1.    Kto będzie ponosił koszty finansowe utworzenia a następnie utrzymania parku narodowego w Dolinie Dolnej Odry?

Utworzenie parku narodowego będzie finansowane ze środków budżetu państwa. Dalsze funkcjonowanie parku narodowego będzie finansowane ze środków budżetu państwa, środków finansowych uzyskiwanych przez park narodowy z prowadzonej działalności (opłaty z dzierżaw, programów rolno-środowiskowych, sprzedaż siana etc.) oraz środków uzyskiwanych ze źródeł zewnętrznych (środki UE, środki NFOŚiGW, wfośigw, fundusz leśny). Warto zauważyć, że zarówno dbałość o dobry stan środowiska, jak i zapewnienie infrastruktury turystycznej spoczywa na administracji parku narodowego i jest finansowane z budżetu centralnego. Społeczności lokalne nie są obciążane tymi kosztami, czerpiąc jednocześnie korzyści z ww. dóbr (rozwój turystyki) oraz bezpłatny (w myśl Ustawy) dostęp do Parku.

2.    Czy ustanowienie parku narodowego uniemożliwi żeglugę po Odrze?

Park narodowy ma objąć tereny dzisiejszego parku krajobrazowego Doliny Dolnej Odry, bez nurtów Regalicy i Odry Zachodniej. Żegluga po tych dwóch ramionach Odry kontynuowana będzie na dotychczasowych zasadach. Warto zwrócić uwagę, że nawet włączenie tych obszarów w granice parku narodowego nie musiałoby oznaczać końca żeglowności Odry. Zgodnie z przepisami ustawy o ochronie przyrody tereny wykorzystywane gospodarczo i włączane do parku są obejmowane ochroną krajobrazową i mogą być nadal wykorzystywane w dotychczasowych celach i w dotychczasowy sposób. Dodatkowo zarówno na Regalicy, jak i Odrze nie planuje się otuliny parku. Powstanie parku nie zablokuje także istniejącej drogi Gryfino – Mescherin.

3.    Czy po Międzyodrzu będzie wolno pływać motorówkami?

Co do zasady w parku narodowym zakazuje się używania łodzi motorowych. Już dziś, w Parku Krajobrazowym nie wolno pływać motorówkami, promami i innym sprzętem motorowym na otwartych zbiornikach wodnych. Niemniej dyrektor parku narodowego może wyznaczyć obszary, na których używanie lodzi motorowych będzie dozwolone, choć może być w pewien sposób warunkowane, np. używaniem napędu elektrycznego.

4.    Jakie będą dalsze losy infrastruktury hydrotechnicznej?

Można pogodzić ochronę przyrody z działaniami w zakresie utrzymania wód oraz konserwacji zabytków hydrotechniki Planowane są działania związane z poprawą natlenienia wód, co przyczyni się wzrostu dobrostanu zwierząt skrzelodysznych. Pozwoli to sprawniej odtwarzać ekosystemy Odry po zakwicie złotych alg. Mogą powstać m.in. refugia dla małży skójkowatych i ślimaków. Z kolei przywrócenie dawnych przepływów w kanałach zintensyfikuje procesy samooczyszczania się wód. Przykłady PN Ujścia Warty oraz niemieckiego PN Dolnej Odry pokazują, iż ochrona przeciwpowodziowa i przeciwsuszowa świetnie się uzupełniają z ochroną ptaków oraz ryb.

5.    Jakie korzyści z utworzenia parku narodowego będzie miała społeczność lokalna?

Istnienie parku narodowego może być impulsem przyciągającym turystów, bowiem jest to „marka” rozpoznawalna na całym świecie (Białowieski PN jest tak mocno zakorzeniony w świadomości ludzi, że znaczna część społeczeństwa utożsamia go z całą Puszczą Białowieską). Pozwala to z kolei miejscowej ludności czerpać korzyści wynikające z tego faktu i sprzyja rozwojowi gospodarczemu regionu. Warto zauważyć, że zarówno dbałość o dobry stan środowiska, jak i zapewnienie infrastruktury turystycznej spoczywa na administracji parku narodowego i jest finansowane z budżetu centralnego. Społeczności lokalne nie są obciążane tymi kosztami, czerpiąc jednocześnie korzyści z ww. dóbr.

6.    Czy utworzenie parku narodowego uniemożliwi tam wstęp turystom oraz miejscowej ludności?

W parku narodowym wyznaczone zostaną szlaki turystyczne, za utrzymanie których będzie odpowiedzialny park narodowy. Park będzie także finansował ich utrzymanie. Wejście w każde miejsce, przynajmniej okresowo nie będzie możliwe z uwagi na ochronę przyrody (np. lęgi rzadkich gatunków ptaków) oraz warunki naturalne. Osoby, które w parku narodowym posiadają własne grunty będą mogły z nich korzystać na dotychczasowych zasadach, zachowując tam prawo do wejścia i przebywania. Czy lokalnych mieszkańców będą obowiązywały bilety wstępu?
Mieszkańcy gmin na obszarze których położony jest park narodowy oraz gmin z nim graniczących są zwolnieni są z opłat za wstęp do parku. Opłaty te ponoszą osoby spoza tych gmin odwiedzające park narodowy. Opłaty są przeznaczane na utrzymanie infrastruktury turystycznej. Maksymalna wysokość takiej opłaty to obecnie 10 zł.

