Narodowe Centrum Badań
i Rozwoju

GreenBio Forum 2024 to pierwsza edycja konferencji organizowanej przez BioForum, której celem było zgromadzenie ekspertów, naukowców, decydentów oraz przedstawicieli branży biotechnologicznej, aby wspólnie dyskutować nad przyszłością biotechnologii w Polsce i Europie. Wydarzenie poświęcone było kluczowym wyzwaniom oraz możliwościom związanym z rozwojem biotechnologii i jej wpływem na biogospodarkę, aby wspólnie wypracować strategie rozwoju biotechnologii w Polsce.

Innowacje w sektorze biogospodarki są nam niezbędne

W świecie biotechnologii istnieje wiele obiecujących innowacji. Część z nich powstaje dzięki środkom pochodzącym z Funduszy Europejskich, a także środkom z programów krajowych i międzynarodowych Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.

Czy jest możliwość aby wybudować biogazownię polskimi siłami i technologiami? Jak uniezależnić się od paliw kopalnych i czy to w ogóle możliwe? Odpowiedź na to pytanie przynosi Narodowe Centrum Badań i Rozwoju wraz z przedsięwzięciem „Innowacyjna biogazownia” promującym wytwarzanie biogazu, biometanu oraz nawozów organicznych z odpadów biodegradowalnych, o którym opowiedziała dr inż. Hanna Waliszewska ekspertka NCBR podczas panelu pn. „Biotechnologiczne innowacje w produkcji odnawialnej energii.”

„Innowacyjna biogazownia” jest jednym z dziewięciu przedsięwzięć wpisujących się w strategię Europejskiego Zielonego Ładu, realizowanych przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju dzięki wsparciu Funduszy Europejskich z Programu Inteligentny Rozwój. W trakcie wielomiesięcznych konsultacji rynkowych Centrum zidentyfikowało bariery rozwoju dla sektora biogazu i biometanu w Polsce i dzięki konkursowi zamieniło je na wyzwania. 

- W 2021 roku podjęliśmy działanie „Innowacyjna biogazownia”. W dwuetapowym wyścigu technologicznym wystartowały trzy konsorcja. Efektem realizacji polskiej myśli technologicznej jest właśnie m.in. nowoczesna bezodorowa biometanownia produkująca biogaz.

Instalacja w Brodach pod Poznaniem działa i produkuje biogaz, jest samowystarczalna cieplnie. W najbliższym czasie uruchomiony zostanie silnik kogeneracyjny, w celu zapewnienia samowystarczalności na energię elektryczną – podkreśliła w trakcie swojej wypowiedzi dr inż. Hanna Waliszewska, ekspertka NCBR.

NCBR wspólnie z partnerami  opracowuje i wdraża innowacyjne technologie odpowiadające na potrzeby krajowego sektora biogazu i biometanu. Sektor ten ma szczególne znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju ze względu na potencjał wytwarzania biometanu sięgający ok. 8 mld m3 rocznie. Uruchomienie nowych konkursów ze środków Funduszy Europejskich w ramach Programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG) planowane jest w 2025 r.

- W ramach dotychczas uruchomionych i prowadzonych konsultacji rynkowych, dyskutujemy nad 7 konkursami dla sektora biogazu i biometanu, w tym nad konkursem „Innowacyjna biogazownia 2”, który ma skoncentrować się m.in. na zagospodarowaniu substratów trudnych. Jeden z konkursów będzie służył zagospodarowaniu masy pofermentacyjnej. Planujemy także konkurs na budowę „Biometanowni Przyszłości”, która ma być odpowiedzią na zagospodarowanie odpadów zieleni z miast oraz frakcji bio pozyskiwanej od mieszkańców  – dodała ekspertka.

