Narodowe Centrum Badań
i Rozwoju

Cel tego cyklicznego wydarzenia to wzrost dostępności uczelni dla studentów ze szczególnymi potrzebami, uwrażliwienie kadry akademickiej na te potrzeby, a także wyposażenie uczestników w odpowiednią wiedzę teoretyczną, praktyczną oraz w narzędzia, aby w jak najbardziej efektywny sposób na te potrzeby odpowiadać. Wszystkie te działania zmierzają do zwiększenia liczby studentów z niepełnosprawnościami na uczelniach i komfortu studiowania.

– Ogromnie się cieszę, że możemy się już od 18 lat spotykać w gronie osób, dla których ważna jest dostępność uczelni. Sama zaczynałam studia pierwszego stopnia ponad 20 lat temu jako osoba słabowidząca, a kończyłam je jako osoba niewidoma. Wsparcie na uczelni pojawiło się dopiero na ostatnim roku w osobie pełnomocnika rektora ds. studentów z niepełnosprawnością. Następnie studiowałam na uniwersytecie, gdzie od lat działało biuro ds. studentów z niepełnosprawnością, i faktycznie tam otrzymałam potrzebne wsparcie. Ostatnie studia podyplomowe kończyłam w tym roku. Mogę więc z perspektywy czterech uczelni zaobserwować różnice w podejściu – powiedziała Justyna Kucińska, prezes Fundacji Instytut Rozwoju Regionalnego, otwierając konferencję.

– Mamy teraz naprawdę dobry czas. Są środki unijne, które bardzo ułatwiają wprowadzanie niezbędnych rozwiązań, są instytucje wdrażające programy zapewniające dostępność dla studentek i studentów z niepełnosprawnościami. Zmiana, która się dokonuje, obejmuje przygotowanie kadry, zabezpieczenie techniczne, rozmaite usprawnienia itd. – to już z nami zostanie na uczelniach. Z perspektywy różnych działań widzę, że NCBR realizuje programy adresowane do szkół wyższych płynnie, z koniecznym marginesem elastyczności, a ich efektywność jest wysoka. To trzeba docenić. Zarazem pamiętajmy, że najważniejszy zawsze jest człowiek. Osoba, która świadczy to wsparcie. Bo bez względu na zabezpieczenie techniczne, rozwiązania organizacyjne, przygotowanie kadry – zawsze wsparcie zaczyna i kończy się na człowieku – dodała.

Dostępność to prawo i obowiązek

Uczestnicy konferencji „Pełno(s)prawny Student” co roku przyglądają się sytuacji osób ze szczególnymi potrzebami w polskich szkołach wyższych. Wśród patronów honorowych wydarzenia nie mogło zabraknąć Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, które w zapewnianie dostępności, a więc równych szans w kształceniu, inwestuje środki z Funduszy Europejskich.

Warto przypomnieć, że w poprzedniej perspektywie finansowej ponad 200 uczelni w bardzo konkretny sposób wyszło naprzeciw potrzebom studentek i studentów z niepełnosprawnościami. Tyle projektów zostało zrealizowanych w trzech edycjach konkursu „Uczelnia dostępna” w ramach programu Wiedza Edukacja Rozwój. Łączna kwota dofinansowania sięgnęła ponad 660 mln zł.

NCBR kieruje się przekonaniem, że dostępność musi być standardem. – Dlatego nie wolno nam zejść z tej drogi, dopóki uczelnie nie staną się miejscami w pełni przyjaznymi dla każdego członka społeczności akademickiej – uważa Anna Marciniak, kierownik Sekcji Programów UE w NCBR.

Nasza ekspertka opowiadała w Krakowie o doświadczeniach Centrum z pierwszych naborów zorganizowanych w programie Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego. W konkursie „Dostępność podmiotów szkolnictwa wyższego” eksperci wyłonili 48 projektów, które uzyskają w sumie ponad 222 mln zł dofinansowania.  Rozstrzygnięty w ostatnich dniach konkurs „Uczelnie coraz bardziej dostępne” to kolejnych 57 projektów i aż 442 mln zł wsparcia.

– Działania szkół wyższych na rzecz dostępności są dla nas powodem do satysfakcji. Nasi beneficjenci wiedzą, co, dlaczego, dla kogo i po co chcą zrobić. To dobry prognostyk dla efektów projektów,  które właśnie ruszają – powiedziała Anna Marciniak.

Dostępność to rozwój

Jak podkreśliła, NCBR jest otwarte na współpracę z różnymi środowiskami, które na swoich uczelniach, ale też w innych miejscach dbają o znoszenie barier i dobre praktyki związane z podnoszeniem dostępności architektonicznej, komunikacyjnej i informacyjnej. Efekty tej pracy to m.in. rozwój osobisty, zawodowy oraz aktywność społeczna wielu młodych, zdolnych ludzi.

Zainteresowanym ideą projektowania uniwersalnego ekspertka przypomniała o trwającym do 13 grudnia br. naborze FERS „Centra wiedzy o dostępności”,  którego celem jest wsparcie uczelni w tworzeniu lub poszerzaniu działalności istniejącego centrum wiedzy o dostępności. Jego budżet to 100 mln zł. Anna Marciniak odpowiadała też na wiele pytań zadawanych przez przedstawicieli uczelni i organizacji pozarządowych, m.in. o tematyczną Ścieżkę SMART w programie Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki. W konkursie tym do NCBR już dwukrotnie aplikowały duże przedsiębiorstwa planujące realizację kompleksowych projektów na rzecz dostępności. Ogłoszenie jego kolejnej edycji, zgodnie z harmonogramem konkursów NCBR, planowane jest na kwiecień 2025 roku.

W konferencji „Pełno(s)prawny Student” udział wzięli przedstawicielki i przedstawiciele uczelni, którzy zajmują się zapewnianiem dostępności studiów dla osób ze szczególnymi potrzebami, przedstawiciele władz edukacyjnych, a także instytucji zajmujących się tematyką respektowania praw osób z niepełnosprawnościami. Jak co roku wydarzenie było okazją do integracji środowiska akademickiego wokół zagadnienia dostępności uczelni oraz do wymiany doświadczeń w tym zakresie. Rozmawiano m.in. o wsparciu asystenta na uczelni, odbył się panel dyskusyjny „Czy uczelnia przetrwa w próżni? Budowanie sieci szansą dla rozwoju uczelni” oraz rozmowa o prostym języku w szkolnictwie wyższym.