Narodowe Centrum Badań
i Rozwoju

Narodowe Centrum Badań i Rozwoju przeprowadziło badanie ewaluacyjne pt. „Ocena jakości i efektów realizacji Osi priorytetowej III POWER – Szkolnictwo wyższe dla gospodarki i rozwoju, w tym badanie zmian w zakresie zarządzania procesem kształcenia dzięki wsparciu z Europejskiego Funduszu Społecznego”. W jego ramach zbadano poziom osiągnięcia celów programu, zidentyfikowano bariery i dobre praktyki służące realizacji projektów, a także wskazano główne efekty wdrażanych działań. Eksperci NCBR ocenili wpływ interwencji na poprawę jakości kształcenia oraz jego dopasowanie do rynku pracy. Ważnym aspektem prowadzonych badań była również ocena trwałości zmian organizacyjnych na uczelniach i w zakresie rozwoju kompetencji kadr, a także w zakresie zarządzania procesem kształcenia.

- W okresie wdrażania III osi POWER, NCBR przeprowadziło 36 konkursów, w ramach których dofinansowało 2031 projektów na łączną kwotę 5,1 mld zł. Dodatkowo, w trybie pozakonkursowym Centrum dofinansowało 22 projekty na kwotę 500 mln zł. Te ogromne środki finansowe przyniosły wymierne efekty w postaci zwiększenia dostępności kształcenia na poziomie wyższym dla różnych grup docelowych oraz poprawy jego jakości – powiedział prof. dr hab. inż. Jerzy Małachowski, dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. – Ponadto na wielu ośrodkach akademickich wprowadzono liczne rozwiązania systemowe w zakresie rozwoju kompetencji kadr uczelni oraz zarządzania procesem kształcenia, chociażby w obszarze umiędzynarodowienia.

Największe zainteresowanie ze strony aplikujących w konkursach POWER uczelni dotyczyło programów wsparcia kompetencji w obszarach kluczowych dla gospodarki i rozwoju kraju, organizowania przez uczelnie we współpracy z przedsiębiorcami praktyk i staży oraz realizacji kursów edukacyjnych w formie e-learningu oraz szeroko ujętego wsparcia w obszarze dostępności uczelni.

Wyższa jakość edukacji akademickiej

Realizacja III osi priorytetowej POWER przez NCBR odniosła wymierne efekty w zakresie:

• Podniesienia kwalifikacji absolwentów uczelni - w ramach celu pierwszego, czyli „podniesienia kompetencji osób uczestniczących w edukacji na poziomie wyższym, odpowiadających potrzebom gospodarki, rynku pracy i społeczeństwa” 475 406 osób zyskało wyższe kwalifikacje dzięki realizowanym projektom. W efekcie 76,4% absolwentów uczelni podjęło zatrudnienie w ciągu 12 miesięcy od zakończenia kształcenia. Najbardziej skuteczne i użyteczne dla studentów okazały się certyfikowane kursy, szkolenia, również wizyty studyjne oraz warsztaty i praktyczne zajęcia realizowane na uczelni i przez pracodawców.  
• Niższego drop-outu na studiach doktoranckich - w zakresie „zwiększenia jakości i efektywności kształcenia na studiach doktoranckich” wsparciem zostało objętych 4 618 osób w ramach programów studiów doktoranckich. Za sukces projektów można uznać malejące zjawisko „niekończenia studiów”, co istotnie wpływa na liczbę osób uzyskujących stopień doktora, mimo malejącej liczby doktorantów. W efekcie 25,4 % osób uzyskało stopień doktora.
• Umiędzynarodowienia uczelni - w ramach „poprawy dostępności międzynarodowych programów kształcenia dla osób uczestniczących w edukacji na poziomie wyższym z Polski oraz dla cudzoziemców” 6 541 osób ukończyło międzynarodowe programy kształcenia, 9 438 osób ukończyło kształcenie w ramach wymiany akademickiej, 9 978 osób podniosło kompetencje w zakresie zdolności instytucjonalnej uczelni w obszarze umiędzynarodowienia, a podstawowe jednostki organizacyjne uczelni uzyskały 144 zagraniczne akredytacje.
• Podniesienia kompetencji kadry dydaktycznej - ze „wsparcia zmian organizacyjnych i podniesienia kompetencji kadr w systemie szkolnictwa wyższego” skorzystało 32 471 pracowników uczelni, którzy podnieśli swoje kompetencje zarządcze oraz 39 044 pracowników uczelni, którzy podnieśli swoje kompetencje dydaktyczne. W ramach działań wdrożono 611 trwałych procesów zmian w sferze kształcenia, w tym 359 uczelni wdrożyło już Jednolity System Antyplagiatowy (JSA), a 252 uczelnie wdrożyły także inne trwałe zmiany w tym zakresie.
• Adaptacji pracowników – w ramach „wsparcia adaptacji (reorientacji zawodowej) pracowników uczelni przechodzących procesy restrukturyzacyjne wynikające z konsolidacji uczelni” 100 osób podjęło nową lub kontynuuje dotychczasową pracę oraz utworzono 7 związków międzyuczelnianych w zakresie procesów konsolidacji uczelni.
• Zwiększenia dostępności – w ramach „poprawy dostępności szkolnictwa wyższego” 110 uczelni w Polsce wdrożyło rozwiązania w zakresie niwelowania barier dostępności. Funkcjonują też 3 Centra wiedzy o dostępności. 22 080 pracowników uczelni podniosło kompetencje w zakresie edukacji włączającej. Uruchomiono również 45 programów kształcenia, na których wprowadzono moduły projektowania uniwersalnego.

Realizacja projektów przyniosła również pozytywne efekty, których osiągnięcia nie zaplanowano przy tworzeniu założeń programu. Wśród nich znalazły się wzrost aktywności zawodowej studentów i podejmowanie pełnowymiarowej pracy w trakcie studiów, wzrost akceptacji dla różnorodności, powstawanie na uczelniach „społeczności uczących się” oraz poprawa wizerunku uczelni.

Szersze spojrzenie

Patrząc pod kątem globalnych korzyści, uczelnie otrzymały wsparcie w obszarach, które są zarówno bardzo ważne z punktu widzenia poprawy jakości kształcenia na poziomie wyższym, ale jednoczenie są kosztochłonne. Wymogi dotyczące diagnozy kompetencji studentów, kadry dydaktycznej, w tym nauczycieli akademickich i pracowników administracyjnych, przyczyniały się do lepszego dopasowania udzielanego wsparcia. Uczelnie rozwinęły też relacje z otoczeniem społeczno-gospodarczym poprzez wymogi dotyczące zaangażowania pracodawców w realizację projektów. Natomiast zaangażowanie różnych grup interesariuszy programów wpłynęło korzystnie na poprawę wizerunku i wzrost atrakcyjności polskich uczelni, zarówno w społecznościach lokalnych, jak i w grupie osób ze szczególnymi potrzebami oraz wśród studentów zagranicznych.

Raport końcowy z „Oceny jakości i efektów realizacji Osi priorytetowej III PO WER – Szkolnictwo wyższe dla gospodarki i rozwoju, w tym badania zmian w zakresie zarządzania procesem kształcenia dzięki wsparciu z EFS” jest dostępny do pobrania na stronie NCBR.