Dzieła, utracone w wyniku II wojny światowej, zostały zidentyfikowane przez pracownika MKiDN w zbiorach Museo Provincial de Pontevedra w Hiszpanii. Ich uroczyste przekazanie zainaugurowało otwarcie Zamku w Gołuchowie – oddziału Muzeum Narodowego w Poznaniu po zakończonym remoncie.

Minister kultury i dziedzictwa narodowego przypomniał, że w wyniku II wojny światowej Polska utraciła ponad pół miliona dzieł sztuki. Wskazał, że Departament Restytucji Dóbr Kultury MKiDN prowadzi bazę strat wojennych, która aktualnie obejmuje 66 tys. rekordów.

W ciągu ostatnich 7 lat odzyskaliśmy ponad 600 dzieł sztuki na całym świecie. W tej chwili prowadzimy 135 procesów restytucyjnych w 15 krajach. W związku z olbrzymią skalą strat, każde odzyskane dzieło sztuki jest dla nas bardzo ważne. Przed kilkoma miesiącami polski rząd przedstawił raport dotyczący strat wojennych. Ogólny szacunek strat, a także należnych Polsce ze strony Niemiec odszkodowań, wynosi ponad bilion euro. Poziom strat w obszarze kultury to minimum 10 mld euro – mówił podczas wydarzenia prof. Piotr Gliński.

Wicepremier poinformował, że przekazywany do Muzeum Zamku w Gołuchowie dyptyk z warsztatu Dierica Boutsa został zakupiony przez Izabelę Czartoryską-Działyńską i należał do kolekcji Ordynacji Książąt Czartoryskich. Zwrócił uwagę, że po latem 1939 r. obrazy w celach ochronnych wywieziono do Muzeum Narodowego w Warszawie, a następnie – najprawdopodobniej w czasie Powstania Warszawskiego – zostały one skradzione przez niemieckiego okupanta.

W 2019 r. pracownicy Departamentu Restytucji Dóbr Kultury MKiDN natrafili na ślad tych obrazów w Museo Provincial de Pontevedra w Hiszpanii. Rozpoczął się wówczas proces restytucji tych dzieł, który przebiegał w sposób wzorcowy i już w 2021 roku mogliśmy złożyć wnioski restytucyjne – zaznaczył szef resortu kultury.

Prof. Piotr Gliński podziękował wszystkim, którzy przyczynili się do zakończenia procesu restytucji i przekazania obrazów do kolekcji Zamku w Gołuchowie – pracownikom i dyrekcji Museo Provincial de Pontevedra, przedstawicielom regionu oraz Ministerstwa Kultury i Sportu Królestwa Hiszpanii, jak również pracownikom Departamentu Restytucji Dóbr Kultury MKiDN, Muzeum Narodowego w Poznaniu oraz oddziału w Gołuchowie.

W tej chwili spełniamy wolę Izabeli Czartoryskiej-Działyńskiej, która, zakładając swoją kolekcję, miała na celu udostępnienie jej wszystkim zwiedzającym, a więc tym, którzy na zamku w Gołuchowie korzystają z kontaktu z tą wspaniałą sztuką. Nie mamy wątpliwości, że te wspaniałe obrazy wracają nie tylko do swojego domu, ale także pod wspaniałą opiekę – podsumował minister kultury i dziedzictwa narodowego.

Ambasador Hiszpanii w Polsce Ramiro Fernández Bachiller zaznaczył, że dla Hiszpanii międzynarodowy porządek jest czymś niezwykle ważnym. Wskazał, że dotyczy on także zwrotu skradzionych dzieł sztuki, których liczba w przypadku Polski jest ogromna.

Dziękuję polskiemu ministrowi kultury, wicepremierowi Piotrowi Glińskiemu, dyrektor Departamentu Restytucji Dóbr Kultury – Elżbiecie Rogowskiej i całemu zespołowi za niezwykłe zaangażowanie, które sprawiło, że to zabrane wbrew prawu dziedzictwo powróciło do kraju – powiedział Ambasador Hiszpanii w Polsce.

Historia dyptyku: https://www.gov.pl/web/kultura/odnaleziony-w-hiszpanii-dyptyk-z-warsztatu-dierica-boutsa-wraca-do-polski

Muzeum Zamek w Gołuchowie

Historia zamku wznoszącego się nad rzeczką Trzemną w Gołuchowie liczy ponad 400 lat. Najstarsze fragmenty budowli – piwnice z II połowy XVI wieku wraz z fundamentami belwederu i trzech wież – są jedyną pozostałością dworu obronnego wzniesionego około 1560 roku przez starostę radziejowskiego, wojewodę brzesko-kujawskiego Rafała Leszczyńskiego. Druga faza budowlana związana jest z Wacławem Leszczyńskim – kasztelanem i wojewodą kaliskim, który na początku XVII wieku przekształcił Gołuchów w okazałą rezydencję magnacką.

W 1853 roku dobra gołuchowskie zakupił Tytus Działyński. W 1857 roku jego syn Jan Działyński poślubił Izabellę, córkę księcia Adama Jerzego Czartoryskiego. W celu przebudowy zamku Izabella sprowadziła z Francji artystów, wśród których znajdowali się: architekt Maurycy August Ouradou, rzeźbiarz Karol Biberon i malarz Ludwik Breugnot. Pierwowzorem realizacji architektonicznej stały się słynne zamki królewskie znad Loary, dlatego dzisiaj możemy podziwiać wystrój rzeźbiarski typowy dla XVI-wiecznych budowli francuskiego renesansu.

Zamierzeniem Izabelli z Czartoryskich Działyńskiej było utworzenie w odbudowanym zamku nie tylko rezydencji, ale i muzeum. Sześć lat przed swoją śmiercią utworzyła ona Ordynację Książąt Czartoryskich, gwarantując ogólną dostępność zbiorów. Prywatne muzeum funkcjonowało do września 1939 roku, kiedy to zrabowane przez hitlerowców zbiory zostały wywiezione – wiele z nich zaginęło, inne zostały zniszczone. Część ocalałej kolekcji powróciła do Polski w 1956 roku.

Od 1951 r. zamek w Gołuchowie jest oddziałem Muzeum Narodowego w Poznaniu. W 2016 roku minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński przeznaczył dotację celową w wysokości 20,5 tys. zł na wykup nieruchomości na rzecz Muzeum, co ostatecznie ustabilizowało sytuację prawną budynku. W 2022 roku w Zamku przeprowadzono prace remontowe, sfinansowane ze środków MKiDN, które objęły wymianę i renowację okien oraz drzwi. Obecnie trwają prace budowlano-konserwatorskie elewacji zamku od strony dziedzińca.