Narodowe Centrum Badań
i Rozwoju

Tym samym mamy do czynienia z kontynuacją dłuższego wieloletniego trendu zwiększania w Polsce nakładów na B+R. Zgodnie z opublikowanymi przez Główny Urząd Statystyczny danymi nominalnie  wielkość nakładów wyniosła ponad 37 mld złotych, z czego – podobnie jak w latach poprzednich - ok. 63%  ponosiły przedsiębiorstwa. Co jest szczególnie ważne, z punktu widzenia Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, znacząco wzrosła także liczba przedsiębiorstw aktywnych badawczo, do 7370. Ich liczba  zwiększyła się o blisko 45% w stosunku do 2017 roku i aż 15,5% w stosunku do roku poprzedniego. Tak jak w latach poprzednich (link) przełożyło się to na wzrost udziału przedsiębiorstw wśród jednostek prowadzących badania. Według najnowszych danych ok. 92% z nich to przedsiębiorstwa.

Jest to dobry sygnał świadczący o tym, że z roku na rok coraz więcej przedsiębiorstw odczuwa potrzebę inwestowania w B+R na rodzimym rynku. 

Polska pod względem intensywności nakładów na B+R zaczyna osiągać poziom porównywalny z krajami Europy Południowej (Hiszpanii – 1,43%, Włoch – 1,49%, Grecji – 1,44%), w których te nakłady rosną zauważalnie wolniej. Polski wskaźnik jest także wyższy niż w niektórych krajach Europy Zachodniej (Irlandia – 1,06%, Luksemburg – 1,01%), ale nadal lokujemy się znacznie poniżej grupy krajów uchodzących za bardziej innowacyjne (Szwecja – 3,35%, Austria – 3,32%, Belgia – 3,19%, Niemcy – 3,13%). W odróżnieniu od części krajów europejskich, w Polsce pandemia nie zahamowała wzrostu wydatków na ten cel. Na przestrzeni dziesięciu lat, poziom nakładów w relacji do PKB w Polsce zwiększył się blisko dwukrotnie, co jest efektem zarówno udzielanego wsparcia (źródłem 37% ze wspominanych 37 mld zł nakładów były instytucje rządowe i samorządowe - w tym NCBR, a 18,6% podmiotów korzystało ze środków Komisji Europejskiej w działalności B+R), jak i postępującej transformacji gospodarki. 

Pozytywne zmiany obserwowane w ostatnich latach dotyczą też liczby osób zatrudnionych w działalności B+R. W roku 2021 w porównaniu do roku poprzedniego wzrosła ona o 7,8% do 305,6 tys. osób, a w ostatnich pięciu latach o blisko 28%. W 2021 roku po raz pierwszy więcej niż połowa personelu B+R była zatrudniona w przedsiębiorstwach. Natomiast w całej Unii Europejskiej w 2019 roku (ostatnim, dla którego są dostępne dane) w przedsiębiorstwach analogicznie zatrudnionych było 53%, czyli nieznacznie większy odsetek w porównaniu do Polski .

W skład wyżej wymienionej grupy wchodzą różne osoby, które mają wpływ na prowadzone prace (technicy, personel pomocniczy), ale większość (70%) personelu B+R stanowią badacze. Wśród nich udział kobiet w 2021 roku wyniósł 36%, nieznacznie niżej niż w latach poprzednich. Niemniej Polska może pochwalić się wyższym odsetkiem kobiet wśród badaczy niż cała Unia Europejska. W 2018 roku wynosił on 38%, podczas średnia UE to 33%. Największa dysproporcja pod względem płci występuje w sektorze przedsiębiorstw. W 2021 roku w Polsce kobiety stanowiły 26% zatrudnionych pracowników badawczych w tym sektorze (w UE w 2018 roku 21%). Dane te kontrastują z informacjami o absolwentach w naukach STEM (nauki przyrodnicze, ścisłe i inżynieryjne).  W Polsce kobiety stanowią większość absolwentów studiów magisterskich - w 2018 roku było to 67% (średnia dla UE to 58%). Jednak są najmniej widoczne w sektorze przedsiębiorstw, w szczególności na stanowiskach badawczych w obszarze nauk inżynieryjnych i technicznych.

Najnowsze statystyki z zakresu B+R można znaleźć w publikacji GUS „Działalność badawcza i rozwojowa w Polsce w 2021 roku”, która ukazała się na przełomie roku. Natomiast bardziej szczegółowe informacje dotyczące udziału kobiet w B+R, w tym z perspektywy programów NCBR znajdują się w raporcie „Zaangażowanie kobiet w projekty B+R w ramach programów NCBR” przygotowanym przez Sekcję Analiz i Ewaluacji.