W 2025 roku tytuł Europejskiej Stolicy Kultury sprawować będą dwa miasta – niemieckie Chemnitz oraz słoweńska Nova Gorica z włoską Gorycją. 18 stycznia saksońskie miasto zaprezentowało swój program, który przebiegać będzie pod hasłem „C the Unseen”. W jego ramach przygotowano 150 projektów i blisko 1 000 wydarzeń kulturalnych, w które zaangażowało się 38 gmin z regionu. 

Na inauguracji Europejskiej Stolicy Kultury 2025 w Chemnitz spotkali się dyplomaci z całego świata, w tym przedstawiciele Komisji Europejskiej i Parlamentu Europejskiego, ambasadorowie, premierzy, ministrowie, samorządowcy i przedstawiciele 12 miast partnerskich, w tym Łodzi i Lublina, który w 2029 roku sprawować będzie tytuł Europejskiej Stolicy Kultury. Jednym z elementów inauguracji będą wpisy do księgi pamiątkowej. Złożą je m.in. Claudia Roth – ministra stanu w Urzędzie Kanclerza Federalnego, Martin Baxa – minister kultury Republiki Czeskiej, dr Astra Vrečko – ministra kultury Słowenii oraz Marta Cienkowska – podsekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

– Tytuł Europejskiej Stolicy Kultury to nie tylko docenienie przygotowanego programu kulturalnego miasta, ale możliwość reprezentowania dziedzictwa i potencjału kulturalnego swojego regionu. Za cztery lata to właśnie Lublin, z hasłem RE:UNION, będzie mógł zaprezentować piękno swojego miasta, ale też to, co w polskiej kulturze jest najcenniejsze - dziedzictwo, gościnność, otwartość i zaangażowanie. Realizowane w ramach ESK programy inspirują kolejne europejskie miasta, co jest niezwykłą wartością dla umacniania i rozwijania regionalnej współpracy – podkreśla Marta Cienkowska, wiceministra kultury i dziedzictwa narodowego. 

Chemnitz Europejską Stolicą Kultury

Hasłem „C the Unseen” i narracją „Europejskich Twórców Demokracji” Chemnitz odpowiada na pytanie w jaki sposób uczestnictwo w kulturze i postawa obywatelska mogą wzmacniać więzi społeczne. Przygotowany program zmierza do aktywizacji artystycznej poprzez wspieranie kreatywnych i samodzielnych jednostek, które wnoszą swoje umiejętności i wiedzę w kształtowanie otoczenia społecznego. Hasło „C the Unseen” koncentruje się na ludziach, miejscach i aktywnościach, które dotychczas nie były w centrum uwagi. 

Chemnitz jako Europejska Stolica Kultury stawia przed sobą ambitny cel. Chce przywrócić zdrowy patriotyzm, który będzie siłą napędową europejskiego miasta. W centrum tych działań znajduję się sztuka i kultura, które mają stać się kluczem do odkrywania nowych perspektyw.

Dzięki zaangażowaniu wielu lokalnych stron, w tym instytucji kulturalnych miasta, stowarzyszeń, inicjatyw na rzecz demokracji, młodzieży, seniorów, a także międzynarodowych partnerów z 40 krajów, Chemnitz chce stać się miejscem, w którym wymiana myśli, dialog i innowacje będą kształtować przyszłość.

Europejska Stolica Kultury – historia, teraźniejszość i przyszłość

Historia Europejskich Stolic Kultury sięga 1983 roku, kiedy to wybitna grecka aktorka, piosenkarka, a następnie aktywistka i polityk: Melina Mercouri, jako ówczesna Minister Kultury Grecji, zaproponowała na forum UE ideę corocznego wyznaczania Europejskiego Miasta Kultury. Pierwszym takim miastem były w 1985 roku Ateny. W ciągu następnych 40 lat inicjatywa przekształciła się w Europejską Stolicę Kultury i dziś swoim zasięgiem obejmuje nie tylko kraje UE, ale również państwa kandydujące oraz uczestniczące w programie Kreatywna Europa.

Lublin Europejską Stolicą Kultury 2029

Do tej pory dwa polskie miasta – Kraków w 2000 r. i Wrocław w 2016 r. – zostały wyróżnione tym tytułem. Polska będzie gospodarzem Europejskiej Stolicy Kultury wraz ze Szwecją w 2029 r. Tym razem zaszczytny tytuł otrzyma Lublin, który przez rok będzie promował polską kulturę w regionie. O przyznaniu tytułu ESK zadecydował zespół niezależnych ekspertów, składający się z 10 osób wyznaczonych przez Parlament Europejski, Radę UE, Komisję Europejską i Komitet Regionów oraz 2 specjalistów wskazanych przez Ministerstwo.

Hasłem Lublina jako Europejskiej Stolicy Kultury 2029 jest „RE:UNION”. To spotkanie, dialog, wzajemna troska i nowe spojrzenie na miasto. To powrót do historycznej, prekursorskiej idei unii polsko-litewskiej zawartej w haśle „Wolni z wolnymi, równi z równymi”. To podkreślenie, jak ważne jest dzisiaj budowanie silnych więzi i autentycznych relacji między wszystkimi mieszkańcami i mieszkankami miasta, niezależnie od wyznania czy pochodzenia.

Polskie Stolice Kultury

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, doceniając wysiłek polskich finalistów konkursu Europejskiej Stolicy Kultury 2029, przeznaczyło 3 miliony złotych na program kulturalny dla Katowic, Kołobrzegu i Bielska Białej. Miasta te będą nosić tytuł Polskiej Stolicy Kultury przez rok: Bielsko-Biała w 2026 r., Katowice w 2027 r. i Kołobrzeg w 2028 r., a każde z nich otrzyma 1 milion złotych na realizację wybranych wydarzeń artystycznych opisanych w dokumentacji aplikacyjnej. 

Partnerem projektu Polskie Stolice Kultury jest Narodowe Centrum Kultury.