Barbara Hoff, prof. Elżbieta Rekłajtis i ks. Marek Gałęziewski uhonorowani Złotymi Medalami „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
29.04.2022
„To ważny dzień dla polskiej kultury, w którym w imieniu polskiego państwa możemy odznaczyć osoby wybitne, zasłużone, które swoją pracą i talentem zdały wspaniały egzamin ze swojego życia dla dobra polskiej kultury” - powiedział wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński podczas uroczystości uhonorowania Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” trzech wybitnych postaci reprezentujących trzy różne dziedziny kultury – projektantki mody Barbary Hoff, socjolog kultury i orientalistki prof. Eżbiety Rekłajtis i wieloletniego dyrektora Cmentarza Powązkowskiego ks. Marka Gałęziewskiego.
To jest najwyższe odznaczenie w dziedzinie kultury w Polsce. W ten sposób Polska dziękuje Państwu za Wasze osiągnięcia, za to wszystko, co dla polskiej kultury zrobiliście – powiedział wicepremier, zwracając się do wyróżnionych.
Szef resortu kultury i dziedzictwa narodowego podkreślił również, że choć uhonorowani reprezentują trzy różne obszary kultury, to wszystkie one są tak samo ważne, ponieważ dopełniają się nawzajem, działając na siebie synergicznie.
Pani Barbara Hoff to ikona polskiej kultury i polskiej mody. Osoba, która stworzyła własne państwo – Hoffland. W szarych czasach PRL-u dzięki Pani powstawały rzeczy wspaniałe, kreowane na najwyższym poziomie estetycznym. Artyści działający w tamtych czasach odczuwali ograniczenia cenzuralne, ekonomiczne i wynikające z bezsensu tego systemu. Mimo to wielu z nich, w tym Pani Barbarze Hoff, udawało się je przezwyciężyć. Dzięki temu nam wszystkim żyło się lepiej. Pamiętamy i doceniamy Pani zasługi w dziedzinie wzornictwa, designu i mody – podkreślił wicepremier.
Opisując zasługi profesor Elżbiety Rekłajtis, minister kultury i dziedzictwa narodowego podkreślił ogromny wkład, jaki wniosła do polskiej nauki.
Z wykształcenia orientalistka i socjolog kultury. Osoba, która przez całe lata pisała na temat kultury i jej znaczenia społecznego, na temat wzajemnego oddziaływania na siebie kultur, relacji międzykulturowych. Robiła to zawsze w sposób bardzo szczególny, mądry, który nie ulegał żadnym modom czy ideologicznym interpretacjom, zmieniającym często międzykulturowość w rzeczy niepożądane. Jej prace są bardzo mądre, z wielką wrażliwością oddają trudny problem łączenia, przenikania się różnych tożsamości. Wielkie są również zasługi Pani Profesor natury pedagogiczno-wychowawczej. Wychowała Pani całe pokolenia badaczy i socjologów kultury – powiedział wicepremier Piotr Gliński.
Szef resortu kultury i dziedzictwa narodowego przypomniał także zasługi ks. Marka Gałęziewskiego – wieloletniego proboszcza i opiekuna administracyjny warszawskich Powązek.
Za czasów działania księdza Powązki zostały wpisane na Listę Pomników Historii. To wielka, zabytkowa nekropolia, która świadczy o polskiej kulturze. Często nie doceniamy tego, że polskie cmentarze, także za granicą, są dziedzictwem, są wyjątkowe, nieporównywalne, można znaleźć zaledwie kilka ważnych czy podobnie istotnych, także od strony zabytkowej. To wynika przecież także z naszej kultury, z naszej cywilizacji, gdzie ten szczególny hołd czy szacunek dla zmarłych jest czymś, co nas łączy i podtrzymuje, jest cechą podstawową polskiej tożsamości kulturowej. Ksiądz także od lat współpracuje ze Społecznym Komitetem Opieki nad Powązkami, ale przede wszystkim przez całe lata dbał i prowadził niezliczone programy konserwatorskie, dzięki czemu Powązki wyglądają tak pięknie – podkreślił w laudacji prof. Piotr Gliński
Barbara Hoff
Barbara Hoff urodziła się w Katowicach. W 1953 roku ukończyła studia z historii sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Swój związek z modą rozpoczęła jako dziennikarka. W latach 1954–2002 prowadziła rubrykę „Moda” w tygodniku „Przekrój”. Była legendarną pomysłodawczynią modnych patentów „za grosze”. Jako korespondentka zagraniczna opisywała modę z ulic i wybiegów Paryża, Londynu i Brukseli. Wcielała się również w fotoreporterkę wyławiającą modnie ubranych studentów na ulicach Krakowa oraz fanów jazzu przybywających do Sopotu.
