Narodowe Centrum Badań
i Rozwoju

Strategiczny Program Badań Naukowych i Prac Rozwojowych „Nowe technologie w zakresie energii” wspiera osiągnięcie przez Polskę neutralności klimatycznej, poprzez wdrożenie rozwiązań podnoszących bezpieczeństwo energetyczne państwa i zwiększających konkurencyjność rodzimej gospodarki. W efekcie powinno się to przyczynić do zwiększenia się o 20-50% – w stosunku do poziomu z roku 2020 – udziału energii pochodzącej z odnawialnych źródeł (OZE) w krajowym ogólnym miksie energetycznym.

Cele szczegółowe programu, w które wpisuje się tematyka pierwszego konkursu, to: wzrost potencjału przemysłu energetyki odnawialnej (w tym prosumenckiej), rozwój inteligentnej infrastruktury sieciowej (energetycznej) oraz obniżenie emisyjności energetyki poprzez zwiększenie wykorzystania surowców biodegradowalnych oraz produktów odpadowych.

Projekty ma wyróżniać duży potencjał innowacyjny oraz wysoki stopień zaawansowania technologicznego.

– Wszyscy mamy świadomość, że okres do 2030 roku jest krytyczny dla podejmowania prac  badawczo-rozwojowych, które mogą wspierać innowacje technologiczne potrzebne do głębokich redukcji emisji gazów cieplarnianych. Dlatego ogłaszając pierwszy konkurs w programie „Nowe technologie w zakresie energii”, stawiamy przed naszymi przedsiębiorcami i naukowcami ambitne zadanie, wpisujące się w strategiczne cele polskiej, a także europejskiej polityki energetyczno-klimatycznej, najpełniej wyrażone w strategii Europejskiego Zielonego Ładu. Chcemy wspierać nowatorskie rozwiązania w tak przyszłościowych obszarach, jak: energetyka wiatrowa, technologie wodorowe czy magazyny energii, w których zresztą mamy już spore doświadczenie eksperckie – mówi dr inż. Wojciech Kamieniecki, dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.

Na wsparcie projektów w konkursie „Nowe technologie w zakresie energii I” NCBR przeznacza 377,7 mln zł. Kwota ta została podzielona pomiędzy trzy obszary tematyczne:

• „Energetyka wiatrowa na lądzie i na morzu” – 125,9 mln zł,
• „Technologie wytwarzania i wykorzystania wodoru” – 141,2 mln zł,
• „Magazyny energii i mikrosieci energetyczne i cieplne” – 110,6 mln zł.

Nabór wniosków rozpocznie się 1 września br. i potrwa do 30 listopada br., do godz. 16.00, w systemie LSI. Do konkursu mogą przystąpić konsorcja przemysłowo-naukowe, składające się maksymalnie z trzech podmiotów, w tym co najmniej jednego przedsiębiorstwa i co najmniej jednej jednostki naukowej. Liderami konsorcjów mogą być wyłącznie przedsiębiorstwa.

Dofinansowanie można przeznaczyć na wykonanie studium wykonalności, realizację badań podstawowych, badań przemysłowych, eksperymentalnych prac rozwojowych oraz prac przedwdrożeniowych.

Co istotne, projekty będą realizowane w podziale na 3 fazy i będą ze sobą konkurować. W fazie  pierwszej, przewidzianej na 9 miesięcy, należy opracować studium wykonalności techniczno-ekonomiczne, dowodzące zasadności realizacji zgłoszonej propozycji. Faza druga ma prowadzić do osiągnięcia w projekcie co najmniej 6. poziomu gotowości technologicznej i będzie realizowana przez 2 lata. Wreszcie w trzeciej fazie, realizowanej nie dłużej niż 3 lata, opracowane rozwiązanie powinno osiągnąć co najmniej 8. poziom gotowości technologicznej.

Zgodnie z założeniami Strategicznego Programu Badań Naukowych i Prac Rozwojowych „Nowe technologie w zakresie energii”, wsparcie finansowe w kolejnych fazach będzie udzielane tylko tym projektom, które otrzymają pozytywną rekomendację podczas oceny rezultatu poprzednich faz.

– Zależy nam na innowacyjnych rozwiązaniach z najwyższej półki technologicznej i na tym, żeby rzeczywiście trafiły na rynek. Dlatego projekty, które wybierzemy do dofinansowania, będą ze sobą konkurować, a ich liczba jest limitowana. Oznacza to, że w toku realizacji umów, po pierwszej i po drugiej fazie, sprawdzimy, jaki rezultat udało się osiągnąć naszym wykonawcom w każdym z obszarów tematycznych i wybierzemy projekty do kolejnej fazy, stosując obiektywne kryteria  – wskazuje dyrektor Wojciech Kamieniecki.