7.    Czy będzie możliwe wędkowanie?

Tak. Przepisy ustawy o ochronie przyrody dopuszczają taką formę udostępnienia parku narodowego. W zadaniach ochronnych albo w planie ochrony wyznacza się miejsca udostępnione do wędkowania. Regulamin wędkowania jest określany w zarządzeniu dyrektora parku narodowego. Z uwagi na uwarunkowania związane z ochroną przyrody oraz bezpieczeństwem mogą być wprowadzone pewne ograniczenia w wędkowaniu, np. możliwość wędkowania poza porą nocną.

8.    Czy w parku narodowym zostanie zakazana gospodarka rybacka?

W parku narodowym nie wyznacza się obwodów rybackich. Niemniej do czasu wygaśnięcia obowiązujących operatów rybackich będą one nadal obowiązywały. Po ich wygaśnięciu działania związane z gospodarowaniem na wodach parku narodowego będą prowadzone na zasadach określonych w planie ochrony albo w zadaniach ochronnych. Park narodowy będzie odpowiedzialny za utrzymanie dobrego stany ichtiofauny na swoim obszarze. Zadania mogą wykonywać podmioty zewnętrzne.

9.    Czy w parku narodowym będą prowadzone polowania?

Zgodnie z przepisami ustawy o ochronie przyrody w parku narodowym nie prowadzi się polowań. Możliwe są redukcje wybranych gatunków zwierząt łownych (np. dzików z uwagi na zagrożenie rozprzestrzeniania się ASF) na zasadach określonych w planie ochrony albo w zadaniach ochronnych. Prowadzi się także redukcję zwierząt gatunków obcych, np. szopa pracza, jenota lub wizona amerykańskiego.

10.    Czy będzie możliwe filmowanie oraz fotografowanie przyrody w parku?

Tak, choć na zasadach określonych w regulaminie udostępniania parku narodowego. Wolno będzie filmować i robić zdjęcia bez niepokojenia i płoszenia zwierząt oraz schodzenia ze szlaków. Warto przy tym pamiętać, że już dziś, nawet poza parkami narodowymi, obowiązuje szereg zakazów w stosunku do zwierząt objętych ochroną gatunkową, np. filmowania powodującego płoszenie. Możliwe jest także uzyskanie indywidualnego zezwolenia na odstępstwo od zakazów obowiązujących w parku narodowym, np. schodzenia z wyznaczonych szlaków.

11.    Czy możliwe jest swobodne używanie dronów?

Niestety nie, gdyż w parku narodowym wyznaczane są strefy zakazu lotów statkami powietrznymi do wysokości ustalonej w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw żeglugi powietrznej. Możliwe jest jednak uzyskanie zgody dyrektora parku narodowego na lot dronem, jeśli nie zaszkodzi to chronionym gatunkom zwierząt. Warto również mieć na uwadze, że także poza obszarem parku narodowego nie wszędzie możliwe jest używanie dronów.

12.    Czy możliwe będzie prowadzenie działalności rolniczej na obszarze parku narodowego?

Tak. Działalność rolnicza w wielu przypadkach sprzyja wręcz ochronie przyrody. Utrzymanie ekosystemów nieleśnych, będących często siedliskami cennych gatunków ptaków, wymaga koszenia lub wypasu zwierząt, stąd działalność rolnicza jest pożądana. Odbywa się ona na zasadach określonych w planie ochrony lub w zadaniach ochronnych. W wielu parkach narodowych prowadzona jest taka działalność (Biebrzański PN, Narwiański PN, PN „Ujście Warty”). W przyszłym Parku Narodowym Doliny Dolnej Odry taka działalność będzie wskazana.

13.    Czy powołanie parku narodowego spowoduje ograniczenia gospodarki rolnej poza jego granicami, np. będzie skutkowało koniecznością ograniczenia stosowania środków ochrony roślin lub nawozów?

Nie. Powołanie parku narodowego nie będzie skutkowało ograniczeniem sposobu ani zakresu gospodarki rolnej poza granicami parku narodowego, w tym koniecznością ograniczenia środków ochrony roślin lub nawozów. Dyrektor parku narodowego, ani żaden inny podmiot, nie ma podstaw wynikających z obowiązujących przepisów do wprowadzania takich ograniczeń w związku z ustanowieniem lub funkcjonowaniem parku narodowego.

14.    Czy będą wypłacane odszkodowania za szkody wyrządzane przez zwierzęta?

Tak. W parku narodowym szacowanie szkód prowadzone jest przez pracowników parku narodowego. Odszkodowania za szkody wyrządzone przez zwierzęta łowne są wypłacane przez park narodowy ze środków parku. W przypadku zwierząt objętych ochrona gatunkową (żubr, ryś, wilk, bóbr) szkody są szacowane przez pracowników parku, natomiast odszkodowanie jest wypłacane przez park, ze środków budżetu państwa.

15.    Czy utworzenie parku narodowego spowoduje ograniczenie rozwoju gmin sąsiadujących z jego obszarem, w tym w zakresie zabudowy?

Nie, wręcz przeciwnie, park narodowy powinien pobudzić ten rozwój, szczególnie w zakresie odnoszącym się do turystyki. Zabudowa nadal będzie mogła być realizowana zgodnie wydanymi decyzjami o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu albo miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. W obszarze parku narodowego oraz w otulinie dokumenty te będą podlegały uzgodnieniu z dyrektorem parku. Nie oznacza to jednak braku możliwości realizacji inwestycji, jeśli nie będą one kolidowały z ochroną przyrody parku narodowego. Podobne ograniczenia występują na obszarze parku krajobrazowego oraz obszaru Natura 2000, które obecnie istnieją na obszarze Międzyodrza. Utworzenie parku narodowego nie będzie powodowało żadnych utrudnień dla możliwości zabudowy obszarów położonych poza granicami parku narodowego i otuliny. Dyrektor parku narodowego nie ma podstaw prawnych do ingerowania w proces zabudowy terenów położonych poza granicami parku narodowego i otuliny.

