 9 do ustawy (wymienione są tu: pojemniki na żywność, paczki i owijki, pojemniki na napoje o pojemności do trzech litrów, kubki na napoje, lekkie torby na zakupy z tworzywa sztucznego oraz wyroby tytoniowe z filtrami) jest obowiązany do ponoszenia corocznej opłaty na pokrycie kosztów:

1. zbierania odpadów powstałych z produktów tego samego rodzaju, które wprowadził do obrotu, pozostawionych w publicznych systemach zbierania odpadów, w tym na pokrycie kosztów utworzenia i utrzymania tych systemów, transportu tych odpadów i ich przetwarzania;
2. uprzątania oraz transportu i przetwarzania odpadów powstałych z produktów tego samego rodzaju jak odpady powstałe z produktów, które wprowadził do obrotu.

Wysokość stawek została określona w rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 9 grudnia 2023 r. w sprawie stawek opłaty na pokrycie kosztów zagospodarowania odpadów powstałych z produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 2686).

Ponadto przedsiębiorcy wprowadzający produkty w opakowaniach posiadają obowiązki określone w ustawie z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz. U. z 2023 r. poz. 1658, z późn. zm.).

Nie ma znaczenia kanał dystrybucji danych produktów – opłata powinna być pobierana zarówno od klienta dokonującego zakupów w sklepie stacjonarnym jak i przez Internet.

Przedsiębiorcy nabywający produkty z zamiarem dalszej odsprzedaży, nie będą uiszczać opłaty, o której mowa w art. 3b ustawy, gdyż będą zobowiązani przepisami ustawy do pobrania tej opłaty, gdy będą dostarczać produkt do użytkownika końcowego.

Pozostali przedsiębiorcy i klienci indywidualni nabywający produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych powinni zostać potraktowani jak użytkownicy końcowi i powinna zostać od nich pobrana opłata za zakupione produkty.

Zakłada się, że zakupione kubki na napoje, przeznaczone do kontaktu z żywnością będą użytkowane zgodnie z przeznaczeniem i należy od nabywającego, tj. użytkownika końcowego, pobrać opłatę za każdą sztukę produktu. Jeżeli podmiot nabywający zamierza przeznaczyć kubki na napoje do celów niezwiązanych ze spożyciem oraz nie chce uiszczać opłaty, powinien zdecydować się i nabyć produkty, które nie są objęte zakresem stosowania ustawy.

Działalności takie jak gabinet weterynaryjny, dentystyczny, szkoła, biuro księgowe, biblioteka itd. jeżeli nie są jednostką gastronomiczną ani handlową nie będą obowiązane do pobierania wspomnianej opłaty od swoich klientów. Jednocześnie spełniają ustawową definicję użytkownika końcowego – rozumie się przez to podmiot nabywający produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, opakowania jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych lub napoje lub żywność w opakowaniach jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych w celu ich wykorzystania na potrzeby własne, bez dalszej odsprzedaży. W związku z powyższym przedsiębiorcy, tacy jak wskazani powyżej, zaopatrujący się w kubki na napoje powinni być potraktowani w momencie zakupu jako użytkownicy końcowi i ponieść opłatę, o której mowa w ustawie.

Tak, podmiot nabywający kubki do dystrybutora powinien zostać uznany za użytkownika końcowego.

Dystrybutor w odróżnieniu od urządzenia vendingowego jest urządzeniem bardzo prostym służącym jedynie dozowaniu określonej ilości oferowanego napoju. Dodatkowo urządzenie to nie jest wyposażone w komponenty niezbędne do pobrania opłaty za produkt, więc z założenia użytkownik nie będzie dokonywał opłaty za pobierany produkt. Za użytkownika końcowego należy więc uznać podmiot zaopatrujący się w takie opakowania i od niego należy pobrać opłatę za kubki.

Dla porównania w urządzeniach vendingowych, bardziej skomplikowane mechanizmy są odpowiedzialne za przygotowanie napoju i pobranie płatności od klienta. Dlatego do pobrania opłaty od użytkownika końcowego obowiązany jest przedsiębiorca pakujący i oferujący – za pomocą urządzenia vendingowego, w tym umieszczonego także w miejscach innych niż jednostki handlu detalicznego, jednostki handlu hurtowego lub jednostki gastronomiczne – napoje lub żywność w produktach jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienionych w załączniku nr 6 do ustawy będących opakowaniami.

Z powyższego wynika, że dystrybutorów nie należy uznawać urządzenia vendingowe.