Narodowy Fundusz
Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej jest krajowym operatorem unijnego Funduszu Modernizacyjnego, czyli ma zarządzać polską częścią strumienia środków na rzecz modernizacji sektora energii w państwach UE o największych wyzwaniach związanych z realizacją unijnych celów redukcji emisji gazów cieplarnianych. Fundusz Modernizacyjny będzie zasilany ze sprzedaży uprawnień do emisji CO2 z unijnej puli, a nasz kraj do 2030 r. otrzyma 43 proc. środków zaplanowanych przez Unię Europejską.  W dużej mierze zostaną one wykorzystane właśnie na wsparcie inwestycji polegających na budowie nowoczesnych i wydajnych spalarni odpadów komunalnych.

Środki finansowe NFOŚiGW zgromadzone na rachunku FM przyczynią do jeszcze skuteczniejszej i znacznie szerzej zakrojonej realizacji programu priorytetowego „Racjonalna gospodarka odpadami”, a ściślej jego części 3. pod nazwą „Wykorzystanie paliw alternatywnych na cele energetyczne”. Narodowy Fundusz w grudniu 2021 r. uruchomił kolejny nabór wniosków o dofinansowanie budowy instalacji termicznego przekształcania odpadów. Teraz, dzięki wyasygnowaniu dodatkowych 2 mld zł na ten cel, poprzez inwestycje w nowoczesne spalarnie odpadów polskie elektrociepłownie będą mogły łatwiej i szybciej korzystać z paliwa alternatywnego.  Oprócz korzyści ekonomicznych, wzrost alokacji da również niebagatelny efekt ekologiczny poprzez zwiększenie produkcji ciepła i energii elektrycznej w wyniku spalania odpadów komunalnych niemożliwych do zagospodarowania w inny sposób.        

Racjonalna gospodarka odpadami jest jednym z priorytetów w ekologicznej polityce państwa, w tym rozwój nowoczesnych systemów termicznego przekształcania odpadów. W Polsce wytwarza się rocznie ponad 13 mln ton odpadów komunalnych, a spora ich część nie nadaje się do recyklingu, ale może być wykorzystana jako paliwo alternatywne. Instalacje spalania stanowią ostatnie, lecz istotne ogniwo w łańcuchu gospodarki odpadami. Dzięki ekologicznej technologii termicznego przetwarzania, zalegające do tej pory odpady przestają być uciążliwym problemem, a stają się cennym zasobem, z którego można uzyskiwać energię. Taka możliwość pozwoli ustabilizować ilość odpadów wytwarzanych w naszym kraju i rozwinąć krajową gospodarkę odpadową. Elektrociepłownie na odpady to bowiem obiekty bezpieczne i wpisujące się w ideę zrównoważonego rozwoju. Efekt synergii przy produkcji ciepła i energii elektrycznej z odpadów komunalnych daje możliwość dywersyfikacji polskiego miksu paliwowego i zmniejszenie ilości spalanego węgla, a tym samym ograniczenie emisji do atmosfery szkodliwych substancji. Eksperci podkreślają, że potencjał energetyczny zawarty w paliwach alternatywnych nie powinien być marnowany.        

Celem 3. części wdrażanego przez NFOŚiGW programu „Racjonalna gospodarka odpadami” jest realizacja (w latach 2020-2030) zasad ekologicznego postępowania ze „śmieciami” poprzez tworzenie i utrzymywanie wystarczającej sieci instalacji termicznego zagospodarowywania odpadów i wspieranie inwestycji w modernizację systemów energetycznych i poprawę efektywności energetycznej. Aby możliwe było w Polsce szersze wykorzystanie „śmieciowych” paliw alternatywnych na cele energetyczne, Narodowy Fundusz oferuje przedsiębiorcom wsparcie polegające na dofinansowaniu budowy, rozbudowy lub modernizacji już istniejących spalarni odpadów komunalnych, które mogą wytwarzać energię w warunkach wysokosprawnej kogeneracji, po ich podłączeniu do sieci.

Podejmowanie przez potencjalnych inwestorów kosztownych i dalekosiężnych decyzji inwestycyjnych oraz intensyfikacja przygotowań do realizacji zamierzeń uwarunkowana jest w głównej mierze dostępnością finansowania.  Dopiero więc ogłoszenie przez NFOŚiGW (6 grudnia 2021 r.) wspomnianego wyżej naboru, z początkowym budżetem w wysokości 1 mld zł, skłoniło przedsiębiorców do konkretyzacji przedsięwzięć „spalarniowych”. Wnioski o dofinansowanie napływają do Narodowego Funduszu w miarę rozwijania przez firmy z branży odpadowej i ciepłowniczej planów inwestycyjnych. Obecne zwiększenie z FM puli pieniędzy na ten cel o 2 mld zł każe zakładać, że inwestorzy jeszcze śmielej będą projektować budowę czy modernizację spalarni. 

– Skoro nie wszystkie odpady nadają się do powtórnego wykorzystania, nader uzasadnione i potrzebne jest ich energetyczne wykorzystanie jako paliwa w instalacjach termicznego przekształcania – przypomina Dominik Bąk, wiceprezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. – Cieszy nas pozyskanie łącznie aż 3 mld zł z Funduszu Modernizacyjnego na wspieranie inwestycji związanych z wykorzystaniem odpadów komunalnych do produkcji energii. Takie paliwo ma dużą wartość opałową i jest to najlepszy sposób spożytkowania odpadów, których nie da się poddać recyklingowi, ani też, z uwagi na prawny zakaz, skierować na składowiska. Termiczne przekształcanie odpadów to doskonały przykład zastosowania filozofii gospodarki o obiegu zamkniętym i wykorzystania cennego surowca do produkcji „zielonej” energii, która za pośrednictwem nowoczesnych elektrociepłowni niejako wraca do mieszkańców – zauważa wiceszef NFOŚiGW.

Przedsiębiorców deklarujących wolę i gotowość inwestowania w biznes „spalarniowy” jest już w Polsce sporo. Nowe możliwości dofinansowania przez NFOŚiGW projektów w tym obszarze zapewne zwiększą teraz liczbę zainteresowanych. To bardzo dobra okoliczność, gdyż w naszym kraju ciągle daje się zauważyć dotkliwą lukę w systemie racjonalnego gospodarowania frakcją palną odpadów. Tych zaś będzie systematycznie przybywać, na co wskazują naukowe analizy oraz obserwacje i doświadczenia osób, które na co dzień pracują w sektorze odpadowym. Budowa i modernizacja instalacji termicznego przetwarzania odpadów komunalnych jest zatem nie tylko szansą rozwoju w Polsce optymalnej gospodarki odpadowej, ale wręcz ekologiczną i ekonomiczną koniecznością.

Tej problematyce była poświęcona konferencja  pod hasłem: „Ciepłownia na odpady – inwestycja bezpieczna i zrównoważona”, która z udziałem przedsiębiorców i samorządowców 22 czerwca br. odbyła się w formule hybrydowej w siedzibie Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie oraz online.  Z zapisem tego wydarzenia, zorganizowanego w formule prelekcji, paneli i warsztatów – prowadzonych przez ekspertów Ministerstwa Klimatu i Środowiska, prezesów banków, przedstawicieli państwowych instytucji ochrony środowiska, naukowców, praktyków branży odpadowej, reprezentantów branżowych izb i organizacji oraz członków Zarządu NFOŚiGW – można zapoznać się  na stronie internetowej Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz jego profilach w mediach społecznościowych.