16.    Czy utworzenie parku narodowego wpłynie na możliwość wykonywania jakichkolwiek prac na Odrze?

Nie. Wszelkie prace będą mogły być wykonywane zgodnie z wydanymi zezwoleniami. Poza tym utworzenie parku narodowego może oddziaływać wyłącznie lokalnie w miejscu jego funkcjonowania. Nie będzie to miało wpływu na budowę urządzeń wodnych w górnym biegu Odry oraz budowę portu kontenerowego w Świnoujściu, gdyż jest to poza zakresem oddziaływania parku. Należy także wziąć pod uwagę, że utworzenie parku narodowego nie zakłóci funkcjonowania szlaku żeglownego na Odrze, gdyż nie planuje się włączenia Odry w obszar parku narodowego lub jego otuliny.

17.    Czy powołanie parku narodowego może spowodować wprowadzenie strefy ciszy na obszarach sąsiadujących z parkiem narodowym?

Nie. Ograniczenia wynikające z ustawy o ochronie przyrody obowiązują wyłącznie w granicach parku narodowego. W obecnie obowiązującym stanie prawnym nie ma podstaw do wprowadzania jakichkolwiek ograniczeń związanych z hałasem poza granicami parku, w związku z powstaniem parku narodowego, w tym wyznaczania stref ciszy na terenach sąsiadujących z parkiem narodowym.

18.    Czy powołanie parku narodowego może skutkować ograniczeniem możliwości organizacji imprez plenerowych lub masowych na obszarze gmin Kołbaskowo, Gryfino, Widuchowa poza parkiem narodowym?

Nie. Powołanie parku nie będzie miało wpływu na możliwość realizacji imprez plenerowych lub masowych poza granicami parku narodowego. W praktyce dyrekcje parków narodowych współdziałają z organizatorami turystyki i imprez masowych, niektóre pozyskują na to środki finansowe, np. z programów UE.

19.    Czy powołanie parku narodowego może skutkować zablokowaniem planowanych inwestycji na obszarze gmin Kołbaskowo, Gryfino, Widuchowa, w szczególności dużych inwestycji przemysłowych lub inwestycji w linie energetyczne i gazociągi?

Nie, w przypadku rozpatrywanej lokalizacji. Ograniczenia dotyczące możliwości realizacji działań inwestycyjnych obowiązują w granicach parku narodowego i jego otuliny. Niektóre przedsięwzięcia realizowane na obszarze gmin mogą podlegać ocenie oddziaływania na środowisko lub ocenie oddziaływania na obszar Natura 2000. Decyduje o tym charakter, skala lub możliwość potencjalnego negatywnego wpływu na obszar Natura 2000, nie zaś sąsiedztwo parku narodowego. W ramach tego rodzaju oceny uwzględnia się szereg aspektów środowiskowych, w tym obecność obszarów wodno- błotnych oraz obszarów wymagających specjalnej ochrony ze względu na występowanie gatunków roślin, grzybów i zwierząt lub ich siedlisk przyrodniczych objętych ochroną, w tym obszarów Natura 2000 oraz pozostałych form ochrony przyrody. Lokalizacja parku narodowego będzie jednym z aspektów branych pod uwagę w ocenie oddziaływania na środowisko. Należy mieć również na uwadze, że obszar Międzyodrza jest obecnie objęty granicami parku krajobrazowego i ochroną w ramach europejskiej sieci Natura 2000. Dotychczasowe doświadczenia pokazują, że sąsiedztwo cennego przyrodniczo i krajobrazowo obszaru Międzyodrza nie stanowiło bariery dla realizacji dużych przedsięwzięć infrastrukturalnych – przykładem jest rozbudowa Elektrowni Dolna Odra.

20.    Czy dyrektor parku narodowego lub Minister może zmienić granice parku lub otuliny bez konsultacji z gminami?

Nie. Proces zmiany granic parku narodowego lub jego otuliny przebiega analogicznie jak wyznaczanie granic na etapie tworzenia parku narodowego. Określenie i zmiana granic parku narodowego następuje w drodze rozporządzenia Rady Ministrów, które określa m.in. jego obszar, przebieg granicy i otulinę. Określenie i zmiana granic parku narodowego może nastąpić po uzgodnieniu z właściwymi miejscowo organami uchwałodawczymi jednostek samorządu terytorialnego, na których obszarze działania planuje się powyższe zmiany. Dodatkowo, rozporządzenie Rady Ministrów w ramach procesu legislacyjnego jest poddawane konsultacjom publicznym, w tym z samorządami oraz opiniowaniu przez Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego.

21.    Kto będzie sprzątał po turystach?

Jedną z kompetencji dyrektora parku narodowego jest utrzymanie porządku na obszarze parku narodowego. Na obszarze parku narodowego kompetencje związane z utrzymaniem porządku przejmie dyrektor parku narodowego. Środki na ten cel będą pochodziły z budżetu parku narodowego.

22.    Obecnie obszar Międzyodrza jest objęty ochroną w ramach sieci Natura 2000, jak również ochroną krajobrazową (Park Krajobrazowy Dolina Dolnej Odry). Czy te formy ochrony nie są wystarczające? Po co powoływać park narodowy?

