Narodowe Centrum Badań
i Rozwoju

- Od blisko półtora roku, świat mierzy się z pandemią koronawirusa. Nasze codzienne życie uległo wielu zmianom, wynikającym z konieczności stosowania dodatkowych wymogów sanitarnych. Konieczność znalezienia odpowiedzi na kryzys zdrowotny, który w niespotykany dotąd sposób wpłynął na życie społeczne i gospodarkę, sprawiła, że świat nauki i innowacji skupił się na poszukiwaniu skutecznych sposobów leczenia COVID-19 oraz ograniczenia rozprzestrzeniania się wirusa SARS-CoV-2 - mówi dr. inż. Wojciech Kamieniecki, dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. - Również Centrum, którego jednym z zadań jest działanie na rzecz rozwiązywania konkretnych cywilizacyjnych problemów, uruchomiło dwa, ważne z punktu widzenia walki z pandemią koronawirusa, działania: konkurs Szybka Ścieżka „Koronawirusy” oraz przedsięwzięcie „Wsparcie szpitali jednoimiennych w walce z rozprzestrzenianiem się zakażenia wirusem SARS-CoV-2 oraz w leczeniu COVID-19” – podkreśla dyrektor NCBR.

Pierwsza inicjatywa, Szybka Ścieżka „Koronawirusy” to program finansowany ze środków Funduszy Europejskich w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój, odpowiadający schematowi dotychczas ogłaszanych Szybkich Ścieżek tematycznych. Odmienny charakter ma drugie przedsięwzięcie „Wsparcie szpitali jednoimiennych w walce z rozprzestrzenianiem się zakażenia wirusem SARS-CoV-2 oraz w leczeniu COVID-19” („Szpitale jednoimienne”). To z kolei działanie finansowane jest ze środków krajowych, co pozwoliło na maksymalne uproszczenie zasad. 

Ponad 30 projektów do realizacji

- Uruchomione przedsięwzięcie „Szpitale jednoimienne” wpisuje się w obraną przez Centrum strategię szybkiego działania wobec pojawiających się wyzwań społecznych i cywilizacyjnych. Centrum odpowiedziało w ten sposób na naglącą potrzebę walki z pandemią – dodaje dr inż. Wojciech Kamieniecki, dyrektor NCBR.

Działanie to zakładało finansowanie badań naukowych i prac rozwojowych przez szpitale jednoimienne, ich konsorcja oraz konsorcja jednostek naukowych i szpitali jednoimiennych, których głównym celem było ograniczenie rozprzestrzeniania się zakażenia wirusem SARS-CoV-2 oraz wsparcie w leczeniu COVID-19. Ogłaszając tę inicjatywę, Centrum skupiło się na trzech głównych blokach tematycznych projektów: 

• opracowanie terapii lekowych i nielekowych dedykowanych COVID-19 oraz schematów leczniczych i procedur medycznych; 
• opracowanie nowych rozwiązań i technologii w zakresie ograniczania rozprzestrzeniania się wirusa SARS-CoV2 oraz diagnostyki COVID-19; 
• stworzenie odpowiednich narzędzi informatycznych do zbierania danych epidemiologicznych i terapeutycznych. 

W konkursie łącznie złożono 79 wniosków. Pozytywnie oceniono 32 projekty, które dofinansowano kwotą blisko 150 milionów złotych. Wśród podmiotów, które otrzymały finansowanie swoich projektów, znalazły się: instytuty medyczne i naukowe, szpitale specjalistyczne, politechniki, uniwersytety i uniwersytety medyczne oraz placówki medyczne (również z sektora prywatnego).

Wychodząc naprzeciw potrzebom, związanym z aktualną sytuacją w kraju, inicjatywa „Szpitale jednoimienne” zakłada krótki termin realizacji projektów – około 12 miesięcy. To założenie okazało się szczególnie trafne w kontekście przebiegu pandemii. Pierwsze projekty kończą się w czasie walki z kolejnym wariantem koronawirusa – wariantem Delta. Do końca 2021 roku większość projektów zostanie zakończona, wprowadzając na rynek medyczny konkretne rozwiązania, wypracowane przez naukowców i praktyków, przydatne w walce z pandemią, ale też w terapii m.in. chorób laryngologicznych i układu oddechowego. 

Ankieta NCBR 

Centrum monitoruje realizację projektów w przedsięwzięciu „Szpitale jednoimienne”. Do wszystkich 32 podmiotów wysłana została ankieta z pytaniami o przebieg i efekty projektów, przyczynę przystąpienia do przedsięwzięcia oraz o problem badawczy do rozwiązania. Wnioski? 
Zdecydowana większość projektów jest w połowie ich realizacji albo w jej końcowej fazie. Są również projekty zakończone. Jedynie w przypadku kilku projektów termin zakończenia został przewidziany na pierwszy kwartał 2022 roku. 