Autorka sesji zdjęciowych i stylistka własnych kolekcji mody. Na przestrzeni lat pracowała z fotografami, takimi jak Wojciech Plewiński, Tadeusz Rolke, Janusz Sobolewski oraz z mężem Robertem Kuleszą, a także z popularnymi modelkami: Grażyną Hase, Lucyną Witkowską czy Urszulą Krzyżanowską. Na sesje zapraszała swoich znajomych, między innymi Małgorzatę Braunek, Wojciecha Pszoniaka, Daniela Olbrychskiego i Marylę Rodowicz, którzy pozowali w prototypach ubrań z jej „kolekcji własnych”. Te sesje, wzorowane naagranicznych, były „powiewem zachodniego szyku” w siermiężnej rzeczywistości Polski Ludowej.
W 1967 roku powstała przełomowa kolekcja projektantki. Składała się z 10 modeli sztruksowych sukienek wyprodukowanych w liczbie 10 000 sztuk przez Warszawskie Zakłady Przemysłu Odzieżowego „Cora”. Kolekcja ta, jak i każda następna, okazała się ogromnym sukcesem.
Od 1969 roku „kolekcje własne Hoff” były sprzedawane w Juniorze – jednym z trzech, obok Warsa i Sawy, Domów Towarowych Centrum w Warszawie. Od 1977 roku zaś stoisko Barbary Hoff nosiło nazwę Hoffland i przez kolejne 30 lat można tam było kupić najmodniejsze ubrania w Polsce.
Barbara Hoff to wyjątkowa projektantka mody. Przez lata jeździła po zakładach produkcyjnych w całym kraju w poszukiwaniu tkanin i dodatków krawieckich, a swoje ubrania szyła w kilkudziesięciu fabrykach i spółdzielniach. Prowadziła negocjacje handlowe, obliczała koszty produkcji, nadzorowała cały jej proces i odpowiadała za logistykę. Od lat siedemdziesiątych organizowała pokazy mody swoich kolekcji i w każdym sezonie wypuszczała do sprzedaży kilkadziesiąt oryginalnych wzorów dostępnych w setkach tysięcy egzemplarzy. Klienci nazywali je wszystkie „hoffami” – od strojów kąpielowych po zimowe płaszcze, a nawet… suknie ślubne. Wszystkie one są częścią kolekcji Ośrodka Wzornictwa Nowoczesnego Muzeum Narodowego w Warszawie i Centralnego Muzeum Włókiennictwa w Łodzi i stanowią nie tylko ważny rozdział w historii polskiego wzornictwa, lecz także część „ikonosfery codzienności” Polski drugiej połowy XX wieku.
Barbara Hoff jako projektantka odniosła ogromny sukces o wymiarze komercyjnym, społecznym i artystycznym, a jej działalność należała do fenomenów kultury polskiej w czasach PRL.
Prof. Elżbieta Rakłajtis
Elżbieta Podhorska Rekłajtis urodziła się 30 czerwca 1936 r. w Równem na Wołyniu. W 1953 r. zdała egzamin dojrzałości w Liceum Ogólnokształcącym Sióstr Niepokalanek w Szymanowie. Studia wyższe z zakresu arabistyki i islamistyki ukończyła w 1963 r., uzyskując tytuł magistra w Instytucie Orientalistycznym na Wydziale Neofilologii Uniwersytetu Warszawskiego. W 1965 rozpoczęła pracę w Pracowni Zagadnień Społecznych i Kulturowych PAN, kierowanej przez Józefa Chałasińskiego. W 1970 r. uzyskała stopień doktora nauk humanistycznych. Od 1970 pracowała jako adiunkt w Pracowni Zagadnień Społecznych i Kulturowych Afryki Współczesnej PAN (Późniejszy Zakład Krajów Pozaeuropejskich PAN). Stopień doktora habilitowanego w zakresie nauk humanistycznych otrzymała w Instytucie Orientalistycznym Wydziału Neofilologii UW w 1976 r. W latach 1976-1992 była kierownikiem Pracowni Komunikacji Międzykulturowej i Kierownikiem Pracowni Afryki w ZKP PAN. Od 1992 r. pracowała w Akademii Teologii Katolickiej (obecnie Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie) na Wydziale Kościelnych Nauk Historycznych i Społecznych. W roku 1993 otrzymała stanowisko profesora nadzwyczajnego. W latach 1995-2011 była kierownikiem Katedry Socjologii Kultury w Instytucie Socjologii na WNHiS UKSW. Tytuł profesora zwyczajnego dla prof. Elżbiety Rekłajtis został zatwierdzony przez Komisję ds. Stopni i Tytułów Naukowych w kwietniu 2005 r.