Park narodowy daje dodatkowe możliwości pozyskania środków na prowadzenie ochrony ekosystemów Międzyodrza, rozwój bezpiecznej dla przyrody infrastruktury turystycznej oraz edukację ekologiczną. W niektórych programach (FEnIKS 2021-2027), dzięki współfinansowaniu NFOŚiGW, istnieje możliwość sfinansowania ze środków zewnętrznych (unijnych i krajowych) od 85 do 100% kosztów kwalifikowanych w projektach realizowanych przez parki narodowe. Znaczną część przychodów parków narodowych stanowią obecnie dotacje z różnego rodzaju programów finansujących ochronę przyrody.

Park narodowy to nie tylko forma ochrony, ale również instytucja, która kompleksowo zarządza całym obszarem. Pracownicy parku zajmują się organizacją czynniej ochrony, organizacją warunków dla rekreacji i turystyki oraz edukacją, jak również pozyskaniem środków, przygotowaniem i realizacją projektów finansowanych ze środków zewnętrznych.
Z dotychczasowych doświadczeń wynika, że ze środków UE na rozwój infrastruktury turystycznej korzystają też aktywnie samorządy (przykładem jest gmina Dobiegniew, na terenie której leży Drawieński Park Narodowy). Ponadto, parki narodowe realizują wspólne projekty z gminami.

23.    Czy sposób zagospodarowania terenu parku narodowego będzie zbliżony do sposobu zagospodarowania obszaru parku narodowego po stronie niemieckiej?

Ustawa o ochronie przyrody nie narzuca sposobu zagospodarowania terenu parku narodowego. Z punktu widzenia realizacji przez park narodowy zadań związanych z ochroną ekosystemów, jak i udostępnieniem turystycznym. . Ochrona bierna, zbliżona do obecnego stanu jest uzasadniona jedynie na części obszaru Międzyodrza.

Decydujące znaczenie będzie miał tutaj plan ochrony, a przed jego opracowaniem zadania ochronne. Wpływ na sposób zagospodarowania parku będzie miała również koncepcja wypracowana przez Zespół do spraw opracowania założeń utworzenia parku narodowego w Dolinie Dolnej Odry, która będzie konsultowana m.in. z samorządami.

24.    Czym Międzyodrze wyróżnia się na tle innych obszarów? Dlaczego właśnie tu powinien powstać park narodowy?

Do zadań parków narodowych należy nie tylko ochrona przyrody, ale również udostępnienie turystyczne i edukacja ekologiczna. Międzyodrze, zlokalizowane w sąsiedztwie Szczecina, jak również niemieckiego Parku Narodowego Doliny Dolnej Odry, stwarza warunki dla pełnienia wszystkich tych funkcji – aktywnej ochrony przyrody, rozwoju zrównoważonej turystyki przyrodniczej, jak również nowoczesnej edukacji przyrodniczej. Obszar ten jest niezwykle cenny przyrodniczo. Występuje tu różnorodność fauny i flory, bogactwo gatunków chronionych, samych ptaków jest tu ponad 200 gatunków (125 lęgowych), w tym wiele zagrożonych wyginięciem. To niemal całkowicie dzika kraina torfowisk, podmokłych łąk, plątanina kanałów, rozlewisk, a nawet jezior, w większości zupełnie niedostępna dla ludzi. Obszar o niezwykłej historii z kilkudziesięcioma zabytkowymi budowlami hydrotechnicznymi. Dla wielu wciąż nieodkryty ląd! Ta izolacja sprzyja naturalnemu bogactwu, które w tej części Europy jest czymś wyjątkowym.

Ponadto park narodowy będzie miał charakter transgraniczny. Istnieje możliwość szerokiego wykorzystania funduszy transgranicznych oraz współpracy w zakresie rozwoju zrównoważonej turystyki.

25.    Czy stworzenie parku narodowego może wpłynąć na ograniczenie korzystania z dróg przebiegających przez Międzyodrze?

Nie. Powołanie parku narodowego nie spowoduje ograniczenia ruchu na istniejących drogach (autostrada i droga do Mescherin) przebiegających przez Międzyodrze. Przez wiele parków narodowych (np. Wielkopolski PN, Roztoczański PN, Biebrzański PN, Narwiański PN, Woliński PN) przebiegają drogi oraz linie kolejowe i są użytkowane zgodnie z przeznaczeniem, utrzymywane i modernizowane.

26.    Czy po powołaniu Parku Narodowego, w czasie jego funkcjonowania, zmiana granic otuliny jest działaniem na które samorządy nie mają wpływu, czy też obowiązuje procedura taka jak przy powoływaniu PN? Poproszę o konkretną odpowiedź, wraz ze wskazaniem podstawy prawnej / opinii prawnej potwierdzającej określoną tezę.

Zgodnie z art. 10 ust. 2 ustawy o ochronie przyrody określenie i zmiana granic parku narodowego może nastąpić po uzgodnieniu z właściwymi miejscowo organami uchwałodawczymi jednostek samorządu terytorialnego, na których obszarze działania planuje się powyższe zmiany. Zarówno granice parku narodowego jak i jego otuliny są określane rozporządzeniem Rady Ministrów, które podlega uzgodnieniom z samorządami, jak również dodatkowo ich opiniowaniu w trakcie procedury legislacyjnej (w ramach konsultacji publicznych oraz w ramach Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego). Bez spełnienia tych warunków nie jest możliwe określenie granic parku i jego otuliny.

