FAQ
- Pytanie: Czy jest możliwość łączenia dofinansowania w ramach programu z białymi certyfikatami, jeśli tak to czy są jakieś ograniczenia?
Odpowiedź: Pomoc publiczna w ramach programu może być łączona z białymi certyfikatami (świadectwami efektywności energetycznej), o ile nie spowoduje to to przekroczenia intensywności dopuszczalnej pomocy publicznej na inwestycję. Ustawa z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej nie przesądza, czy prawa majątkowe ze świadectw efektywności energetycznej stanowią pomoc publiczną. Natomiast zgodnie z art. 20 ust. 2 pkt 1 lit. b tej ustawy, świadectwo efektywności energetycznej nie przysługuje dla inwestycji służącej poprawie efektywności energetycznej, jeżeli na realizację tej inwestycji przyznano pomoc inwestycyjną i przyznanie świadectwa spowoduje przekroczenie dopuszczalnej wysokości pomocy publicznej na inwestycję. Zgodnie z przepisami ustawy wartość praw majątkowych wynikających z tych świadectw stanowi iloczyn kwoty 1500 zł za tonę oleju ekwiwalentnego oraz ilości energii finalnej planowanej do zaoszczędzenia średnio w ciągu roku (wyrażonej w tonach oleju ekwiwalentnego). Jest ona też zwarta w pomocy kontekstowej w GWD.
- Pytanie: Czy o dofinansowanie mogą ubiegać się wyłącznie projekty, które nie zostały rozpoczęte? Czy za datę rozpoczęcia rozumie się podpisanie umowy z wykonawcą robót budowlanych ujętych w ramach projektu?
Odpowiedź: Jeśli inwestycja została rozpoczęta przed złożeniem wniosku, to nie można udzielić na nią pomocy publicznej (dla pomocy publicznej wymagany jest efekt zachęty). Wyjątkiem jest pomoc de minimis, taka pomoc może być udzielona na inwestycję rozpoczętą.
Przez rozpoczęcie inwestycji należy rozumieć podjęcie robót budowlanych związanych z inwestycją lub pierwsze prawnie wiążące zobowiązanie do zamówienia urządzeń lub zobowiązanie, które sprawia, że inwestycja staje się nieodwracalna. Podjęcie robót budowlanych jest tożsame z rozpoczęciem budowy, które - w myśl art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane - następuje z chwilą podjęcia prac przygotowawczych na terenie budowy. Ostatni człon definicji (złożenie jakiegokolwiek zobowiązania, które czynić będzie realizację inwestycji nieodwracalną) oznacza przede wszystkim takie zobowiązanie, które powoduje, że z ekonomicznego punktu widzenia byłoby trudno zaniechać inwestycji od chwili powzięcia tego zobowiązania, np. z uwagi na znaczne (z punktu widzenia inwestora) straty finansowe, które inwestor musiałby ponieść w przypadku rezygnacji z inwestycji.
W przypadku przetargu przeprowadzanego zgodnie z ustawą Prawo zamówień publicznych (dalej: ustawa PZP), jeżeli w ogłoszeniu o zamówieniu zamawiający nie zastrzegł sobie możliwości unieważnienia przetargu w sytuacji nieotrzymania środków publicznych na sfinansowanie całości lub części zamówienia (patrz: art. 257 ustawy PZP), należy uznać, że ogłoszenie o zamówieniu stanowi rozpoczęcie inwestycji.
Jedynie w przypadku wystąpienia okoliczności umożliwiającej unieważnienie przetargu (art. 255, 256, 258 ustawy PZP) można uznać, że ogłoszenie o zamówieniu nie stanowi rozpoczęcia inwestycji. Jeśli w zakresie wyboru wykonawcy inwestycji lub dostawcy urządzeń poczyniono już jakieś działania, należy przedstawić informacje potwierdzające, że wystąpiła określona przesłanka unieważnienia postępowania.
Zakupu gruntów ani prac przygotowawczych takich jak np.: przygotowanie koncepcji technicznych, audytów, studium wykonalności, czy uzyskanie zezwoleń, nie uznaje się za rozpoczęcie inwestycji.
- Pytanie: Jakie są rodzaje zabezpieczeń pożyczki respektowane są przez NFOŚiGW?
Odpowiedź: W kwestii zabezpieczeń co do zasady, zgodnie z programem priorytetowym, „zastosowane mogą być wszystkie dopuszczalne prawem zabezpieczenia (pojedynczo lub łącznie)”.
