Narodowe Centrum Badań
i Rozwoju

W konferencji uczestniczyło ponad 120 osób – przedstawicieli nagrodzonych polsko-norweskich projektów badawczych, środowisk naukowych oraz agencji rządowych i administracji publicznej z Polski i zagranicy. Uczestnicy wydarzenia mogli poznać możliwości współpracy naukowo-badawczej między Polską a Norwegią oraz przykłady zrealizowanych z sukcesem projektów, a także uzyskać informacje o kolejnej edycji Funduszy Norweskich i EOG. Współorganizatorem  konferencji ze strony darczyńców była Norweska Rada ds. Badań – Research Council of Norway.

– Program „Badania stosowane” był ogromnym przedsięwzięciem i wieloletnim zobowiązaniem dla NCBR. – powiedziała Bożena Lublińska-Kasprzak, pierwsza zastępczyni dyrektora Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, otwierając konferencję. Wyraziła również głębokie uznanie dla Norweskiej Rady ds. Badań Naukowych (Research Council of Norway) za bycie partnerem programowym NCBR. – Zawsze z nami na pokładzie na wszystkich etapach realizacji programu, gotowi do konsultacji, dyskusji i znajdowania najlepszych rozwiązań dla osiągnięcia wspólnych celów. – podkreśliła Bożena Lublińska-Kasprzak. Specjalne podziękowania skierowała również do Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej, będącego Krajowym Punktem Kontaktowym, za niezachwiane wsparcie i wysiłki koordynacyjne przez te wszystkie lata, a także do Ambasady Norwegii w Warszawie. – Nie ma wątpliwości, że projekty zrealizowane w ramach Programu przyczyniają się do długoterminowego wzrostu gospodarczego i zrównoważonego, opartego na badaniach i wiedzy rozwoju obu krajów. – stwierdziła Bożena Lublińska-Kasprzak.

Ambasador Królestwa Norwegii w Polsce Øystein Bø witając gości wydarzenia, zwrócił uwagę, że według jego wiedzy trwająca od ponad 20 lat współpraca naszych krajów w ramach Funduszy Norweskich i EOG jest największym dwustronnym programem badań na świecie. – Świętujemy dzisiaj znakomite wyniki polsko-norweskiej współpracy. Razem mamy naprawdę z czego być dumni. – podkreślił norweski dyplomata. – Badania są siłą napędową postępu, ważnym czynnikiem konkurencyjności, a jednocześnie zrównoważonego rozwoju. Dlatego są jedną z kluczowych dziedzin wspieranych w ramach Funduszy Norweskich. – mówił ambasador Bø.

Z kolei Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego Andrzej Szeptycki wyraził wdzięczność za środki przyznane Polsce przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach programu. Podkreślił jednocześnie, że jest to współpraca korzystna dla obu stron, ponieważ w zamian za pomoc finansową państwa-darczyńcy korzystają z dostępu do rynku wewnętrznego UE, mimo że nie są jej członkami. – To sytuacja win-win. – powiedział wiceminister Szeptycki. – Dziękuję za wkład w rozwój polskiej nauki i generalnie za ideę Funduszy Norweskich i EOG, których celem jest zmniejszanie różnic ekonomicznych i społecznych w obrębie EOG oraz wzmacnianie stosunków dwustronnych pomiędzy państwami-darczyńcami a państwem-beneficjentem.

– Wzmocnienie międzynarodowej współpracy, zacieśnienie relacji polskich i norweskich instytucji badawczych oraz przedsiębiorstw to kluczowe osiągnięcie Programu „Badania stosowane’’. – powiedział Podsekretarz Stanu w Ministerstwa Funduszy i Rozwoju Regionalnego Konrad Wojnarowski. – Program na lata 2014-2021 dobiegł końca, ale jego efekty będą miały trwały wpływ na przyszłość. Zdobyte doświadczenia i nawiązane relacje stanowią solidny fundament dla jego kontynuacji. – Wiceminister Wojnarowski podziękował także beneficjentom Programu za ich wkład w jego sukces.

