Wicepremier Piotr Gliński podkreślił w liście, że zaproponowany przez Instytut Literatury kanon dzieł współczesnej literatury polskiej nie jest narzuconym z góry, zamkniętym wyborem tekstów, a działania Instytutu są częścią ważnej misji instytucji państwowych zobowiązanych do wspierania kultury wysokiej wśród szerszej publiczności.

Nie mamy do czynienia z odpowiedzią, lecz z pytaniem o obecność ważnych utworów literackich w świadomości społecznej oraz zaproszeniem do dialogu inspirowanego twórczością pisarzy, którzy nie mogą liczyć na popularyzację w ramach mechanizmów rynkowych – napisał prof. Piotr Gliński.

Szef resortu kultury zaznaczył, że dotychczas żadna instytucja naukowa czy edukacyjna nie zdecydowały się na zaproponowanie polskiemu czytelnikowi tak szerokiej ścieżki lektury.

Utwory, które trafiły do Kanonu Polskiego – bez względu na popularność autora – mówią o kwestiach, bez których nie jest łatwo zrozumieć znaczenie naszej przeszłości – nawet tej najbliższej, dwudziestowiecznej, tak obfitej w dramatyczne, tragiczne doświadczenia wojny, ludobójstwa, wysiedlenia ludności oraz bezprzykładnego pozbawiania praw ludzkich i obywatelskich – wskazał wicepremier.

Minister kultury i dziedzictwa narodowego poinformował, że prezentowany program jest projektem wstępnym i ważnym założeniem jest jego poszerzanie o propozycje zgłaszane przez badaczy polskiej literatury XX wieku. Realizacja programu została zaplanowana na lata 2022-2027.

Wiceminister Wanda Zwinogrodzka, która odczytała list wicepremiera Piotra Glińskiego, wręczyła również Medale „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, przyznane przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego literaturoznawcom i historykom literatury wyróżniającym się w działalności artystycznej i kulturalnej oraz ochronie dziedzictwa narodowego.

Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” otrzymała prof. Anna Nasiłowska-Rek – pisarka, poetka, krytyk literacki i historyk literatury. Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” odznaczeni zostali: prof. dr hab. Olga Płaszczewska – italianistka, autorka licznych artykułów oraz książek, adiunkt w Katedrze Komparatystyki Literackiej Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego; prof. dr hab. Agnieszka Ziołowicz – wybitna historyk i propagator literatury w Polsce, członek Katedry Historii i Literatury Oświecenia i Romantyzmu Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, specjalizująca się w estetyce i poetyce dramatu epoki romantyzmu; dr hab. Tadeusz Sucharski – prof. Akademii Pomorskiej w Słupsku, specjalizujący się w historii literatury polskiej i rosyjskiej XX wieku, autor m.in. monumentalnej publikacji poświęconej literaturze łagrowej pt. „Literatura polska z sowieckiego „domu niewoli”. Poetyka. Aksjologia. Twórcy”.  

O programie

Kanon Polski to jeden z największych programów wydawniczych w kraju. Będzie realizowany przez najbliższe 5 lat przez Instytut Literatury z funduszy Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Projekt skierowany jest do środowiska akademickiego, studentów, ale też do polonistów szkół średnich. W Kanonie znalazły się wznowienia wielkich dzieł, a także mniej znanych utworów, jak „Szkice piórkiem” Andrzeja Bobkowskiego wydane z dużą liczbą przypisów, obszernym wstępem i posłowiem. Zawierają one ważne wskazówki dla uczniów, dzięki którym mają szansę w pełni taką książką zrozumieć.

Do Kanonu weszły też monografie poszczególnych autorów z antologiami będącymi wyborem wierszy czy opowiadań. Są to wydawnictwa edukacyjne, które ukazują się w nakładzie 8 tysięcy egzemplarzy, z czego 7 tysięcy trafia bezpłatnie do bibliotek szkolnych i uniwersyteckich. Oprócz tego wydawane są serie naukowe. W ramach Biblioteki Pana Cogito ukazują się na przykład pozycje będące pracami zbiorowymi powstałymi po konferencjach naukowych, poświęconych konkretnemu pisarzowi, albo pracami doktorskimi czy habilitacyjnymi. Inny projekt to zbiory szkiców krytycznoliterackich – w tej serii ukazały się teksty Jana Błońskiego, Andrzeja Kijowskiego, Tomasza Burka. Są to opowieści mistrzów o polskiej literaturze ostatnich 50 lat, napisane tak pięknym językiem, że trudno się od nich oderwać. Uzupełnia je seria Nowa Krytyka i Esej, która jest poświęcona współczesnej krytyce literackiej.

W ramach programu wydano już ponad 100 pozycji, a wydanie prawie 100 kolejnych zaplanowano już na 2023 rok. Lista wydanych i planowanych książek znajduje się na stronie: https://instytutliteratury.eu/2022/11/07/program-wydawniczy-kanon-polski/

W pracach nad Kanonem Polskim z Instytutem Literackim współpracują m.in.: Państwowy Instytut Wydawniczy oraz Zakład Narodowy im. Ossolińskich.