Rola NCBR na rynku biometanu

Biometan, który powstaje w procesie uzdatniania biogazu, by móc być tłoczonym do sieci dystrybucyjnych, powinien spełnić wszystkie parametry gazu ziemnego. Dzięki temu odbiorcy końcowi nie odczuwają żadnej różnicy w działaniu urządzeń zasilanych gazem, niezależnie od tego, jak dużą cześć dostarczanego im paliwa stanowi paliwo odnawialne. Do jego produkcji potrzebny jest surowiec organiczny (tzw. substrat), a koszt jego pozyskania zależy od rodzaju danego surowca. Podstawowe, najbardziej wydajne źródła biogazu stanowią surowce takie jak: obornik i gnojowica, pomiot ptasi, kiszonki z traw, odpady owocowo-warzywne, odpady z ubojni i rzeźni, a także odpady z cukrowni, gorzelni, i mleczarni, odpady z przetwórstwa żywności oraz przeterminowana i zepsuta żywność.

Innowacje i nowe technologie w tym sektorze są niezwykle istotne, ale kluczem do działania jest zrozumienie jak wykorzystać właściwie biometan oraz przygotowanie rozsądnej strategii długoterminowej na jego wykorzystanie, biorąc pod uwagę bardzo ważne korzyści środowiskowe oraz społeczne płynące z budowy biometanowni w Polsce oraz ograniczoną ilość surowca. Eksperci z NCBR opublikowali raport „Realny potencjał biometanu w Polsce” wg. którego do bilansowania systemu energetycznego w cyklu rocznym potrzebujemy 1,5- 2 mld m3 biometanu.

Jaka będzie biogazownia przyszłości?

NCBR postawił konkretne wymagania przed wykonawcami – trzema konsorcjami, z którymi podpisano umowy w ramach przedsięwzięcia „Innowacyjna biogazownia”. Takie podejście umożliwia formuła zamówień przed-komercyjnych (PCP), w której NCBR zamówił opracowanie innowacyjnych technologii wymagających przeprowadzenia prac B+R.

Biogazownia będzie odznaczała się bezodorowością, uniwersalnością w zakresie przetwarzanego w instalacji wsadu, stabilnością pracy oraz samowystarczalnością energetyczną.

Bezodorowość jest warunkiem uzyskania akceptacji społecznej dla biogazowni – dotychczas wiele inwestycji zostało zablokowanych z uwagi na ryzyko emisji odorów. Ponadto, opracowane technologie mają pozwolić na przetwarzanie szerokiego rodzaju odpadów i produktów ubocznych pochodzących z rolnictwa, przetwórstwa rolno-spożywczego, a także wybranych strumieni bioodpadów komunalnych. Instalacja ma być w stanie przyjąć i przetworzyć różnego rodzaju odpady i pozostałości, które mogą pojawić się w danej lokalizacji, a tym samym zapewnić stabilną pracę przy zmieniających się uwarunkowaniach wsadu do instalacji. Wymaganie samowystarczalności energetycznej odnosi się do zapewnienie potrzeb własnych instalacji z produkowanego biogazu. Co bardzo istotne, prócz biometanu, instalacja będzie produkowała również nawozy organiczne, które pozwolą przywrócić do środowiska glebowego cenne biogeny.

Biometan = korzyści

Wytwarzanie biometanu niesie wiele korzyści. Biogazownie i biometanownie stanowią instalacje obiegu zamkniętego, które rozwiązują problem zagospodarowania odpadów organicznych poprzez przetwarzanie ich w cenny gaz oraz produkt pofermentacyjny. Ten ostatni stanowi bardzo dobry bionawóz do zastosowania w rolnictwie i ogrodnictwie, co umożliwia odzysk zawartych w odpadach organicznych składników pokarmowych oraz wprowadzenie ich do gleb, co zamyka obieg biogenów w przyrodzie i zmniejszenia zapotrzebowanie na nawozy sztuczne.

---

Projekt realizowany był w ramach projektu pozakonkursowego pn. Podniesienie poziomu innowacyjności gospodarki poprzez realizację przedsięwzięć badawczych w trybie innowacyjnych zamówień publicznych w celu wsparcia realizacji strategii Europejskiego Zielonego Ładu (w ramach poddziałania 4.1.3 Innowacyjne metody zarządzania badaniami Programu Inteligentny Rozwój).

Projekt realizowany jest ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.