Dyrektor ds. inwestycji, doradztwa strategicznego i dialogu w Norweskiej Radzie ds. Badań Jesper Simonsen w swoim wystąpieniu uznał Program jako kamień milowy w stosunkach między Polską i Norwegią. – Przygoda z Funduszami Norweskimi i EOG Norweskiej Rady ds. Badań i moja osobista rozpoczęła się w 2007 roku, kiedy miałem zaszczyt zasiąść w komitecie programowym w pierwszym programie polsko-norweskiej współpracy badawczej. Zdawaliśmy sobie wtedy sprawę, że rozpoczynamy coś ważnego. – wspominał dyrektor Simonsen. – Nie wiedzieliśmy, co z tego wyniknie, ale dzisiaj jestem pod wielkim wrażeniem rezultatów. To jest też czas na ich transfer z sektora badawczego do biznesu, organizacji pozarządowych i sektora publicznego. – podsumował Jesper Simonsen.

Podsumowanie Programu

Wyniki programów badawczych w siedmiu krajach objętych pomocą finansową w ramach III edycji Funduszy Norweskich i EOG (2014-2021) zaprezentowała Ásdís Jónsdóttir z Biura Mechanizmów Finansowych w Brukseli. Wsparcie uzyskało 265 projektów na ogólną kwotę 229 milionów euro, w tym 157 projektów z Polski otrzymało 128 milionów euro w dwóch programach badawczych. NCBR było operatorem w Programie „Badania stosowane”, natomiast Narodowe Centrum Nauki zarządzało programem badań podstawowych.

Maciej Jędrzejek, zastępca dyrektora Działu Współpracy Międzynarodowej, przedstawił przegląd Programu „Badania stosowane”. Prezentacja obejmowała m.in. obszary finansowania prac badawczo-rozwojowych w czterech naborach konkursowych przeprowadzonych przez NCBR, sposób oceny i wyboru wniosków oraz dane na temat wyników Programu w różnych aspektach. Na szczególną uwagę zasługują informacje na temat wyzwań, które napotkano w trakcie realizacji Programu, w tym epidemia COVID i wybuch wojny w Ukrainie. Niemniej ważne są także wyciągnięte wnioski: spotkania i wydarzenia online – skuteczne, by dostarczyć informacje wielu uczestnikom, ale mniej skuteczne w budowaniu relacji i nawiązywaniu kontaktów.

Na koniec podsumowania Jarema Piekutowski z EVALU sp. z o.o. przedstawił raport z oceny Programu „Badania stosowane”. Za najważniejsze można uznać dwa wnioski. Po pierwsze, przyczynił się w ogromnym stopniu do rozwoju trwałej współpracy pomiędzy polskimi i zagranicznymi partnerami. Po drugie zaś, rozwój nowych międzynarodowych kontaktów i sieci wpłynie na możliwość uczestnictwa w kolejnych międzynarodowych inicjatywach.

Korzyści i koszty – beneficjenci o udziale w Programie

Uczestnicy pierwszego z pięciu paneli, które odbyły się podczas konferencji, dyskutowali jak budować stabilne partnerstwa w projektach aplikacyjnych i jak współpraca dwustronna wpłynęła na wyniki projektów. Panel prowadziła prof. Małgorzata Lewandowska-Szumieł, przewodnicząca Komitetu Programu w III edycji Funduszy Norweskich i EOG. Za jedną z największych korzyści udziału w Programie uznano dostęp dla małych firm z Polski do najnowocześniejszych technologii poprzez współpracę międzynarodową. Uczestnicy panelu podkreślali również, że spotkanie w projekcie ludzi z różnych kultur poszerza znacznie horyzonty myślenia. Z kolei jako utrudnienie wskazali część formalną i postulowali uproszczenie procedur, zwłaszcza dotyczących raportowania.

Drugi panel poświęcony był wyjątkowej inicjatywie realizowanej w Programie „Badania stosowane”, czyli IdeaLab. To nowatorski sposób tworzenia projektów badawczych połączony z recenzją w czasie rzeczywistym. Kluczowym elementem są 5-dniowe warsztaty z udziałem około 30 uczestników, reprezentujących instytucje badawcze, organizacje pozarządowe, czy inne instytucje publiczne lub przedsiębiorstwa. Ich zadaniem jest opracować nowe podejście do rozwiązywania wyzwań badawczych na temat określony w konkursie. Moderatorką panelu była prof. Margaret Bell, ekspertka IdeaLab, badaczka z Uniwersytetu Newcastle. Inicjatywa IdeaLab podejmuje globalne wyzwania, koncentrując się na międzynarodowej współpracy, przy czym to nie naukowe zagadnienie jest tu na pierwszym miejscu, ale jak zmienić zachowania społeczne.