27.    W przedstawionych nam materiałach znajdują się pojęcia „wędkarstwa kulturowego” i „rybactwa kulturowego”, jako rozwiązanie dotyczące osób poławiających ryby.

1. Czy są to terminy w jakikolwiek sposób unormowane – w przepisanych prawa, jakikolwiek innych aktach prawnych, dokumentach?
2. Czy tak opisane działalności funkcjonują na terenie innych parków narodowych, jeżeli tak to poprosimy o szczegółowy opis gdzie i jak to funkcjonuje.
3. Czy możliwe jest przygotowanie maksymalnie konkretnej informacji, co te pojęcia miałyby oznaczać dla naszych wędkarzy i rybaków, w szczególności dotyczące tego jak powołanie PN zmieniłoby funkcjonowanie tych działalności (sprawa połowów nocnych, zakazów będących w mocy dyrektora, ale również szans na poprawę sytuacji – lepszy nadzór i unikanie zjawisk niepożądanych takich jak np. kłusownictwo.
4. Dlaczego nie podjęto prób i nie przygotowano porozumień z zrzeszającymi ich organizacjami (m.in. Spółdzielnia Rybacka, Okręgowy Związek Wędkarski).

Zgodnie z przepisami ustawy o rybactwie śródlądowym, w parku narodowym nie tworzy się obwodów rybackich. Rybactwo może być prowadzone w obszarze projektowanego parku narodowego do czasu obowiązywania operatów rybackich (skrócenie tego okresu będzie możliwe wyłącznie za zgodą dzierżawcy obwodu rybackiego – zgodnie z ustawą o rybactwie śródlądowym). Wędkarstwo w parku narodowym (amatorski połów ryb) jest możliwe na zasadach określonych w planie ochrony, zadaniach ochronnych lub w zarządzeniu dyrektora parku narodowego. W celu umożliwienia kontynuacji tych działań, zarówno w odniesieniu do rybactwa, jak i wędkarstwa, proponuje się wprowadzenia pojęć „rybactwo kulturowe” i „wędkarstwo kulturowe”. Pojęcia te mają oznaczać połów organizmów wodnych, w szczególności ryb sposobami charakterystycznymi dla tego obszaru, z uwzględnieniem wytycznych planu ochrony albo zadań ochronnych. Bez tego rybactwo w jakiejkolwiek formie nie będzie mogło funkcjonować po wygaśnięciu operatów rybackich. Wprowadzenie przepisów o rybactwie kulturowym do projektu ustawy o utworzeniu parku narodowego, po jej uchwaleniu daje gwarancję prowadzenia tej działalności. Rybactwo kulturowe jest prowadzone w Słowińskim Parku Narodowym. W zadaniach ochronnych określane są zadania z tym związane oraz gatunki ryb i górne limity ich rocznego połowu. Działania te realizują cel związany z ochroną przyrody oraz zapewniają funkcjonowanie tradycyjnego rybactwa, które może stanowić atrakcję turystyczną. Wędkarstwo (amatorski połów ryb) jest dopuszczony w wielu parkach narodowych (np. Park Narodowy „Ujście Warty”, Woliński Park Narodowy, Drawieński Park Narodowy, Wigierski Park Narodowy, Narwiański Park Narodowy). Tradycyjne połowy ryb będą mogły być dopuszczone w zarządzeniu dyrektora parku narodowego. Po utworzeniu parku narodowego zostanie powołana Straż Parku, która ma uprawnienia do zwalczania przestępstw i wykroczeń związanych z ochroną przyrody, w tym w zakresie kłusownictwa, co zdecydowanie ułatwi zwalczanie tego procederu.

28.    Czy utworzenie parku narodowego może wpłynąć na ograniczenie korzystania z dróg przebiegających przez Międzyodrze?

Powołanie parku narodowego nie spowoduje ograniczenia ruchu na istniejących drogach przebiegających przez Międzyodrze. Główne drogi np. autostrada A6 zostały wyłączone z obszaru projektowanego parku. Przez wiele parków narodowych przebiegają drogi oraz linie kolejowe i są użytkowane zgodnie z przeznaczeniem, utrzymywane i modernizowane.

29.    W przestrzeni publicznej pojawiają się informacje o 48 milionach złotych, przeznaczonych na prace regulacyjne, dotyczące infrastruktury hydrologicznej Międzyodrza.

1. Czy te środki są zagwarantowane, kto jest ich dysponentem, w czyim budżecie się znajdują? Czy opis tej pozycji wskazuje że są to środki na ten rodzaj prac, zostaną wydatkowe w tym obszarze?
2. Jaki jest harmonogram wydatkowania tych środków w konkretnych latach?
3. W jaki sposób został ustalony poziom wydatków, w sytuacji gdy nie ma gotowych projektów?
4. Czy określono zakres zadań, który za tą kwotę zostanie zrealizowany?

Kwota, o której tu mowa, to środki z budżetu państwa przeznaczone na funkcjonowanie parku narodowego w pierwszym roku. Obejmują one koszty związane z wyposażeniem parku narodowego np. w sprzęt biurowy, niezbędny do realizacji działań, koszty ewentualnych remontów, dostosowania budynku siedziby parku do potrzeb związanych z realizacją zadań, a także koszty wynagrodzeń pracowników. Dodatkowo przewidziane są tam koszty związane z realizacją zadań ochronnych w ekosystemach parku narodowego, w tym z ochroną czynną, udostępnianiem oraz edukacją przyrodniczą. Wielkości kosztów były szacowane na podstawie danych z innych parków narodowych. Koszty te mogą ulec zmianie na dalszych etapach prac nad utworzeniem parku narodowego (legislacja).

