Narodowe Centrum Badań
i Rozwoju

Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBR) przedstawiło realizowane przez siebie innowacyjne projekty, które mają na celu zmianę reguł gry polskiej gospodarki. Chodzi o Wielkie Wyzwanie: Energia i osiem nowych przedsięwzięć, czyli działań, które wpisują się w założenia strategii Europejskiego Zielonego Ładu. Każde z nich ma duży potencjał rozwojowy - komercjalizacji oraz rozwoju konkretnych branż polskiego przemysłu. Z drugiej strony – mają za zadanie zapewnić fundamentalne potrzeby każdego z nas, jak dostęp do wody czy świeżego powietrza, w zgodzie ze środowiskiem.

–  Zrównoważony rozwój i dbanie o ochronę środowiska naturalnego, a także działania na rzecz przekształcania gospodarek na bardziej proekologiczne to założenia Europejskiego Zielonego Ładu. W unijną strategię wpisuje się również działania podejmowane przez Polskę. Narodowe Centrum Badań i Rozwoju wykorzystuje Fundusze Europejskie, dzięki którym wprowadza rozwiązania mające przybliżyć nas do neutralności klimatycznej w 2050 roku. To ważne inicjatywy, dlatego potrzebujemy ich więcej – powiedziała Małgorzata Jarosińska-Jedynak, wiceminister funduszy i polityki regionalnej.

Każde z ośmiu nowych przedsięwzięć zabezpiecza także podstawowe potrzeby społeczeństwa z obszarów takich jak m.in. mieszkalnictwo, ciepło, zapewnienie żywności, czyste powietrze i woda w nowy sposób - zgodnie z założeniami gospodarki obiegu zamkniętego, czyli bez korzystania z zasobów kopalnych surowców i paliw. Jednym z kluczowych celów przedsięwzięć jest rozwój polskiego przemysłu i eksportu na bazie rewolucyjnej zmiany w gospodarce, które dzięki polityce Zielonego Ładu się odbywają. Projekty te realizowane są ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, a każdy z nich jest albo dużym projektem infrastrukturalnym albo produktowym o złożonej specyfice i różnym stopniu skomplikowania.

- Projektując nowe przedsięwzięcia, nakreśliliśmy czym ma być finalny produkt. Sposób dojścia do tego celu pozostawiamy wykonawcom – to oni zaproponują, jak ten efekt osiągnąć – tłumaczy Wojciech Kamieniecki, dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. - Ogłosiliśmy już trzy pierwsze przedsięwzięcia dotyczące Budownictwa efektywnego energetycznie i procesowo, Innowacyjnej biogazowni oraz Oczyszczalni przyszłości. Kolejne pięć uruchomimy w pierwszym półroczu 2021r., a będą to Technologia domowej retencji, Elektrociepłownia przyszłości, czyli system ciepłowniczy z OZE, Wentylacja dla szkół i domów, Magazynowanie energii (ciepło i chłód) oraz Magazynowanie energii elektrycznej.

Każde z przedsięwzięć zakończy się powstaniem demonstratora wytworzonych nowych technologii. Dzięki temu powstać mają m.in. innowacyjne na skalę kraju, budowane modułowo w kilka miesięcy budynki, które będą produkowały więcej energii niż potrzebują, oczyszczalnie produkujące nawozy rolnicze i czystą wodę, biogazownia wytwarzająca metan czy elektrociepłownia dla około 2000 mieszkańców oparta w 80% na OZE, czyli jedynie w 20% oparta o paliwa kopalne. Efektem końcowym przedsięwzięć będą też m.in. oparte o polskie surowce magazyny energii elektrycznej dla domu, systemy retencji dla gospodarstw domowych, odzyskujące nawet do 80% wody z deszczu czy systemy rekuperacji i wentylacji do zastosowania w starym budownictwie lub szkołach, dające czyste powietrze bez utraty energii.