Kolejny panel, prowadzony przez prof. Gunn Mangerud, członkinię Komitetu Programu, dotyczył funduszu małych grantów dla kobiet-naukowców w stosowanych naukach technicznych. Podczas panelu badaczki opowiedziały o rezultatach swoich projektów i jak przyczyniły się one do rozwoju ich kariery zawodowej. Zgodnie przyznały, że granty otworzyły im nowe perspektywy naukowe i zachęciły do starania się o kolejne środki na realizację ich pomysłów badawczych.

Dyrektor Działu Współpracy Międzynarodowej NCBR Agnieszka Ratajczak była moderatorem panelu poświęconego inicjatywie Schemat Wsparcia Ukraińskich Naukowców, którą Centrum uruchomiło w ramach Programu „Badania stosowane”. Celem przedsięwzięcia było zapewnienie niezwłocznego i efektywnego wsparcia ukraińskim naukowcom dotkniętym konfliktem zbrojnym na terytorium Ukrainy, którzy nie mogli kontynuować działalności naukowej lub pracy w zakresie badań i rozwoju (B+R). Uproszczony schemat umożliwił ukraińskim badaczom dołączenie do polsko-norweskich zespołów projektowych i kontynuowanie kariery naukowej. Do ubiegania się o dofinansowanie uprawnione były polskie organizacje prowadzące badania i upowszechniające wiedzę, będące Promotorem lub Partnerem Projektu w aktywnych projektach badawczych finansowanych w konkursach: POLNOR 2019 Call, POLNOR CCS 2019 Call i IdeaLab Call. Wsparcie otrzymało finalnie 14 ukraińskich naukowców, w tym 11 kobiet i 3 mężczyzn, dofinansowanie wyniosło nieco ponad 300 tys. euro. W realizację działań było zaangażowanych 13 projektów źródłowych, w tym i-Clare, IceMan i PolNorRHEUMA, którego uczestniczki podkreślały podczas panelu, że otrzymały nie tylko wsparcie na poziomie profesjonalnym, lecz także w codziennym życiu w Polsce.

Uczestnicy panelu zamykającego konferencję zastanawiali się nad barierami transferu wiedzy z sektora akademickiego do biznesu, organizacji pozarządowych i sektora publicznego. Na samym początku panelu, który prowadziła Lisa Cowley, dyrektorka T3l Ltd., skupili się nad odpowiedzią, co tak naprawdę znaczy zawarta w jego tytule „waloryzacja” wyników badań. Wnioski z dyskusji wskazały jednoznacznie, że określenie to wykracza znacznie dalej poza komercjalizację i oznacza ich szerokie rozpowszechnianie oraz wpływ na społeczeństwo w różnych dziedzinach.

Zapraszamy do obejrzenia relacji video z konferencji!

---

Program „Badania stosowane”

Fundusze Norweskie i EOG pozwalają od lat rozwijać międzynarodową współpracę na polu nauki. Realizowany przez NCBR program ma na celu podnieść  jakość badań stosowanych w Polsce poprzez wzmocnienie współpracy naukowo-badawczej między Polską a Norwegią, opartej na partnerstwie między organizacjami badawczymi i przedsiębiorstwami z obu krajów. Obecna perspektywa kończy się z końcem kwietnia 2025 roku.

Więcej informacji o Programie „Badania stosowane”

Fundusze Norweskie i EOG

Norweski Mechanizm Finansowy i Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego, czyli tzw. Fundusze Norweskie i EOG, są formą bezzwrotnej pomocy zagranicznej przyznanej przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię kilkunastu państwom Europy Środkowej i Południowej oraz krajom bałtyckim. Głównym ich celem jest zmniejszanie różnic ekonomicznych i społecznych w obrębie EOG oraz wzmacnianie stosunków dwustronnych pomiędzy państwami-darczyńcami a państwem-beneficjentem. W zamian za udzielaną pomoc finansową, państwa-darczyńcy korzystają z dostępu do rynku wewnętrznego UE, mimo że nie są jej członkami.

Więcej informacji o Funduszach Norweskich i EOG