30.    Wielokrotnie podczas prac zespołu, wskazywano na istotne połączenia funkcjonalne, pomiędzy projektem powołania PNDDO, a projektem rewitalizacji Międzyodrza który ma być realizowany przez Województwo Zachodniopomorskie, poprzez m.in. program Life+. Dlaczego nie zawarto żadnego porozumienia w tej sprawie?

Projekt LIFE+ dotyczący rewitalizacji Międzyodrza nie jest jeszcze ukończony i formalnie zgłoszony do dofinansowania. Projekt ten nie był jeszcze przedmiotem oceny i aktualnie nie wiadomo kiedy będzie realizowany. Tym samym nie ma żadnych podstaw do zawierania porozumień dotyczących realizacji projektu LIFE+ planowanego przez Województwo Zachodniopomorskie.

31.    Obszar Międzyodrza wymaga pilnie tychże prac. Niezależnie, czy będą one miały finansowanie z programu Life+, czy innego, fakt ich docelowej realizacji powinien zostać zapisany w porozumieniu, aby nie doszło do sytuacji w której osoby odpowiedzialne za kształtowanie PNDDO, wybiorą wizję parku w której wszelkie procesy są prowadzone jako renaturalizacja, bez ingerencji ludzkiej. Szczególne znaczenie ma to zarówno dlatego, że wypłycanie i niedrożność kanałów: pogorszy sytuację związaną z bezpieczeństwem przeciwpowodziowym, co w obliczu zmian klimatu ma dla nas fundamentalne znaczenie; redukuje bioróżnorodność terenu przez pogorszenie się warunków życiowych dla organizmów wodnych, ryb i w konsekwencji części populacji ptaków; utrudni przygotowanie oferty turystycznej, od lat nasze działania na rzecz turystycznego ożywienia tego obszaru są z tego powodu znacząco utrudnione.

Projekt LIFE+ dotyczący rewitalizacji Międzyodrza nie jest jeszcze ukończony i formalnie zgłoszony do dofinansowania. Projekt ten nie był jeszcze przedmiotem oceny i aktualnie nie wiadomo kiedy będzie realizowany. Tym samym nie ma żadnych podstaw do zawierania porozumień dotyczących realizacji projektu LIFE+ planowanego przez Województwo Zachodniopomorskie.
Kwestia udrożnienia kanałów będzie musiała być rozpatrywana (analogicznie jak obecnie) przez pryzmat wpływu na siedliska przyrodnicze i gatunki chronione (przedmioty ochrony) obszaru Natura 2000 utworzonego na obszarze Międzyodrza. Samo utworzenie parku narodowego nie będzie miało w tym przypadku istotnego wpływu na te prace, bowiem nawet obecnie przed rozpoczęciem działań związanych z udrażnianiem kanałów, musi być określony wpływ na przedmioty ochronny istniejącego obszaru Natura 2000.

Utworzenie parku narodowego na obszarze Międzyodrza nie będzie miało wpływu na jego funkcję przeciwpowodziową. Obszar projektowanego parku narodowego w dużej mierze zajmują siedliska wilgotne, w tym torfowiska, które chłoną i zatrzymują wodę. Obszar ten stanowi niejako naturalne miejsce, które może gromadzić wodę w czasie wezbrań (powodzi) i może ją zatrzymywać, co ma dwojakie znaczenie. W czasie powodzi obszar ten zatrzymuje wodę, natomiast w okresach suszy i długotrwałych opadów wodę tę oddaje utrzymując torfowiska Międzyodrza w stanie wilgotnym. Dzięki temu torfowiska nie ulegają przesuszaniu i degradacji i nadal mogą pełnić swoją funkcję przeciwpowodziową. Nie bez znaczenia jest także to, że w okresach upałów, dzięki wodzie zgromadzonej w Międzyodrzu jego okolice są ochładzane przez parującą wodę, co zabezpiecza przed upałami.

32.    W informacjach MKiŚ, znalazły się zapowiedzi PNDDO, jako miejsca obsługującego kilkadziesiąt tysięcy turystów rocznie. Nie wypracowano do tej pory, a być może po prostu nie przedstawiono nam do tej pory programu planowanych działań i inwestycji dla obsługi takiego ruchu turystycznego. Jakie inwestycji na terenie Międzyodrza w tym zakresie są planowane? (ścieżki spacerowe, miejsca odpoczynku, trasy turystyki wodnej z infrastrukturą im towarzyszącą – czyli wypożyczalnie, oznakowanie, itp.)

Szczegóły dotyczące zagospodarowania turystycznego obszaru parku narodowego będą określane w planie ochrony tego parku. Dokument ten powstaje z udziałem społeczeństwa i jest opiniowany przez rady gmin, na obszarze których położony jest park narodowy. W tej chwili MKiŚ przygotowało wstępną propozycję zagospodarowania turystycznego, przedstawioną na spotkaniach konsultacyjnych z przedstawicielami Jednostek samorządu Terytorialnego. Finalne zagospodarowanie turystyczne obszaru parku narodowego będzie wypracowywane przez dyrektora parku narodowego w porozumieniu z przedstawicielami samorządów, tak by uwzględnić potrzeby ochrony przyrody oraz potrzeby lokalnych społeczności.

33.    W toku prac zespołu wypracowano założenie, iż w Gryfinie powstanie siedziba PNDDO narodowego, a w gminach Widuchowa i Kołbaskowo ośrodki edukacyjne. Potrzebne nakłady inwestycyjne oszacowano na 90 milionów złotych, z dodatkowym rocznym budżetem na utrzymanie PNDDO w wysokości 10 milionów złotych. W projekcie ustawy, jako skutki finansowe jego powołania, zapisano jedynie środki na bieżące utrzymanie - około 10 milionów rocznie, z kwotą dodatkową około 8 milionów w pierwszym roku jego funkcjonowania.

1. Na co zostanie przeznaczona kwota 8 milionów złotych? Czy ona ma starczyć na powstanie siedziby i ośrodków?
2. Dlaczego nie zapisano środków w pełnej wysokości, wskazanej przez zespół, tj. 90 milionów złotych?
3. Dlaczego z gminą Gryfino nie prowadzono rozmów o możliwościach ulokowania siedziby na naszym terenie, w zakresie posiadanych przez nas nieruchomości – zabudowanych i niezabudowanych, które mogły by być przeznaczone na ten cel.
4. Czy w przypadku wykorzystania majątku gminy Gryfino na ten cel, nieruchomość zostanie zakupiona od gminy, czy też ma być przekazana nieodpłatnie.
5. Czy którykolwiek z właścicieli nieruchomości, które znajdą się w granicach PNDDO otrzyma odszkodowania / rekompensatę, jeżeli tak to na jakich zasadach?

W toku prac Zespołu rozpatrywane były różne warianty dofinansowania projektowanego parku narodowego. Założono, że w Gryfinie powstanie siedziba parku narodowego, natomiast w gminach Widuchowa i Kołbaskowo powstaną ośrodki edukacyjne. Wstępnie założono, że koszt każdej z tych inwestycji wyniesie ok. 30 mln zł. Środki te będą pozyskane z funduszy UE , stąd nie są zaplanowane do realizacji w konkretnym roku. Zależy to bowiem od tego kiedy zostanie utworzony park narodowy oraz od dostępności środków. Rozmowy dotyczące konkretnej lokalizacji siedziby parku narodowego będą prowadzone na etapie prac legislacyjnych dotyczących utworzenia parku narodowego. Brane pod uwagę mogą być nieruchomości znajdujące się w zasobie Skarbu Państwa, jak również będące własnością innych podmiotów, np. samorządów. Aktualnie nie został określony sposób przekazania nieruchomości, na której miałaby się znajdować siedziba parku narodowego. W przypadku wykorzystania nieruchomości będącej własnością gminy może być one przekazana nieodpłatnie albo odsprzedana, będzie to zależne od wyniku rozmów między właściwymi organami. W przypadku tworzenia parku narodowego na obszarze Międzyodrza nie przewiduje się wywłaszczeń nieruchomości, jak również włączania w obszar parku narodowego nieruchomości własności innych niż Skarb Państwa. Tym samym nie ma podstaw do wypłaty odszkodowań lub rekompensat z tego tytułu. Ponadto zgodnie z przepisami ustawy o ochronie przyrody, w przypadku nieruchomości niebędących własnością Skarbu Państwa, ich włączenie w obszar parku narodowego wymaga zgody właściciela. Zgoda ta nie może być dorozumiana, musi być wyrażona jednoznacznie, np. na piśmie.

34.    Czy ustanowienie parku narodowego umożliwi żeglugę po Odrze?

Utworzenie parku narodowego w obszarze Międzyodrza, w projektowanym kształcie, nie będzie miało wpływu na żeglugę po Odrze. W celu zachowania żeglowności Odry i możliwości utrzymania dróg wodnych przebiegających przez obszar projektowanego parku narodowego, z jego obszaru i jego otuliny wyłączono kanały: Klucz – Ustowo (Skośnica), Gartz – Marwice oraz oba ramiona rzeki Odry: Odrę Zachodnią i Odrę Wschodnią.

35.    Czy możliwe będzie prowadzenie działalności rolniczej na terenie parku narodowego?

Prowadzenie działalności rolniczej na terenie parku narodowego możliwe jest na zasadach określonych w planie ochrony danego parku albo w zadaniach ochronnych. Niejednokrotnie prowadzenie działalności rolniczej jest zabiegiem pożądanym. W wielu parkach narodowych praktykowana jest taka działalność np. w Biebrzańskim PN, PN „Ujście Warty”, ponieważ działalność rolnicza w wielu przypadkach sprzyja ochronie przyrody. Utrzymanie ekosystemów nieleśnych jest kluczowe z uwagi na fakt, iż siedliska takie są często siedliskami cennych gatunków ptaków, co wymaga regularnego koszenia lub wypasu zwierząt.

36.    Z jakich środków finansowany będzie park narodowy?

Parki narodowe są finansowane ze środków budżetu państwa, środków uzyskiwanych z tzw. własnej działalności (np. opłaty za dzierżawy gruntów, opłaty za wstęp i udostępnianie obszaru parku narodowego, sprzedaż pożytków uzyskanych w ramach działań ochronnych, np. siana) oraz środków uzyskiwanych z innych źródeł (m.in. środki UE, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, funduszu leśnego).

37.    Kiedy zostaną opublikowane do wglądu rekomendacje/projekt ustawy i projekt rozporządzenia?

Zespół do spraw opracowania założeń utworzenia parku narodowego w Dolinie Dolnej Odry przygotował rekomendacje z kolei pracownicy Departamentu Ochrony Przyrody w Ministerstwie Klimatu i Środowiska przygotowali projekt ustawy i projekt rozporządzenia. Wszystkie te dokumenty zostaną upublicznione po uzyskaniu akceptacji ministra właściwego do spraw środowiska.

