Narodowe Centrum Badań
i Rozwoju

Ze względu na przypadającą w tym roku 550. rocznicę urodzin genialnego polskiego astronoma, który zrewolucjonizował naukę i powszechne myślenie o wszechświecie, obchody święta są szczególnie uroczyste.

Życie i dorobek Mikołaja Kopernika, a także jego wpływ na rozwój nauki, kultury i sztuki wciąż są przedmiotem wielu studiów. Autor przełomowego dzieła „De revolutionibus orbium coelestium” („O obrotach sfer niebieskich”) to także ogromne źródło inspiracji dla kolejnych pokoleń badaczy. Nas szczególnie cieszy to, że w wielu miejscach, które były świadkami jego studiów i pracy, również dziś prowadzone są nowatorskie projekty naukowe.

Człowiek renesansu

Mikołaj Kopernik urodził się 19 lutego 1473 roku w Toruniu. Sława Kopernika związana jest z opracowaną przez niego astronomiczną teorią heliocentrycznej budowy Układu Słonecznego, co doprowadziło do tzw. przewrotu kopernikańskiego. Odkrycie to zapewniło Kopernikowi miejsce w gronie najwybitniejszych uczonych w dziejach ludzkości. Kopernik miał jednak wszechstronne zainteresowania. Poza astronomią zajmował się matematyką, ekonomią, kartografią, filologią czy strategią wojskową. Z zawodu i wykształcenia był również lekarzem, prawnikiem i urzędnikiem. Pełnił ponadto funkcje kościelne jako kanonik.

Miastem najbardziej kojarzonym z astronomem jest Toruń. Od blisko 80 lat działa tam uczelnia, której jest patronem. Uniwersytet Mikołaja Kopernika, o którym tu mowa, we wrześniu br. będzie gospodarzem etapu wieńczącego Światowy Kongres Kopernikański, organizowany wspólnie z Uniwersytetem Jagiellońskim w Krakowie, Uniwersytetem Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie oraz Instytutem Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk. Także inauguracja Kongresu nastąpi w Toruniu.

Kopernik studia podjął w Krakowie, na ówczesnej Akademii Krakowskiej (dziś Uniwersytet Jagielloński). Były to czasy świetności tzw. krakowskiej szkoły astronomiczno-matematycznej, na której Kopernik poznał wiele wybitnych umysłów tamtego okresu, zarówno wśród wykładowców, jak i studentów. Następnie kontynuował studia, głównie prawnicze i medyczne, we Włoszech. Po powrocie do Polski prowadził prace naukowe i pracował, głównie jako administrator i kanonik, na terenie dzisiejszego województwa warmińsko-mazurskiego, w Lidzbarku Warmińskim, Olsztynie i Fromborku (gdzie opracował dzieło „O obrotach sfer niebieskich” i zmarł w 1543 roku).

„Przewroty kopernikańskie” dziś

W miejscach związanych ze studiami i pracą Kopernika również dziś rodzą się inicjatywy promujące ideę kształcenia ustawicznego oraz nauki otwartej i dostępnej dla wszystkich. Są to np. projekty na rzecz podniesienia kompetencji kadr dydaktycznych, jak chociażby ten realizowany na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu pn. „Kompetencje doskonalenia procesowego z wykorzystaniem narzędzi ICT”, ale również pokazujące fascynujący świat nauki najmłodszym, jak „Warmińsko-Mazurski Uniwersytet Młodego Odkrywcy 2.0.”, prowadzony przez olsztyńską uczelnię. Również Uniwersytet Jagielloński w Krakowie prowadzi m.in. „Badania nad hybrydowymi membranami i warstwami wielofunkcyjnymi nanoszonymi na metale i stopy dla ochrony zdrowia i środowiska”.

Wszystkie wspomniane projekty realizowane były dzięki środkom z Funduszy Europejskich, w ramach Programu Wiedza Edukacja Rozwój. A Ty jak zamierzasz obchodzić Rok Kopernika?

"Przewroty kopernikańskie” dzieją się również dziś. Przeczytaj więcej o innowacjach wspieranych przez NCBR w zakładce Sukcesy beneficjentów.