Z podstawowych form zabezpieczeń stosuje się:
- weksel własny „in blanco”,
- notarialne oświadczenie o poddaniu się rygorowi egzekucji w myśl art. 777 § 1 pkt 4, 5 lub 6 k.p.c.,
- poręczenie wekslowe (awal),
- poręczenie według prawa cywilnego,
- gwarancje lub poręczenia Skarbu Państwa, banku, innej wiarygodnej instytucji finansowej,
- przelew / cesja wierzytelności,
- przystąpienie do długu,
- hipoteka,
- zastaw rejestrowy lub zwykły,
- blokada środków pieniężnych na rachunku bankowym,
- blokada papierów wartościowych i środków pieniężnych na rachunku inwestycyjnym,
- nieodwołalne pełnomocnictwo do dysponowania rachunkiem (bankowym, inwestycyjnym, innym) / cesja wierzytelności z rachunku bankowego / zastaw rejestrowy na wierzytelności z rachunku bankowego,
oraz inne przewidziane prawem formy zabezpieczeń.
Szczegółowa informacja dotycząca standardowych form zabezpieczeń dla umów o dofinansowanie przedsięwzięć ze środków NFOŚiGW znajduje się w treści pomocy kontekstowej w generatorze wniosków o dofinansowanie (zakładka: WARUNKI FINANSOWANIA PRZEDSIĘWZIĘCIA), gdzie znajduje się link do pliku o nazwie: „Standardowe_formy_zabezpieczen_NFOSiGW.pdf”.
- Pytanie: Jaka jest minimalna bądź maksymalna wartość projektu dla naboru "Współfinansowanie projektów realizowanych w ramach Programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027 (FEnIKS), Część 3) Poprawa efektywności energetycznej w budynkach mieszkalnych (wraz z instalacją OZE) – budynki wielorodzinne”, czy też nie jest to określone?
Odpowiedź: Nie ma określonej minimalnej i maksymalnej wartości projektu.
- Pytanie: Czy w ramach naboru: 8.6. 3 Część 3) Poprawa efektywności energetycznej w budynkach mieszkalnych (wraz z instalacją OZE) – budynki wielorodzinne ekspertyza ornitologiczna musi być załączona na etapie składania wniosku czy też może być przedstawiona przed podpisaniem umowy?
Odpowiedź: Zgodnie z właściwym kryterium: załączyć należy ekspertyzę lub oświadczenie o przyszłym jej wykonaniu przed rozpoczęciem prac modernizacyjnych.
- Pytanie: Proszę wskazać, pod którą zakładką w GWD znajduje się wniosek na przedmiotowy nabór
Odpowiedź: Należy w pierwszej kolejności wybrać:
A następnie:
- Pytanie: Czy środki z referencyjnej pożyczki, lub dotacja, pochodzące z FENX, są pomocą publiczną, przy założeniu, że nie podnosimy konkurencyjności podmiotu, mam na myśli spółdzielnie, gdzie wsparcie jest udzielane na potrzeby obniżenia kosztów eksploatacyjnych zużycia ciepła.
Odpowiedź: Uwzględniając, że spółdzielnie mieszkaniowe są przedsiębiorstwem w rozumieniu unijnego prawa konkurencji, w ramach oceny występowania pomocy publicznej weryfikacji wymaga przede wszystkim spełnienie przesłanki wpływu dofinansowania na konkurencję na rynku UE. Zgodnie z wyjaśnieniami umieszczonymi w pomocy kontekstowej zamieszczonej w GWD odnośnie do pytania dot. występowania pomocy publicznej (zakładka formularza wniosku „Oświadczenia”). Zgodnie z pomocą kontekstową, w szczególności: „Spółdzielnie mieszkaniowe mogą konkurować z innymi przedsiębiorcami prowadzącymi działalność na rynku budownictwa mieszkaniowego i zarządzania nieruchomościami. Jest to rynek otwarty na konkurencję, na którym funkcjonuje wielu przedsiębiorców, w tym także z innych państw członkowskich UE. Tym samym spółdzielnie zasadniczo podlegają przepisom dotyczącym pomocy publicznej (z reguły cała kwota dofinansowania będzie stanowiła pomoc publiczną).
Mogą jednak wystąpić przypadki, w których analiza wystąpienia pomocy publicznej powinna być prowadzona nie na poziomie spółdzielni, lecz na poziomie poszczególnych członków spółdzielni korzystających z praw do lokalu w danym budynku. Dotyczy to sytuacji, gdy dla danego budynku prowadzony jest odrębny fundusz remontowy i zgromadzone na nim środki mogą być wykorzystane jedynie na działania dotyczące danego budynku (tj. nie mogą być wykorzystane na działania w innych budynkach). Wówczas korzyści wynikające z dofinansowania można przypisać członkom spółdzielni korzystającym z praw do lokalu w danym budynku, a nie spółdzielni. Jeżeli część powierzchni w danym budynku jest wykorzystywana do działalności gospodarczej, to część dofinansowania przypadająca na tę powierzchnię należy uznać za pomoc publiczną.