Maksymalna wysokość dofinansowania projektu wynosi dla fazy pierwszej – 100 tys. zł, dla fazy drugiej – 15 mln zł, a dla fazy trzeciej – 80 mln zł. Wykonawcy będą zobowiązani do wdrożenia wyników projektu w ciągu trzech lat od zakończenia realizacji jego trzeciej fazy. Jednostki naukowe mogą liczyć na 100% dofinansowania w ramach działalności niegospodarczej. W przypadku przedsiębiorstw poziom dofinansowania na realizację poszczególnych prac w projekcie jest zróżnicowany i szczegółowo określony w regulaminie konkursu.

Jakie zagadnienia badawcze można podjąć w ramach poszczególnych obszarów tematycznych?

W sektorze energii elektrycznej z OZE istotną rolę ma do odegrania energetyka wiatrowa, wspierana morskimi farmami wiatrowymi, co wymaga – jak wynika z analiz przeprowadzonych na potrzeby programu „Nowe technologie w zakresie energii” – dwukrotnego wzrostu generacji wiatrowej w latach 2021-2030. W konkursie ogłoszonym przez NCBR dwa tematy szczegółowe dotyczą energetyki wiatrowej na lądzie (Inteligentna farma wiatrowa; Rozwój technologii lub recyklingu komponentów elektrowni wiatrowych), a jeden – morskiej energetyki wiatrowej (Pierwsza pływająca turbina wiatrowa na Bałtyku).

Aspiracje używania tylko „zielonej” energii w myśl nowej polityki klimatycznej może w dużym stopniu zaspokoić wykorzystanie wodoru, który jest potencjalnie doskonałym nośnikiem energii dla niestabilnych źródeł OZE, a przy tym można go stosować zarówno w energetyce, przemyśle, jak i w transporcie. W obszarze technologii wytwarzania i wykorzystania wodoru wnioskodawcy będą się skupiać na czterech tematach do wyboru:

• Zintegrowane systemy procesu elektrolizy wody  przeznaczone do produkcji wodoru  wykorzystujące energię ze źródeł odnawialnych (biomasa, wiatr lub fotowoltaika) wraz z magazynowaniem wodoru lub wprowadzaniem do gazu ziemnego;
• Zgazowanie biomasy leśnej/rolniczej względnie biodegradowalnych odpadów w celu wytworzenia gazu syntezowego możliwego do produkcji wodoru względnie jego pochodnych (metan, metanol amoniak itp.);
• Wysokotemperaturowa piroliza metanu i technologie termochemicznego rozkładu wody w celu wytworzenia wodoru;
• Konwersja instalacji energetycznych wykorzystujących paliwa konwencjonalne na paliwo wodoronośne (wodór, metanol, amoniak itd.).

Ponad 75% emisji gazów cieplarnianych w krajach Unii Europejskiej pochodzi z produkcji i wykorzystania energii w różnych sektorach gospodarki. Energetyka przyszłości będzie bazować w dużej mierze na źródłach odnawialnych, przy jednoczesnym wycofywaniu paliw kopalnych. Wiąże się to z przechodzeniem na energetykę rozproszoną, opartą w szczególności na wytwarzaniu energii elektrycznej i/lub ciepła w obiektach małej skali, z wykorzystaniem źródeł odnawialnych. Perspektywa ta wymaga również osiągnięcia zdolności do bieżącego równoważenia popytu i podaży w zakresie konsumpcji energii, a także efektywnego bilansowania krajowego systemu energetycznego, co powinno uwzględniać dużą zmienność produkcji energii z OZE. Dlatego dwa kolejne tematy konkursowe NCBR wskazało w obszarze magazynów energii i mikrosieci energetycznych i cieplnych:

• Budowa lokalnych magazynów energii w różnych technologiach, zintegrowanych z OZE;
• Budowa energetycznie zintegrowanej mikro-sieci (obszarowa integracja źródeł generacji energii elektrycznej, ciepła i chłodu, z uwzględnieniem różnych technologii magazynowania energii i jej obszarowego bilansowania).

Wnioskodawca może złożyć w konkursie tylko jeden wniosek w danym temacie, przy czym dopuszcza się, że złoży kilka wniosków na różne projekty w różnych tematach lub w różnych obszarach tematycznych.

Strategiczny Program Badań Naukowych i Prac Rozwojowych „Nowe technologie w zakresie energii”, przygotowany przez Radę NCBR, został w grudniu ub.r. zatwierdzony przez Ministra Edukacji i Nauki. Środki Narodowego Centrum Badań i Rozwoju na jego realizację w latach 2020-2029 to 800 mln zł. Pochodzą one z dotacji celowej na realizację strategicznych programów badań naukowych i prac rozwojowych. Warto przypomnieć, że poza tym programem NCBR prowadzi działania o częściowo zbieżnej tematyce, realizowane w formule zamówień przedkomercyjnych.

Szczegółowe informacje oraz dokumentacja konkursowa znajdują się w zakładce Finansowanie naszej strony internetowej.