Komenda Miejska
Państwowej Straży Pożarnej
w Świnoujściu

Gdy nie masz pewności co do warunków lodowych, warto zastanowić się, czy naprawdę warto ryzykować życie dla kilku chwil przyjemności. Przyczyną największej liczby wypadków na lodzie jest brawura oraz nieumiejętność określenia wytrzymałości lodu.

 

Wytrzymałość lodu

Podstawową cechą wpływającą na wytrzymałość lodu jest jego grubość. Przyjmuje się, że minimalna bezpieczna grubość świeżego czarnego lodu do jazdy bojerami czy iceboardami wynosi 12cm. Dziesięciocentymetrowa, jednolita warstwa wystarcza z reguły, aby bezpiecznie jeździć na łyżwach.
Przykładowa wytrzymałość świeżego i czarnego lodu różnej grubości
Grubość lodu
Wytrzymałość
• 5-7cm utrzymuje jednego człowieka, istnieje ryzyko zarwania lodu
• 8-10cm utrzymuje dwóch ludzi stojących w jednym miejscu
• 10-12cm minimalna grubość lodu na którym można wędkować, jeździć na łyżwach czy rowerze
• 12-20cm bezpieczny do jazdy bojerami, skuterami
• 20-30cm utrzymuje samochody osobowe
• od 30cm utrzymuje samochody terenowe, vany
Najbardziej wytrzymały jest świeży czarny lód, czyli narastający bez roztopów i dni z dodatnią temperaturą powietrza. Czarny lód nie zawiera zamarzniętych pęcherzyków powietrza. W miejscach gdzie występują prądy, lód taki traci na wytrzymałości około 15-20%.
Szary lód, zwany także śniegolodem, powstaje na skutek przesączenia śniegu zalegającego na powierzchni tafli, wodą wypływającą ze szczelin w lodzie lub powstającą z roztopionego śniegu. Lód taki ma barwę od jasnoszarego do prawie czarnego i wytrzymałość nawet o 50% niższą niż świeżego czarnego lodu.
Lód powstały na akwenach ze słoną bądź słonawą wodą z reguły jest cieńszy niż te z wodą słodką.
Wraz ze wzrostem temperatury powietrza, spada również wytrzymałość lodu.
Większe jeziora zamarzają i odmarzają od brzegów, więc na środku lodowa tafla może być cieńsza. Może zdarzyć się także, że nim jezioro zamarznie do końca, przez kilka dni wiatry znoszą w jakieś miejsce kry. Takie tafle nakładają się jedna na drugą, przez co na brzegu nawietrznym lód staje się grubszy, a bliżej brzegu zawietrznego cieńszy.
Cieńszy lód będzie wszędzie tam gdzie istnieją podwodne prądy. Miejsca takie występują zawsze w pobliżu ujść naturalnych bądź sztucznych dopływów, pod mostami, w pobliżu źródeł (nawet tych niewidocznych) i w miejscach, gdzie butwiejące na dnie szczątki roślin wytwarzają gazy, które wynoszą cieplejszą wodę ku górze (muliste zatoki, trzciny). Nie wchodź wiec na lód przez trzciny. Poszukaj raczej bezpośredniego dostępu do tafli.
Na jeziorach należy szczególnie uważać na pęknięcia ciśnieniowe, powstające na skutek skoków temperatury wody. Pęknięcia ciśnieniowe co roku tworzą się zazwyczaj w tych samych miejscach, szczególnie tam gdzie na dnie istnieją przeszkody, strome górki podwodne lub na zbiornikach zaporowych w rejonie starego koryta rzeki. Szklisty, przezroczysty lód wydaje się być bezpieczny, jednak sytuacja może ulec szybko zmianie, szczególnie wtedy, kiedy pod lód przedostaje się powietrze. Również silny wiatr może spowodować, że lód pęknie.
Warstwa śniegu o grubości powyżej 5 cm posiada dobre właściwości termoizolacyjne. Dlatego pod śniegiem lodowa tafla przyrasta wolniej nawet na silnym mrozie. Śnieg może skrywać miejsca pokryte cienką warstewką lodu powstającego na skutek topnienia śniegu. Może też zamaskować zdradziecko miejsca rozmarznięte, pęknięcia, szczeliny, większe przeręble lub oparzeliska. Podczas śnieżnej zadymki wiatr zasypuje niezamarznięte otwory i skrywa je w kilkanaście minut. Pod spodem zostaje woda. Jeżeli idąc po ośnieżonej tafli nagle dostrzeżesz pod śniegiem wodę, zatrzymaj się. Być może dalej jest jakiś otwór, z którego wypływa. Lepiej omiń to miejsce.

Zanim wejdziesz na lód:
- przekaż informację gdzie się udajesz i kiedy wrócisz
- o ile to możliwe zabierz ze sobą zaufanego przyjaciela, na którego możesz liczyć w razie problemów
- ubierz się ciepło w lekkie, oddychające i wiatroszczelne ubranie; najlepszym rozwiązaniem jest tutaj specjalny kombinezon zapewniający pływalność i komfort termiczny w razie niechcianej kąpieli (ok. 400-650zł)
- na głowę najlepiej załóż kask (np. narciarski) a pod niego kominiarkę, buty powinny być wodoszczelne, ciepłe, niezbyt ciasne z grubą i przyczepną podeszwą
- zabierz ze sobą koc, komplet ciepłego ubrania i butów na zmianę w razie kąpieli, weź także zapasowe rękawice, czapkę, skarpety, termos z gorącą kawą lub herbatą i kilka dostarczających energii batoników
- zabierz ze sobą wodoszczelny pojemnik, do którego włożysz kluczyki, dokumenty, coś do rozpalania ognia)
- zakup kolce lodowe (ang. ice claws, ice picks) i zawieś je na szyi; można dostać je w sklepach wędkarskich (ok. 35zł z gwizdkiem) lub wykonać samemu
- ubierz się w kamizelkę asekuracyjną, którą możesz schować pod obszerniejszą kurtką – oprócz pływalności, zapewni Ci dodatkową izolację cieplną
- jeśli na lodzie są wędkujący, zrób krótki wywiad o grubości i wytrzymałości lodu
- jeśli posiadasz świder do lodu lub pierzchnię, zrób kilka otworów w różnych miejscach – bliżej brzegu i nieco dalej, aby określić jakość i grubość lodu
- jeśli lód zaczyna trzeszczeć i istnieje ryzyko pęknięcia, wycofaj się tą samą drogą którą wszedłeś na lód
- zwróć uwagę na nachylenie lodu do góry przy brzegach – jeśli występuje, istnieje ryzyko obniżonej wytrzymałości ze względu na powietrze pod taflą Co robić jeśli lód się zarwie:
- nie panikuj, zachowaj spokój, rozłóż szeroko ramiona i nabierz dużo powietrza, nie próbuj pływać
- oszczędzaj siły, nie wykonuj gwałtownych ruchów, jeśli posiadasz gwizdek, użyj go
- jeżeli posiadasz kolce, użyj ich i powoli wczołgaj się na lód, a po wydostaniu się przeczołgaj się dalej, nie wstawaj
- jeśli nie masz kolców, próbuj się wydostać (jest to bardzo trudne jeśli woda jest głęboka) zdejmij buty, zrzucisz kilka kilogramów
- jak najszybciej przebierz się w suche ubranie

Co robić jeśli pod kimś zarwał się lód:
- nie biegnij w kierunku ofiary – lód w tym miejscu jest na pewno słabszy i nie utrzyma dwóch osób
- wezwij pomoc dzwoniąc z telefonu komórkowego na 112
- podczołgaj się na bezpieczną odległość i podaj lub rzuć cokolwiek, za co można się złapać – linę, gałąź, kurtkę lub pędnik (gotowy żagiel z masztem i bomem) od iceboarda
- jeśli posiadasz linę zawiąż na końcu pętlę używając węzła ratowniczego, osoba wyciągana nie powinna podciągać się na linie, a jedynie być biernie wyciągana
- pomóż ofierze wydostać się na lód
- przebierz ofiarę w suche rzeczy (jeśli nie ma na zmianę, pożycz swoje) i podaj coś ciepłego do picia; w żadnym wypadku nie alkohol!