Profesor Elżbieta Rekłajtis jest autorką wielu książek i artykułów naukowych. Ważną tematyką podejmowaną przez profesor jest specyfika kultury polskiej, ukształtowanej przez trudne warunki historyczne, które paradoksalnie wytworzyły pewną społeczną trwałość, oraz rola polskiej kultury w podtrzymywaniu tożsamości i godności wspólnoty narodowej, a także problematyka polskiej inteligencji. Jako socjolog kultury Elżbieta Rekłajtis specjalizuje się w dziedzinie komunikacji międzykulturowej i problematyce społeczno-kulturowej krajów arabskich Maghrebu i Bliskiego Wschodu. Jest w tej dziedzinie niekwestionowanym autorytetem. Od 2011 roku udziela konsultacji, publikuje i przygotowuje recenzje wydawnicze i habilitacyjne.
Jako wielokrotna stypendystka i badaczka pracująca w Libanie, prof. Elżbieta Rekłajtis za swoje zasługi otrzymała Order Narodowego Cedru Republiki Libańskiej. Do tej pory jest ekspertem i promotorem dwóch kultur (libańskiej i polskiej). Była doradcą Polsko-Libańskiej Grupy Międzyparlamentarnej. Jej działalność społeczna jako naukowca koncentruje się właśnie w tym obszarze (udział w seminariach, spotkania w instytucjach kultury, wydarzenia w Instytucie Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN, Instytucie Filozofii i Socjologii PAN).
Ks. Marek Gałęziewski
Ks. prałat Marek Gałęziewski, pełniąc z ramienia Archidiecezji Warszawskiej funkcję dyrektora Zarządu Cmentarza Powązkowskiego Stare Powązki i będąc jednocześnie proboszczem Parafii pw. św. Karola Boromeusza, przez 28 lat sprawował pieczę nad rzymskokatolickim cmentarzem na Starych Powązkach – najstarszej, funkcjonującej nieprzerwanie od 1790 r., nekropolii w stolicy, uznanej w 2014 r. za Pomnik Historii.
Z inicjatywy ks. Gałęziewskiego i pod Jego kierownictwem przeprowadzonych zostało wiele prac remontowych, technicznych i konserwatorskich, które zapewniły przetrwanie powązkowskiej nekropolii w dobrym stanie. Najważniejsze z nich to:
- kompleksowa restauracja kościoła pw. św. Karola Boromeusza, przywracająca powązkowskiej świątyni z 1792 r. pierwotne walory architektoniczne i artystyczne (m.in. uszczelnienie dachu, zaizolowane fundamentów, gruntowna konserwacja ołtarzy, obrazów ołtarzowych, polichromii; odnowienie okien i witraży);
- remont zabytkowych Katakumb z 1792 r. (prace remontowo-konserwatorskie, m.in. pokrycie budowli nowym dachem, co zapobiegło dalszej degradacji cennego obiektu architektury sepulkralnej);
- gruntowny remont zabytkowego muru cmentarnego (długości ok. 5 km);
- osuszenie terenu cmentarza dokonane ze środków uzyskanych przez Księdza Prałata od sponsorów (w części nekropolii, która ulegała nieustannym podtopieniom niszczącym zabytkowe nagrobki, zainstalowano system drenów, skutecznie zapobiegający zalewaniu kwater w wyniku intensywnych opadów atmosferycznych);
- wymiana instalacji wodno-kanalizacyjnej cmentarza na całej powierzchni cmentarza (ok. 44 ha) – stara instalacja ulegała ciągłym awariom, które skutkowały zalewaniem terenu nekropoli;
- wybrukowanie alejek cmentarnych kostką granitową (w miejsce asfaltu) współgrającą z zabytkowym charakterem Cmentarza.
Ponadto ksiądz Marek Gałęziewski aktywnie działał na rzecz ochrony zabytkowych nagrobków, uczestnicząc w cotygodniowych Komisjach Konserwatorskich z udziałem przedstawicieli Biura Stołecznego Konserwatora Zabytków i Społecznego Komitetu Opieki na Starymi Powązkami im. Jerzego Waldorffa, podczas których podejmowane były decyzje dotyczące renowacji i opieki nad poszczególnymi niszczejącymi pomnikami. Współpracował również z Komitetem Opieki nad Starymi Powązkami im. Jerzego Waldorffa (jest wieloletnim członkiem Zarządu), szczególnie podczas dorocznej kwesty zaduszkowej, udostępniając pomieszczenia parafialne na potrzeby Biura Kwesty.
Ksiądz Marek Gałęziewski wspierał środowisko rodzin katyńskich w kultywowaniu pamięci o ofiarach terroru stalinowskiego; ściana zachodnia kościoła (od wnętrza cmentarza) wyłożona została imiennymi tabliczkami z nazwiskami Polaków pomordowanych w Katyniu. Udzielał się również w sferze kultury. Rozwijając zainteresowania muzyczne organizował w kościele koncerty muzyki dawnej, sakralnej, recitale solistów oper zarówno z kraju jak i z zagranicy.