Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej

Wydawca: Główny Urząd Geodezji i Kartografii. Opracowanie autorskie: Janusz Gołaski. Wydano w Warszawie w 2002 roku.

Licząca 64 strony pierwsza część przewodnika toponimicznego dotyczy sposobów zbierania w terenie nazw własnych obiektów trwale związanych z powierzchnią Ziemi. Przedstawiono tu terminy i podstawowe pojęcia dotyczące zbierania i opracowywania nazw. Omówiono prace przygotowawcze: ich zakres, wykorzystanie istniejących zbiorów nazw oraz nawiązanie łączności z użytkownikami nazwy. Objaśniono prace terenowe: ich zakres, przeprowadzenie wywiadu terenowego i zapisywanie nazw. Omówiono również sposób określania rodzaju obiektu, jego umiejscowienia oraz opracowania wykazu nazw. W załącznikach zamieszczono wzory pism do urzędów gminy/miasta i nadleśnictwa, kalkę nazw, wykaz skrótów źródeł informacji, przykładowy wykaz nazw oraz definicje wybranych obiektów topograficznych.

Wydawca: Główny Urząd Geodezji i Kartografii. Opracowanie autorskie: Ewa Wolnicz-Pawłowska, Wanda Szulowska. Wydano w Warszawie w 2003 roku.

Licząca 110 stron druga część przewodnika toponimicznego charakteryzuje nazewnictwo geograficzne jako część języka polskiego. Omówione tu zasady polskiej pisowni nazw geograficznych podzielono na zasady pisowni nazw geograficznych znajdujących się w granicach Polski oraz nazw tych obiektów, które leżą w krajach sąsiednich. Dla pierwszej grupy nazw podano zasady posługiwania się wielkimi i małymi literami, zasady pisowni z łącznikiem oraz zasady pisowni przymiotników od dwuwyrazowych nazw geograficznych. Dla nazw geograficznych obiektów leżących w krajach sąsiednich scharakteryzowano zasady lokalnej pisowni nazw oraz podano wykazy używanych w danych krajach alfabetów, podając alfabety: czeski, litewski, niemiecki, dolnołużycki, górnołużycki, słowacki, białoruski, rosyjski i ukraiński. Dla trzech ostatnich alfabetów podano również zasady ich transliteracji i transkrypcji. Sporo miejsca poświecono omówieniu zasad tworzenia przymiotników od nazw geograficznych. Osobny rozdział, ilustrowany 14 mapami, poświecony został dialektom języka polskiego. W publikacji zamieszczono słowniczek dawnych terminów topograficznych, które wyszły już z użycia z języka literackiego, lecz które można w dalszym ciągu spotkać w nazwach geograficznych oraz wykaz skrótów występujących na mapach i w ich legendach.

Wydawca: Główny Urząd Geodezji i Kartografii Opracowanie autorskie: Wiesław Ostrowski, Paweł Kowalski. Wydano w Warszawie w 2004 roku.

Licząca 150 stron trzecia część przewodnika toponimicznego charakteryzuje nazewnictwo geograficzne, a także wszelkie inne napisy, jako integralną część mapy. Omówiono tu funkcje i rodzaje napisów na mapach, scharakteryzowano pismo używane w kartografii. Po przedstawieniu ogólnych zasad stosowania napisów na mapach szczegółowo omówiono zasady rozmieszczania napisów odnoszących się do obiektów punktowych, liniowych i powierzchniowych. Dużo miejsca poświęcono rozmieszczaniu nazw poszczególnych elementów treści mapy - obszerny rozdział dotyczy nazewnictwa miejscowości i ich części zarówno na mapach topograficznych, jak i na turystycznych, przeglądowych, czy też atlasowych. Podobnie omówione zostały zasady opisywania nazw ulic i napisów objaśniających dotyczących budowli i urządzeń na mapach topograficznych i planach miast, nazw jednostek podziału przestrzennego (państw, krain, parków), nazw jednostek wodnych (hydronimy) oraz form powierzchni Ziemi (oronimy). Omówione zostały tu również ogólne zasady opracowywania skorowidzów nazw geograficznych. Publikacja jest bogato ilustrowana reprodukcjami map przedstawiającymi zarówno prawidłowe jak i błędne rozmieszczenie nazw.

Wykaz zawiera prawie 16 000 standaryzowanych nazw obiektów wodnych tzw. hydronimów, z podziałem na dwie części: 1. Wody płynące, źródła, wodospady i 2. Wody stojące, zweryfikowanych i ustalonych przez Komisję Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych, działającą od 1997 r. przy Ministrze Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Tom I. Hydronimy - część 1. Wody plynące, źródła, wodospady zawiera 8100 nazw cieków: rzek, potoków, strug, strumieni, starych koryt, kanałów i rowów, a także wykazy 136 nazw źródeł i 16 nazw wodospadów.

Tom I. Hydronimy - część 2. Wody stojące zawiera 7761 nazw obiektów wód stojących: jezior, stawów, sztucznych zbiorników wodnych, zatok, cieśnin oraz głębi i mielizn.

        

Główny Urząd Geodezji i Kartografii wystąpił, w końcu lat siedemdziesiątych, z inicjatywą wydania gazetera narodowego, oferując finansowanie jego przygotowania i druku. Rezultatem wieloletnich prac było opublikowanie w 1991 r. na zlecenie Głównego Geodety Kraju i przygotowanego przez zespół redaktorów Państwowego Przedsiębiorstwa Wydawnictw Kartograficznych tomu Nazwy geograficzne Rzeczypospolitej Polskiej, zawierającego około 28 000 nazw ustalonych przez działającą wówczas przy Urzędzie Rady Ministrów Komisję Ustalania Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych.

Wykaz, liczący 782 strony, składa się z trzech części. W pierwszej podano nazwy województw, gmin i dzielnic większych miast. Druga zawiera nazwy 22 800 miejscowości powyżej 1000 mieszkańców (i innych ważniejszych); przy każdej z nich podano współrzędne geograficzne oraz województwo (w podziale sprzed 1998 r.) i gminę, w których się znajduje. Trzecia część zawiera nazwy około 5200 obiektów fizjograficznych (w tym 2000 nazw rzek i 1800 nazw zbiorników wodnych), również z podaniem ich lokalizacji. Do wykazu załączono 7 barwnych map Polski w skalach 1:1 500 000 i 1:6 000 000: Podział administracyjny (2 mapy), Regiony naturalne (3 mapy), Regiony historyczne i etnograficzne oraz Lasy, parki narodowe i krajobrazowe. Wszystkie tytuły, teksty przedmowy i wstępu oraz objaśnienia dano w językach polskim i angielskim.