Z kolei Wielkie Wyzwanie: Energia jest pierwszym tego typu projektem w Polsce. Wyjątkowym także dlatego, że na jego zwycięzcę czeka nagroda w wysokości miliona złotych. Rywalizacja w ramach trwającego wyzwania ma jeszcze jeden bardzo ważny aspekt - oprócz nagrody finansowej, gra toczy się o rewolucję na polskim rynku energii wiatrowej, skierowanej do użytkownika indywidualnego.

NCBR postawiło wyzwanie wszystkim – całej Polsce, oczekując absolutnego minimum formalności i dając dosłownie każdemu chętnemu możliwość partycypacji. Efekt to 84 aktywne, zdeterminowane zespoły z konkretnymi pomysłami na prototypy urządzeń do zastosowań indywidualnych, pozyskujących energię z wiatru i przekształcających ją na energię elektryczną.  Dzięki postawieniu takiego wyzwania, NCBR dąży do zwiększenia wykorzystania Odnawialnych Źródeł Energii, a także jej popularyzacji. Opracowane w wyzwaniu rozwiązanie da możliwość dostępu do energii elektrycznej poza siecią, a przede wszystkim przyczyni się do oszczędności w gospodarstwach domowych.

- Nie stawialiśmy uczestnikom ograniczeń, nie konkretyzowaliśmy wymagań dotyczących ich wykształcenia czy doświadczenia. Start w wyzwaniu nie był obarczony wieloma formalnościami, nie wymagał też dużego nakładu finansowego. Obecnie jesteśmy po pierwszej weryfikacji postępu prac na podstawie nadesłanych przez uczestników filmów. Do dalszego etapu Wyzwania przeszły 84 ekipy z ponad 180 zgłoszonych – dodaje dyrektor Kamieniecki.

Kolejnym etapem jest ćwierćfinał – wtedy, uczestnicy będą musieli przedstawić działanie swoich prototypów. Półfinał wyzwania, do którego zaproszonych zostanie maksymalnie 40 drużyn, polegać będzie na przeprowadzeniu testu działania urządzenia w warunkach sztucznego wiatru. Każdy prototyp przydomowej elektrowni wiatrowej podłączony zostanie do aparatury pomiarowej dostarczonej uczestnikom przez organizatora. „Wielkie Wyzwanie: Energia” rozstrzygnie się 14 sierpnia 2021 roku na stadionie PGE Narodowy w Warszawie.  Na żywo, z wysokości trybun – o ile tylko pozwoli na to sytuacja epidemiczna - każdy będzie mógł obejrzeć „pojedynek wiatraków”, w którym zmierzy 10 najlepszych drużyn projektowych. W Wielkim Finale urządzenia poddane zostaną działaniu sztucznego wiatru o zmiennej prędkości, identycznego dla każdego z nich. Rywalizacja potrwa maksymalnie 6 godzin, a drużyna, która najlepiej poradzi sobie z zadaniem zostanie zwycięzcą wyzwania i wygra jeden milion złotych. Wielki Finał będzie także wielkim świętem innowacji w ramach Dnia NCBR.

Szczegółowe informacje dotyczące trzech pierwszych z ośmiu nowych przedsięwzięć oraz Wielkiego Wyzwania: Energia znajdują się na stronach: gov.pl/NCBR oraz wielkiewyzwanie.ncbr.gov.pl.

Projekty finansowane są ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Osiem nowych przedsięwzięć NCBR realizowanych jest w ramach projektu pozakonkursowego pn. Podniesienie poziomu innowacyjności gospodarki poprzez realizację przedsięwzięć badawczych w trybie innowacyjnych zamówień publicznych w celu wsparcia realizacji strategii Europejskiego Zielonego Ładu (projekt realizowany w ramach poddziałania 4.1.3 Innowacyjne metody zarządzania badaniami Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój). Wielkie Wyzwanie: Energia realizowane jest w ramach projektu pozakonkursowego pn. Podniesienie poziomu innowacyjności gospodarki poprzez wdrożenie nowego modelu finansowania przełomowych projektów badawczych (projekt realizowany w ramach poddziałania 4.1.3 Innowacyjne metody zarządzania badaniami Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój).