Narodowe Centrum Badań
i Rozwoju

W rozwoju i adaptacji nowych rozwiązań można upatrywać szans na choćby częściowe pokonanie wyzwań i trudności w obszarze rolnictwa i agrobiznesu w Polsce związanych ze zmianą klimatu, zapewnieniem bezpieczeństwa żywnościowego mieszkańcom Polski oraz dostosowywaniem profilu produkcji gospodarstw rolnych do wymagań rynku. Postęp technologiczny w rolnictwie staje się jeszcze istotniejszy w związku z wprowadzaniem założeń Europejskiego Zielonego Ładu oraz licznych strategii międzynarodowych i krajowych.

Mapa drogowa technologii przewiduje, że wszystkie zmiany technologiczne w rolnictwie będą napędzane przez zwiększoną łączność i przepustowość transmisji danych z wykorzystaniem szybkiego internetu – sieci 5G.  Przyczyni się to do zwiększenia wykorzystania czujników bezprzewodowych, a dane z czujników będą zbierane przy użyciu systemów big data, przez co digitalizacja procesów stanie się bardziej istotna. To z kolei umożliwi rozwój zintegrowanych systemów zarządzania gospodarstwem rolnym oraz ogniwem łańcucha dostaw. W najbliższej przyszłości podstawowymi urządzeniami w rolnictwie będą również roboty, drony i urządzenia autonomiczne, które umożliwią zautomatyzowanie większości procesów. W tym zakresie kluczowymi technologiami są sztuczna inteligencja i uczenie maszynowe.

Tego typu technologie są rozwijane także w polskich firmach i ośrodkach badawczych, choć na razie w niedużej skali. W Polsce działalność innowacyjna i badawczo-rozwojowa przedsiębiorstw z obszaru Rolnictwa 4.0 charakteryzuje się niskimi nakładami finansowymi. Intensywność nakładów na B+R ogółem (GERD) w rolnictwie – czyli relacja tego ile przeznaczono na badania i  rozwój w dziedzinie nauk rolniczych i weterynaryjnych do produktu krajowego brutto – w latach 2010–2020 utrzymywała się na niskim poziomie. W 2020 roku osiągnęła wartość 0,06% PKB. Niemniej warto podkreślić, że Rolnictwo 4.0 stanowi składową Przemysłu 4.0 i część technologii może mieć charakter uniwersalny i mieć zastosowanie w  innych obszarach. Oznacza to, że technologie opracowane pierwotnie dla innych zastosowań mogą zostać zaadaptowane i przystosowane do rozwiązań służących Rolnictwu 4.0. Z kolei w tych sektorach gospodarki często nakłady na B+R są znacznie większe, co uzupełnia lukę w obszarze finansowania innowacyjnych technologii przydatnych dla rolnictwa.

Polska ma potencjał w obszarze innowacji rolniczych, o czym świadczą  pojawiające się na rynku polskim innowacje krajowych przedsiębiorców i jednostek naukowych. Część z nich jest efektem projektów realizowanych w programach NCBR. Takim przykładem jest innowacyjny system monitoringu bydła mięsnego, oparty o lokalizację GPS, montowany na uchu zwierzęcia. Wyniki projektu udoskonaliły produkt e-stado, czyli system monitorowania stada krów mlecznych. System opiera się na wykorzystaniu nowoczesnych technologii: biosensorów, sensorów oborowych i transmiterów radiowych, algorytmów sztucznej inteligencji, przetwarzania danych i bazy danych na serwerach w chmurze oraz internetu rzeczy. Dostarcza hodowcy niezbędnych informacji o zdrowiu krów oraz ich cyklu rozrodu. Ponadto aplikacja służy do wysyłania powiadomień w przypadku zdarzeń krytycznych. Dostęp do systemu jest możliwy z dowolnego urządzenia z przeglądarką internetową.

Również w jednym z projektów dofinansowanych przez NCBR opracowano kompleksowe teledetekcyjne metody określania potrzeb zabiegów nawadniania, nawożenia oraz chemicznego zwalczania w kontekście wymagań i celów rolnictwa precyzyjnego. Teledetekcyjne badania lotnicze wykonywane są za pomocą kamery hiperspektralnej #HySpex, umieszczonej na pokładzie ultralekkiego statku powietrznego – wiatrakowca. Powstała innowacja umożliwi ograniczenie kosztów pozyskiwania danych o stanie pola/łąki, ponadto dane te będą znacznie bardziej reprezentatywne. Dodatkowo skalibrowany i zwalidowany system pozwoli na skorzystanie ze wszystkich zalet precyzyjnego rolnictwa, np. na dostosowanie dawek środków chemicznych do realnych potrzeb konkretnych lokalizacji na polu.

Więcej informacji na temat Rolnictwa 4.0, trendów technologicznych i uwarunkowań rozwoju będzie można znaleźć w raporcie przygotowanym przez Sekcję Analiz i Ewaluacji NCBR. Będzie on wkrótce dostępny na stronie NCBR w zakładce „Publikacje”.