Minister kultury i dziedzictwa narodowego przypominał, że – w odróżnieniu od takich polskich miast jak poddana niemal całkowitemu zniszczeniu Warszawa – Łódź postrzegana jest często jako ośrodek, który tylko w nieznacznym stopniu dotknięty został tragedią drugiej wojny światowej.

Wyobrażenie takie jest jednak złudne. Każde miasto tworzą bowiem nie tylko mury domów, kościołów, teatrów czy fabryk, ale przede wszystkim jego mieszkańcy. Gdy spojrzymy na ten okres historii miasta przez pryzmat opowieści życia konkretnych łodzian, a także mieszkańców innych regionów, których dramatyczne koleje okupacyjnych losów rzuciły do Litzmannstadt, dostrzeżemy całą grozę koszmaru wojny wraz z eksterminacją ludności cywilnej, obozami, masowymi wysiedleniami, głodem, tęsknotą i nieodłącznym strachem – podkreślił prof. Piotr Gliński.

Wicepremier zaznaczył, że dla zrozumienia głębi i grozy wydarzeń, jakie miały miejsce w obozie przy ul. Przemysłowej, konieczne jest uświadomienie sobie, jak wiele krzywd z ręki niemieckiego najeźdźcy dotknęło najbardziej bezbronnych.

To właśnie na ten dramatyczny aspekt naszej przeszłości ma zwracać uwagę tablica ufundowana przez Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu na budynku Kuratorium Oświaty w Łodzi. Ku tym właśnie dzieciom zwracamy dziś swoje myśli w nadziei, że ten akt upamiętnienia ich ogromnych cierpień przyczyni się do zachowania i utrwalania pamięci o tragicznej przeszłości, i że zdołamy uniknąć podobnych doświadczeń w przyszłości naszego narodu i państwa – napisał szef resortu kultury.

Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu

Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu powstało jako państwowa instytucja kultury na podstawie zarządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 31 maja 2021 r. Od 1 czerwca 2021 roku funkcjonuje w siedzibie tymczasowej. W grudniu 2022 r. podpisano akty notarialne dotyczące nabycia przez Muzeum dwóch budynków mieszczących się na terenie dawnego niemieckiego obozu koncentracyjnego dla polskich dzieci - pod utworzenie stałej siedziby Muzeum w Łodzi - oraz oddziału placówki w Dzierżąznej k. Zgierza.

Zadaniem Muzeum jest stworzenie przestrzeni wystawienniczej i ośrodka naukowego inspirującego do refleksji na temat niemieckiego nazistowskiego obozu dla polskich dzieci w Łodzi – Kinder-KL Litzmannstadt oraz gehenny dzieci polskich w czasie II wojny światowej w Łodzi i poza nią – na terenach Polski okupowanych przez niemiecką III Rzeszę i ZSRR, powojennych losów dzieci – sierot wojennych w Polsce, a także dzieci Żołnierzy Wyklętych – bohaterów polskiego podziemia niepodległościowego. Muzeum ma również gromadzić, opracowywać, przechowywać i udostępniać zbiory związane z historią Kinder – KL Litzmannstadt.

Obóz przy ul. Przemysłowej w Łodzi

Obóz prewencyjny dla młodych Polaków Policji Bezpieczeństwa w Łodzi, nazywany także Kinder-KL Litzmannstadt, powstał na terenie wydzielonym z łódzkiego getta. Był przeznaczony dla dzieci i młodzieży polskiej od 6 do 16 roku życia. Został utworzony 1 grudnia 1942 roku. Pierwszy transport więźniów przybył 11 grudnia 1942 roku. Obóz miał być miejscem przetrzymywania polskiej młodzieży przyłapanej na drobnych przestępstwach, bezdomnej albo pozbawionej opieki z powodu aresztowania lub stracenia rodziców.

W oparciu o źródła, historycy podają, że przez obóz przeszło od 2 do ponad 3 tys. dzieci, a zmarło niemal 200. Wiadomo jednak, że często numer zmarłego dziecka przechodził na kolejne, dlatego dokładna liczba ofiar obozu nie jest znana. Przyczyną śmierci były głodowe racje żywnościowe, praca ponad siły, fatalne warunki sanitarne i brutalne traktowanie młodocianych więźniów.

Obóz przy ul. Przemysłowej funkcjonował do 19 stycznia 1945 roku, czyli do końca okupacji niemieckiej w Łodzi.