Narodowe Centrum Badań
i Rozwoju

PRECOP i Energy Days odbyły się 2-3 października br. w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach.

PRECOP 2024 był trzecią już edycję największej konferencji klimatycznej w tej części Europy. Przygotuje uczestników do nadchodzącego szczytu klimatycznego ONZ  – COP 29 (UN Climate Change Conference, tj. sesji Konferencji Stron Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu). To dwudniowe, cykliczne wydarzenie, organizowane przez Grupę PTWP oraz UN Global Compact Network Poland, stawia sobie za cel analizę ustaleń z zeszłorocznego szczytu klimatycznego (COP 28) oraz omówienie kluczowych, przewidywanych obszarów debaty na nadchodzącej konferencji klimatycznej w Azerbejdżanie (COP 29, 11-22 listopada 2024 r., Baku).

Dodatkowo w tym organizator postanowił rozszerzyć możliwość dyskusji ze specjalistami z zakresu transformacji sektora energii. W ten sposób równolegle do PRECOP, odbyły się po raz pierwszy Energy Days.

Technologie dla klimatu w NCBR

Wybrane przedsięwzięcia z szerokiego wachlarza projektów green deal z oferty NCBR podczas różnych debat zaprezentowali: Ewa Krasuska, doradca strategiczny, Maciej Martyniuk, kierownik sekcji strategii, Wojciech Racięcki, dyrektor Działu Rozwoju Innowacyjnych Metod Zarządzania Programami.

- NCBR w zakresie transformacji ma długą historię działań. Wykorzystaliśmy środki z Funduszy Europejskich na utworzenie 9 projektów green deal. Te działania miały pokazać że technologie do zazielenienia istnieją i dają efekty konkurencyjne cenowo. Zazielenione elementy są w „najgorszym” razie konkurencyjne a w ciepłownictwie nawet tańsze – powiedział podczas sesji „Technologie i innowacje dla klimatu” kierownik Maciej Martyniuk.

Zagadnienia wspomnianych 9 przedsięwzięć NCBR znalazły swoje rozwinięcie podczas kolejnych dyskusji na PRECOP i Energy Days.

Budynki zielone czyli jakie?

- Wiele sektorów, w tym budownictwo, jest przed dużymi zmianami. Ważne przy tym jest żeby poprzeczkę stawiać sobie wysoko – rozpoczął swoją wypowiedź dyrektor Wojciech Racięcki podczas debaty poświęconej zielonemu budownictwu. Panel był kolejną dobrą okazją do prezentacji efektów przedsięwzięcia „Budownictwo efektywne energetycznie i procesowo”, w ramach którego powstał m.in. ekologiczny budynek w Mysłowicach.

- W tym budynku jest wiele innowacji. Budynek był montowany na budowie. Wszystkie elementy są konstruowane w fabryce łącznie. Biały montaż, pralka, lodówka – wszystko przyjeżdża od razu na budowę. Budynek odpowiada na wszystkie wyzwania zielonego ładu dzięki chociażby efektywności energetycznej i wodzie w obiegu zamkniętym. Efekt jest taki, że jest to budynek społeczny, tani w utrzymaniu. Jest komfortowy dla mieszkańców, zeroemisyjny w zakresie energii – powiedział Wojciech Racięcki. - Nie chodziło nam tylko o to żeby stworzyć nową technologię, żeby spełnić wszystkie wymagania zielonego ładu, ale też nie chcieliśmy iść na kompromisy. Powiedzieliśmy, że budynek musi być w 100% bezemisyjny. Chodziło nam też o to, żeby pokazać do czego w tej chwili jest budownictwo w Polsce potrzebne. Te innowacje nie tylko zapewniają wypełnienie wymagań zielonego ładu, ale są też „driverem” rozwojowym – dodał dyrektor Racięcki.

Do pracy nad pionierskim projektem w ramach przedsięwzięcia badawczego „Budownictwo efektywne energetycznie i procesowo” Narodowe Centrum Badań i Rozwoju przystąpiło w 2020 roku. Celem ogłoszonego postępowania było opracowanie ekologicznych technologii budowy szybkich w realizacji i tanich w utrzymaniu obiektów mieszkalnych. Tym samym NCBR podjęło wyzwanie, by pozyskać modelowe rozwiązania, które po pierwsze pomogą sprostać problemom mieszkaniowym, a po drugie – wymaganiom związanym z ochroną środowiska, wspierając w ten sposób realizację strategii Europejskiego Zielonego Ładu.