38.    Czy będą wypłacane odszkodowania za szkody wyrządzane przez zwierzęta?

W parku narodowym szacowanie szkód prowadzone jest przez pracowników parku narodowego. Odszkodowania za szkody wyrządzone przez zwierzęta łowne są wypłacane przez park narodowy ze środków parku. W przypadku zwierząt objętych ochroną gatunkową (np. wilk, bóbr) szkody są wypłacane przez park, ze środków budżetu państwa.

39.    Czy po Międzyodrzu będzie wolno pływać motorówkami?

W parku narodowym zakazuje się używania łodzi motorowych. Niemniej dyrektor parku narodowego może wyznaczyć obszary, na których używanie lodzi motorowych będzie dozwolone, chociaż może być w pewien sposób warunkowane, np. używaniem napędu elektrycznego.

40.    Czy powołanie parku narodowego może skutkować zablokowaniem planowanych inwestycji na obszarze gmin Kołbaskowo, Gryfino, Widuchowa i Szczecina?

Ograniczenia dotyczące możliwości realizacji działań inwestycyjnych obowiązują w granicach parku narodowego i jego otuliny. Niektóre przedsięwzięcia realizowane na obszarze gmin mogą podlegać ocenie oddziaływania na środowisko lub ocenie oddziaływania na obszar Natura 2000, ale są to procedury które już obowiązują.

41.    Czy utworzenie parku narodowego wpłynie na możliwość wykonywania jakichkolwiek prac na Odrze i terminalu kontenerowego w Świnoujściu?

Prace będą mogły być wykonywane zgodnie z wydanymi zezwoleniami. Park narodowy może oddziaływać wyłącznie lokalnie, w miejscu jego funkcjonowania. Nie będzie to miało wpływu na budowę urządzeń wodnych w górnym biegu Odry oraz budowę portu kontenerowego w Świnoujściu, obszary te zlokalizowane są poza zakresem oddziaływania parku.

42.    Czy samorządy biorą udział w ustaleniach planu ochrony parku narodowego? Czy plan ochrony jest opiniowany przez samorządy czy uzgadniany?

Plan ochrony dla parku narodowego jest przygotowywany w procedurze uwzgledniającej konsultacje społeczne. Oznacza to, że już na etapie prac nad projektem organizowane są spotkania ze wszystkimi interesariuszami, którzy mogą zgłaszać uwagi i postulaty do projektu planu ochrony. Po opracowaniu projektu planu ochrony (rozporządzenie ministra właściwego do spraw środowiska) jest on przekazywany przez dyrektora parku narodowego do zaopiniowania przez rady gmin, na obszarze których położony jest park narodowy. W trakcie procedury legislacyjnej projekt jest udostępniany społeczeństwu (na stronach Rządowego Centrum Legislacji)i na tym etapie uwagi do projektu planu ochrony może zgłosić każdy, kto jest zainteresowany ustaleniami projektu. Dodatkowo projekt planu ochrony jest kierowany do zaopiniowania przez Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego. Tym samym samorządy mają czynny udział w pracach nad ustanowieniem planu ochrony dla parku narodowego.

43.    Proszę podać trzy plusy i trzy minusy powołania parku narodowego?

Plusy:

• zachowanie unikatowej przyrody i krajobrazu oraz impuls do rozwoju gospodarczego (w szczególności dla turystyki w regionie, dodatkowe miejsca pracy i przychody dla jednostek samorządu terytorialnego (podatki (np. CIT), zakupy towarów i usług na potrzeby funkcjonowania parku narodowego);
• zwiększa szansę na pozyskiwanie funduszy zwłaszcza zewnętrznych np. środki unijne z różnych dedykowanych programów (NFOŚiGW, środki norweskie, Life+);
• jedna jednostka organizacyjna (dyrektor parku) zarządzająca obszarem, zapewnienie miejsc pracy, zatrudnienie wykwalifikowanej kadry, jednolity model zarzadzania obszarem.

Minusy:

• brak możliwości zabudowy obszaru parku narodowego (np. budynki mieszkalne, rekreacyjne);
• obszar na terenie, które obowiązują zasady jego udostępniania turystom (np. wyznaczanie miejsc do połowu ryb, wykorzystanie silników elektrycznych, wyznaczenie miejsc odpoczynku dla turystów);
• nakazy obowiązujące w parku wynikające z przepisów prawa, brak możliwości wejścia i penetracji dowolnego obszaru parku.

44. Jakie są argumenty/wartości przyrodnicze z czego wynika potrzeba powołania parku narodowego?

W obszarze projektowanego Parku Narodowego Doliny Dolnej Odry występują cenne siedliska przyrodnicze oraz rzadkie i chronione gatunki roślin i zwierząt. Znajduje się tu Rezerwat Kurowskie Błota. Z przyrodniczo cennych (priorytetowych) siedlisk występują: starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne; łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe i olsy źródliskowe; zalewane muliste brzegi rzek. Z gatunków roślin na szczególną uwagę zasługują: kotewka orzech wodny, litwor nadbrzeżny, salwinia pływająca, wilczomlecz błotny, starzec bagienny, a wśród zwierząt należy wskazać: zimorodka, rybitwę czarną, żurawia, rokitniczkę, bielika, bobra oraz rzęsorka rzeczka.