Narodowe Centrum Badań
i Rozwoju

GOSPOSTRATEG to strategiczny program badań naukowych i prac rozwojowych, którego celem jest wzrost wykorzystania w perspektywie do 2028r. rezultatów badań społeczno-ekonomicznych w kształtowaniu krajowych i regionalnych polityk rozwojowych. NCBR zaprasza do zgłaszania projektów, które będą odpowiedzią na zagadnienia wskazane przez instytucje publiczne.

"Dzięki wzmożonej pracy naukowej, możliwa jest realizacja projektów na rzecz społeczeństwa i gospodarki. Stymulujemy więc obszary, które wymagają podjęcia niezbędnych działań. Poprzez realizację programu GOSPOSTRATEG chcemy zagospodarować luki w ważnych obszarach, niezbędnych do rozwoju kraju" – wyjaśnia Wojciech Kamieniecki, dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.

W piątym konkursie na wsparcie projektów NCBR przeznaczył budżet 25 mln zł. Nabór wniosków o dofinansowanie rozpocznie się 5 lutego i potrwa do 5 kwietnia 2021 roku. Do konkursu mogą przystąpić konsorcja jednostek naukowych, w których skład wchodzi maksymalnie pięć podmiotów. Zgłoszone projekty mogą obejmować badania podstawowe, badania przemysłowe, prace rozwojowe oraz prace przedwdrożeniowe – te ostatnie są obligatoryjnym elementem projektu.

Przeciwdziałanie wykluczeniu komunikacyjnemu

Pierwszym z podejmowanych w konkursie zagadnień badawczych jest zgłoszona przez Ministerstwo Infrastruktury „Analiza skali wykluczenia komunikacyjnego na obszarze Polski wraz z rekomendacjami zmian legislacyjnych w kontekście publicznego transportu zbiorowego”. Lata regresu regionalnej i lokalnej komunikacji autobusowej oraz proces likwidacji linii kolejowych doprowadziły do pozbawienia wielu pozamiejskich obszarów dostępu do publicznego transportu zbiorowego. Jako przykłady ograniczania dostępności do takich usług podać można spadek liczby i zasięgu połączeń autobusowych oraz zmniejszenie skali sieci kolejowej. W 2000 roku w Polsce funkcjonowało 176 firm PKS, w 2019 roku były to 83 firmy. W przypadku transportu kolejowego, w 1990 r. Polska posiadała 24,1 tys. km eksploatowanych linii kolejowych, natomiast w 2018 roku w eksploatacji znajdowało się 19,3 tys. km linii kolejowych.

Określenie skali wykluczenia komunikacyjnego oraz jego rozłożenia przestrzennego w Polsce umożliwi identyfikację obszarów, które najpilniej potrzebują interwencji w zakresie dostępności komunikacyjnej. Kompleksowa diagnoza tematyki wykluczenia komunikacyjnego powinna prowadzić do określenia propozycji rozwiązań mających na celu walkę z wykluczeniem komunikacyjnym, zwłaszcza zmian legislacyjnych, rozumianych jako narzędzie do przeciwdziałania temu wykluczeniu.

Przeciw fałszowaniu produktów rybnych

Z inicjatywy Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi sformułowane zostało drugie zagadnienie badawcze konkursu: „Opracowanie systemu jakościowej i ilościowej analizy składu gatunkowego produktów rybnych metodami genetyki molekularnej i spektroskopowymi, spełniającymi wymogi prawa UE”. Szacuje się, że w wyniku nieuczciwych praktyk związanych z zafałszowaniami światowy przemysł spożywczy traci rocznie około 30 miliardów euro. Umowy międzynarodowe nakładają na Polskę obowiązek ochrony i zrównoważonej eksploatacji zasobów morskich jak również prowadzenia efektywnej kontroli zapewnianiającej rzetelną informację, bezpieczeństwo konsumentów i oczekiwaną jakość produktów rybnych. Organy krajowe są zobowiązane do wykorzystywania wszystkich dostępnych technologii, w tym analizy DNA, w celu powstrzymania podmiotów gospodarczych od fałszywego etykietowania połowów i produktów rybnych.

Głównym celem zamawianego projektu jest więc zwiększenie kompetencji i efektywności instytucji oraz innych uczestników procesu zapewniania oczekiwanej jakości produktów rybnych oraz ochrony i zrównoważonej eksploatacji zasobów morskich, poprzez dostarczenie procedur i narzędzi, opartych o najnowocześniejsze metodyki pomiarowe, przystających do standardów UE. To zwiększenie kompetencji jest niezbędne dla zagwarantowania właściwego wypełniania ustawowych zobowiązań przez dedykowane jednostki administracji publicznej (harmonizacji działań w stosunku do obowiązujących przepisów prawnych UE, ujawniania fałszerstwa produktów, jak i działań prewencyjnych) oraz ułatwienia podmiotom gospodarczym uwierzytelnienia źródeł pochodzenia zarówno na etapie pozyskiwania surowca, jak i gotowego produktu.

Cyfrowe dziedzictwo kulturowe

Trzeci obszar badawczy „Krajowy agregator danych o cyfrowym dziedzictwie kulturowym” został sformułowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Obecnie, mimo wielu realizowanych w Polsce projektów z zakresu digitalizacji i udostępniania zasobów kultury, brakuje dokładnych ewidencji i szacunków dotyczących liczby zdigitalizowanych zbiorów dziedzictwa kultury. Diagnozy wymagają także zasoby polskiej kultury, które ze względu na swoją wartość oraz stan zachowania powinny zostać potraktowane priorytetowo w kolejnych etapach cyfryzacji.

Głównym celem projektu zamawianego jest przeprowadzenie kompleksowego badania stanu cyfrowych zasobów kultury w Polsce (z uwzględnieniem zasobów udostępnianych w Internecie), będących w posiadaniu państwowych i samorządowych instytucji kultury (w tym bibliotek, muzeów, instytucji audiowizualnych i filmowych), jednostek naukowych i innych podmiotów gromadzących cyfrowe zasoby kultury oraz oszacowanie zasobów, które powinny zostać zdigitalizowane. Elementem projektu ma być także publikacja wyników badań z wykorzystaniem utworzonej i utrzymywanej trwałej platformy informatycznej umożliwiającej tworzenie zestawień i analiz wynikających
z przeprowadzonych badań dla wsparcia procesu strategicznego planowania kolejnych etapów digitalizacji i efektywnego rozwijania oraz finansowania kultury cyfrowej w Polsce.

Więcej informacji nt. piątego konkursu w ramach programu GOSPOSTRATEG oraz dokumentacja znajduje się na Platformie konkursowej NCBR.