Narodowe Centrum Badań
i Rozwoju

- „Przyszłość dzieje się u nas” to stwierdzenie, które przyświeca działaniom NCBR. Pomagamy przedsiębiorcom i naukowcom zmieniać ich odważne pomysły w przełomowe produkty, usługi i technologie, które wprowadzają zmiany na lepsze w różnych dziedzinach. Wiele z tych odważnych pomysłów wyszło poza nowoczesne centra badawczo-rozwojowe i laboratoria, stając się realnymi produktami i usługami. Chcemy pokazać, że zostały wynalezione z myślą o tym, żebyśmy wszyscy z nich na co dzień korzystali – mówi dr inż. Wojciech Kamieniecki, dyrektor NCBR.

Cykl rozpoczyna się „Podróżą do przyszłości”, czyli od rozwiązań, które usprawniają komunikację i transport. Takich jak Moderus Gamma - tramwaj wyprodukowany przez Modertrans Poznań Sp. z o.o. Pojazdy z tej rodziny można spotkać na torach w Poznaniu, a wkrótce będą nimi jeździć także mieszkańcy Łodzi. 

To pierwszy w Polsce energooszczędny, jednoczłonowy tramwaj w pełni niskopodłogowy. Jego długość to niecałe 15 metrów, ale jak twierdzi producent, to wystarczająco, by pomieścić wiele nowoczesnych rozwiązań. Najważniejszy, a niewidoczny na pierwszy rzut oka, jest układ napędowy, do którego budowy wykorzystano tranzystory wykonane z węglika krzemu (SiC). Zapewniają one większą oszczędność energii, płynność jazdy oraz niwelują hałas towarzyszący pracy tradycyjnych tranzystorów. Tramwaj posiada również system odzyskiwania energii podczas hamowania. Wytracana w ten sposób energia jest gromadzona, a następnie wykorzystywana podczas rozruchu lub jazdy autonomicznej w przypadku zasilania z sieci trakcyjnej. Gamma może przejechać ponad 2 kilometry z wykorzystaniem energii zgromadzonej w superkondensatorach.

Cały pojazd jest klimatyzowany. Oprócz magazynowania i efektywnego wykorzystania energii w tramwaju wykorzystano innowacyjny w branży system chłodzący obejmujący zarówno przestrzeń dla pasażerów, jak i motorniczego. Wykorzystywany do klimatyzacji dwutlenek węgla nie wymaga utylizacji, jest neutralny dla środowiska i niepalny, a więc bezpieczny. 

- Pracowaliśmy nad projektem nowoczesnego tramwaju w 100% niskopodłogowego, jednak była to faza tylko koncepcyjna, powstało kilka wizualizacji. Otrzymanie dofinansowania z NCBR pozwoliło na znaczne przyspieszenie prac nad tym projektem. Do współpracy zaprosiliśmy Politechnikę Poznańską i jako konsorcjum naukowe realizowaliśmy projekt. Trzy lata projektu był to czas bardzo intensywnej pracy. Rozwijanie różnych koncepcji, spotkania z dostawcami, badania laboratoryjne, burze mózgów, testy ruchowe etc. były naszą codziennością. Jednak było warto, ponieważ stworzyliśmy nowoczesny tramwaj, który zgodnie z wynikami badań PP jest najbardziej komfortowym tramwajem w Polsce - mówi Maciej Kin, kierownik działu logistyki w Modertrans Poznań Sp. z o.o. 

Opracowanie konstrukcji tramwaju było współfinansowane w konkursie Szybka Ścieżka, finansowanym z Funduszy Europejskich w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój. Do stworzenia pojazdu poznańska firma wykorzystała też efekty prac w projektach realizowanych w ramach innych programów NCBR: DEMONSTRATOR+, INNOTECH.

Sztuczna inteligencja, kamery 3D, systemy rozpoznawania gestów kierowców – tym z kolei zajmują się inżynierowie z krakowskiego laboratorium Aptiv. Przy wsparciu NCBR firma rozwija innowacyjny system, którego celem jest zwiększenie bezpieczeństwa na drogach. To krok w stronę autonomicznej motoryzacji, w której pojazd porusza się bez ingerencji kierującego.

Interior Sensing Platform to rozwiązanie, które dzięki zastosowaniu sztucznej inteligencji, monitoruje wnętrze auta i za pomocą czujników kontroluje, czy kierowca patrzy na drogę, czy też np. jego wzrok skupiony jest na smartfonie. Gdy system wykryje zagrożenie dla bezpieczeństwa, np. zamykającego oczy, zasypiającego kierowcę, odpowiednio powiadomi go i zasugeruje przerwę w jeździe. A w przypadku niebezpiecznie szybkiego zbliżania się do przeszkody na drodze, rozpocznie wcześniejsze hamowanie.

Oczywiście tego rodzaju rozwiązania niosą ze sobą ryzyko, chociażby ataków hakerskich. Dlatego w projekcie realizowanym w ramach konkursu Szybka Ścieżka, przy wsparciu Funduszy Europejskich, Aptiv kładzie nacisk na bezpieczeństwo cybernetyczne. Pierwszy etapów projektu, czyli badania przemysłowe, został już zakończony. Opracowano m.in. inteligentny moduł, który połączy pojazd z inteligentną siecią energetyczną oraz system bezkluczykowego systemu dostępu do auta.

- Dzięki grantowi Narodowego Centrum Badań i Rozwoju przyspieszamy prace nad innowacyjnymi technologiami, w bezpieczny sposób łączącymi pojazdy hybrydowe i elektryczne następnej generacji z siecią energetyczną, realizując w ten sposób naszą misję zapewnienia mobilności cechującej się większym bezpieczeństwem, ekologią i łącznością – mówi Grzegorz Gutmajer, Regional Engineering Director w Aptiv.

Projektów realizowanych w ramach programów NCBR ze wsparciem Funduszy Europejskich są setki. Centrum co miesiąc w ramach kampanii „Wynalezione dla Ciebie” będzie prezentowało nowoczesne rozwiązania i produkty w wybranym obszarze tematycznym. Pierwszym tematem jest transport.

Więcej o wynalazkach z tego obszaru można przeczytać tutaj.