Powody podjęcia prac projektowych przez szpitale i inne instytucje to m.in.: odpowiedź na bieżące problemy w funkcjonowaniu szpitala jako szpitala jednoimiennego; kwestie związane z bezpieczeństwem personelu placówek medycznych; brak procedur działania na wypadek pandemii; wykorzystanie dostępnej wiedzy i dobrych praktyk do walki w pandemią, również w konkretnych gałęziach medycznych; analiza dostępnych narzędzi medycznych pod kątem wykorzystania do leczenia pacjentów z koronawirusem i w dobie pandemii w różnych obszarach medycznych (np. laryngologia, pulmonologia); ulepszenie już znanych metod do ochrony osobistej, tj. odkażanie – nie tylko w dobie pandemii; zastosowanie AI w walce z pandemią czy rozwój dostępnych testów. 

Część projektów wykorzystuje już dostępną wiedzę, technologie i umiejętności w walce z pandemią. Projekty te implementują rozwiązania do codziennej pracy i w dużej mierze są modyfikowane pod kątem bezpieczeństwa. Dotyczy to zarówno kwestii merytorycznych związanych ze sposobem leczenia, jak i udoskonalania środków ochrony osobistej. W puli dofinansowanych projektów znalazły się również te, które posiadają pierwiastek typowo naukowy i mają na celu pozyskanie nowej, specjalistycznej wiedzy. Pozostałe projekty posiadają charakter projektów operacyjnych, dotyczących procedur, bezpieczeństwa placówek i personelu. 

Produkty, technologie i procedury efektami przedsięwzięcia „Szpitale jednoimienne”

Biorąc pod uwagę czas trwania projektów – około roku – ich rezultaty będą odpowiedzią na bieżące funkcjonowanie placówek w czasie pandemii (część rozwiązań może zostać wykorzystana po jej zakończeniu), a wyniki niektórych projektów mogą stanowić punkt wyjścia do dalszych badań naukowych. Dotyczy to w szczególności projektów, których rezultatem będą konkretne produkty czy technologie, jak np. projekty diagnostyczne, wykorzystujące nowe metody do wykrywania wirusa (testy), projekty wykorzystujące algorytmy sztucznej inteligencji do modelowania transmisji oraz zachowania się wirusa w różnych warunkach, projekty dotyczące badania nad uzyskaniem nowatorskiej szczepionki przeciwko SARS-CoV-2 czy projekty wykorzystujące znane metody leczenia innych chorób do walki z koronawirusem. 

Większość projektów - w czasie przeprowadzania przez Centrum ankiety - była w trakcie realizacji. Ich efektami będą produkty i technologie. Np. Centralny Szpital Kliniczny MSWiA w Warszawie zadeklarował, że projekt zakończy się opracowaniem nowego szybkiego testu diagnostycznego określającego przebieg COVID-19 u badanego pacjenta. Natomiast rezultatem projektu Instytutu Immunologii i Terapii Doświadczalnej im. Ludwika Hirszfelda Polskiej Akademii Nauk ma być prosta i efektywna kosztowo technologia szczepionek donosowych, które umożliwią krajową produkcję szczepionek przeciwko COVID-19. Warszawski Uniwersytet Medyczny pracuje nad skonstruowaniem hełmu do leczenia ostrej hipoksemicznej niewydolności oddychania. Z kolei Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu już zadeklarował, że w ramach projektu „Opracowanie i weryfikacja skuteczności nowego narzędzia immunodiagnostycznego COVID-19” zostało złożone pierwsze zgłoszenie patentowe. Celem tego projektu jest opracowanie pierwszego polskiego testu immunodiagnostycznego COVID-19, który pokazuje przebycie choroby, ale też skuteczność szczepionek.

Wynikiem prac w ośmiu projektach przedsięwzięcia będzie powstanie procedury lub dokumentacji. Przykładem jeden z trzech projektów realizowanych przez Centrum Medyczne w Łańcucie Sp. z o. o. – projekt „Opracowanie bezpiecznych procedur wykorzystania osobistego sprzętu ochronnego typu PAPR przez personel medyczny w kontaktach z osobami zarażonymi wirusem SARS-CoV-2”. 

- Przedsięwzięcie „Szpitale jednoimienne” zostało przygotowane w niezwykle szybkim tempie, a jego reguły miały zachęcić m.in. placówki medyczne, zmagające się przecież z bieżącymi wyzwaniami, do uczestnictwa w projekcie. Odzew na konkurs pozytywnie nas zaskoczył. Liczymy, iż realizowane projekty przyniosą konkretne rezultaty – mówi dr inż. Wojciech Kamieniecki, dyrektor NCBR. - Jestem przekonany, że szybkie reagowanie na stojące przed nami wyzwania, odważne decyzje i dobrze zorganizowana praca pozwolą nam odnieść sukces – dodaje dyrektor Centrum.

Zobacz więcej