Zgodnie z przyjętymi założeniami, budynki powstawały w trzech strumieniach: społecznym, senioralnym i jednorodzinnym. Dla każdego z nich zespoły naukowców, inżynierów i architektów opracowały autorskie technologie projektowe i wykonawcze. Budynek senioralny został zlokalizowany w Rumii, budynek jednorodzinny we Włocławku, a obiekt o funkcji społecznej w Mysłowicach. Każde z tych trzech miast stało się partnerem strategicznym przedsięwzięcia, który udostępnił nieruchomość pod budowę w pełni funkcjonalnego demonstratora technologii.

Biogaz, biometan, biomasa

Z kolei biometanowi poświęcona była sesja, podczas której NCBR reprezentowała dr Ewa Krasuska, doradca strategiczny, która przypomniała, że temat jest bardzo ważny dla instytucji.

Biometan to paliwo, które będzie odgrywać bardzo ważną rolę w bezemisyjnym miksie energetycznym. Jego rola jest tak kluczowa ponieważ, że jest to odnawialny i praktycznie bezemisyjny odpowiednik gazu ziemnego, który jako nośnik chemiczny energii jest łatwy w magazynowaniu w istniejącej infrastrukturze gazu ziemnego. Może on doskonale pełnić rolę paliwa dyspozycyjnego wykorzystywanego w źródłach szczytowych do bilansowania i stabilizowania przyszłego systemu energetycznego Polski.

- Odniosę się do pierwszej instalacji biometanowej w Polsce, która powstała w ramach projektu NCBR – „Innowacyjna biogazownia”. Ta mała biometanownia o ekwiwalencie mocy 0,5 MW powstała w Brodach w Wielkopolsce, na terenie gospodarstwa rolniczego Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu – powiedziała dr Ewa Krasuska.

Narodowe Centrum Badań i Rozwoju ogłosiło przedsięwzięcie „Innowacyjna biogazownia” w 2020 roku, po kilkumiesięcznych konsultacjach z rynkiem, posługując się metodologią zamówienia przedkomercyjnego. NCBR oczekiwało przeprowadzenia prac badawczo-rozwojowych i wykonania prototypowej instalacji, która będzie w dużym stopniu uniwersalna, tzn. będzie pracowała na różnych surowcach, takich jak odchody zwierzęce i wszelkiego rodzaju produkty uboczne i odpady z przetwórstwa rolno-spożywczego. Ważne wymaganie stanowiła bezodorowość biogazowni w całym cyklu technologicznym, ponieważ aspekt emisji uciążliwych zapachów stanął na przeszkodzie już bardzo wielu tego rodzaju instalacjom w Polsce, ze względu na silny sprzeciw społeczny. Równie istotna dla zamawiającego była stabilna praca biometanowni przez co najmniej 8 tysięcy godzin w roku – przy zmiennym wsadzie do instalacji. Prototyp miał być także samowystarczalny energetycznie, a więc pracować bez pobierania energii z sieci, co zwiększa „zieloną” wartość biometanu.

Kluczowe w przedsięwzięciu „Innowacyjna biogazownia” są produkty, które będzie można uzyskać dzięki nowej technologii. Jak poinformowała dr Ewa Krasuska, będą to zarówno sprężony biometan w formie bioCNG, sprężony dwutlenek węgla do jakości 99,5 proc. do zastosowań w przemyśle oraz energia elektryczna na potrzeby własne. Co więcej, biometanownia wyprodukuje także dwa produkty nawozowe. Pierwszy z nich to stały nawóz organiczno-mineralny na bazie pofermentu stałego, wzbogaconego wapnem oraz minerałami pochodzącymi ze skał wulkanicznych. Będzie to produkt granulowany, łatwy w dystrybucji. Z kolei płynny nawóz organiczny zostanie wykorzystany lokalnie, na terenie gospodarstwa uniwersyteckiego w Brodach.

Wszystkie wspomniane wyżej przedsięwzięcia NCBR w duchu green deal były realizowane dzięki środkom z Funduszy Europejskich, w ramach Programu Inteligentny Rozwój. Z kolei w obecnej perspektywie finansowej UE rozwój zielonych technologii NCBR może wspierać dzięki budżetom z programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki.