Premiera filmu dokumentalnego „Dwie Flagi. Opowieść o Żydowskim Związku Wojskowym”
17.04.2023
„Prezentujemy kolejne dzieło filmowe, które przeciwstawia się zapomnieniu i zepchnięciu na margines bardzo ważnego tematu. Wsparcie realizacji tego typu produkcji to wypełnianie obowiązków, jakie spoczywają na instytucjach zajmujących się dziedzictwem i historią” - powiedział wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński podczas uroczystej premiery filmu „Dwie Flagi. Opowieść o Żydowskim Związku Wojskowym” w reż. Jolanty Kessler, która odbyła się w poniedziałek w warszawskim Kinie Kultura. Film ukazuje historię mało znanej organizacji wojskowej, która stanowiła największą siłą bojową w getcie warszawskim, m.in. dzięki kontaktom z polskim podziemiem niepodległościowym.
Minister kultury i dziedzictwa narodowego podziękował twórcom i producentom filmu pt. „Dwie Flagi. Opowieść o Żydowskim Związku Wojskowym” oraz wszystkim osobom, które zainspirowały odpowiednie instytucje do przekazania środków na jego realizację.
W ostatnich latach naszym głównym zadaniem jest wypełnianie białych plam naszej historii. Ten temat był właśnie jedną z nich - był w Polsce znany i podejmowany, ale przez lata był też zamilczany. Był gorszym tematem, także w Izraelu i na świecie – zauważył prof. Piotr Gliński.
Wicepremier podkreślił, że film jest kolejną produkcją, która nie tylko przypomina o bardzo ważnym temacie, ale też przeciwstawia się spychaniu go na margines.
Cieszę się, że mamy kolejną, ważną instytucję. Film bowiem też jest instytucją, gdy kształtuje postawy i oddziałuje na ludzi. Naszą rolą jest wspieranie instytucji, które są potrzebne wspólnocie narodowej, ale też tej wielonarodowej i wielokulturowej. I taki właśnie jest ten film - potrzebny wspólnocie – podsumował szef resortu kultury.
O filmie
Film opowiada historię Żydowskiego Związku Wojskowego. Chociaż temat powstania w getcie warszawskim wydawał się dobrze opracowany i znany, przez wiele lat przedstawiano go jedynie z perspektywy lewicowej Żydowskiej Organizacji Bojowej. Historycy w komunistycznej Polsce w swoich opracowaniach pomijali rolę Żydowskiego Związku Wojskowego, który wywodził się z prawicowej organizacji BETAR. Jedynie Chaim Lazar w Izraelu zbierał świadectwa o Żydowskim Związku Wojskowym i w 1966 roku wydał książkę pt. „Muranowska 7”, która do dziś nie została przetłumaczona na język polski. Wiedza o ŻZW nie docierała do szkół i uniwersytetów w Polsce i na świecie. Dopiero w ostatnich latach pojawiło się kilka publikacji na ten temat.
W filmie po raz pierwszy ukazana została formacja, która mimo skromnej liczebności (około 400-450 osób) była największą siłą bojową w getcie. Wątpliwości co do tego nie miał Emanuel Ringelbum, który w opisie dowództwa Żydowskiego Związku Wojskowego ukazuje wojskowy charakter tej organizacji. To przełom w badaniach tematu, ponieważ do tej pory uwzględniano jedynie akcje bojowe Żydowskiej Organizacji Bojowej.
Żydowski Związek Wojskowy utrzymywał intensywne relacje z polskim podziemiem niepodległościowym, które dostarczało gettu broń i amunicję w zamian za pieniądze i inne materiały wymienne. W filmie wykorzystano najprawdopodobniej wszystkie dostępne w światowych archiwach wywiady filmowe z żołnierzami ŻZW, takimi jak: Ziuta Hartman, Dawid Landau, Józef Grynblatt i Fela Finkelsztein. Pomimo wielu lat praktyki lekarskiej w Tel Avivie nigdy nie nagrano Ryszarda Walewskiego (zmarł w 1971 r.), a to właśnie on był dowódcą dużego oddziału, który przyłączył się do ŻZW. Na szczęście pozostawił pisemne świadectwa. Tylko w opisie przetrwała także relacja Pawła Besztymta - jedno z najważniejszych świadectw spisanych bezpośrednio po powstaniu w getcie - przechowywana w kibucu Bohaterów Getta.
Produkcja powstała dzięki dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach wieloletniego programu rządowego „Niepodległa” na lata 2017-2022. Producentami filmu są: Muzeum Getta Warszawskiego, Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny oraz Telewizja Polska. Film uzyskał też wsparcie Narodowego Banku Polskiego.