W ramach wyjaśnień dotyczących pomocy publicznej spółdzielnia mieszkaniowa powinna w pierwszej kolejności odpowiedzieć na pytania:
- czy dla danego budynku prowadzony jest odrębny fundusz remontowy?
- czy zasady tego funduszu wykluczają wykorzystanie środków na nim zgromadzonych na działania dotyczące innych budynków. Jeśli tak to do wniosku należy dołączyć dokument określający zasady prowadzenia i wykorzystania funduszu remontowego (np. regulamin funduszu remontowego)?
Jeśli odpowiedź na co najmniej jedno z powyższych pytań jest negatywna, to całe dofinansowanie danego budynku należy uznać za pomoc publiczną.
Jeśli odpowiedź na oba powyższe pytania jest pozytywna (i do wniosku załączono dokument określający zasady prowadzenia i wykorzystania funduszu remontowego, o którym mowa powyżej), to należy wskazać jaki procent powierzchni w danym budynku jest wykorzystywany do działalności gospodarczej (informacja taka powinna być przedstawiona dla każdego budynku). Jeśli nie przekracza on 20% to można uznać, że dofinansowanie danego budynku nie podlega zasadom pomocy publicznej. Jeśli natomiast udział ten przekracza 20%, to dofinansowanie w części przypadającej na powierzchnię wykorzystywaną do działalności gospodarczej stanowić będzie pomoc publiczną.”
- Pytanie: Proszę o informację czy w ramach programu 8.6. 3 Część 3) Poprawa efektywności energetycznej w budynkach mieszkalnych (wraz z instalacją OZE) – budynki wielorodzinne, wnioski mogą składać również Wspólnoty mieszkaniowe
Odpowiedź: Wspólnoty mieszkaniowe nie są zidentyfikowani jako ostateczni odbiorcy wsparcia i nie mogą składać wniosków do naboru.
- Pytanie: Prosimy o wskazanie gdzie można sprawdzić aktualny poziom oprocentowania pożyczki ze środków NFOŚiGW który został określny w programie jako oprocentowanie na poziomie stopy referencyjnej ustalanej zgodnie z komunikatem Komisji Europejskiej w sprawie zmiany metody ustalania stóp referencyjnych i dyskontowych (Dz. Urz. UE C 14, 19.01.2008, str.6).
Odpowiedź: Pożyczka NFOŚiGW jest to pożyczka rynkowa. Zgodnie z programem priorytetowym oprocentowanie pożyczki NFOŚiGW odpowiada oprocentowaniu na poziomie stopy referencyjnej ustalanej zgodnie z komunikatem Komisji Europejskiej w sprawie zmiany metody ustalania stóp referencyjnych i dyskontowych (Dz. Urz. UE C 14, 19.01.2008,str.6). W przypadku pożyczek na warunkach rynkowych udzielanych Wnioskodawcy będącemu spółką nowoutworzoną lub specjalnego przeznaczenia, dla której nie można określić ratingu na podstawie danych finansowych dotyczących jej dotychczasowej działalności, przyjmowany jest rating najniższy. Jeżeli podmiot dominujący wobec Wnioskodawcy udziela pełnej, bezwarunkowej i płatnej na pierwsze żądanie gwarancji spłaty pożyczki, wówczas może być zastosowane oprocentowanie wynikające z ratingu, o którym mowa w ww. Komunikacie, o jedną kategorię niższego od kategorii ratingu właściwego dla podmiotu dominującego.
Stopę referencyjną ustala się poprzez dodanie do stopy bazowej odpowiedniej marży określonej w Komunikacie KE. Informacje nt. bieżącej wysokości stopy bazowej publikowane są ma stronie: https://uokik.gov.pl/wyjasnienia-wzory-oraz-pomocne-pliki. Wysokość marży, wyrażonej w punktach bazowych, ustalana jest w oparciu o dwa kryteria:
- tzw. rating, który może być ustalony w oparciu o sytuację ekonomiczno-finansową przedsiębiorcy (w szczególności jego zdolność kredytową, wypłacalność) oraz
- poziom zabezpieczeń związanych z udzieleniem pożyczki.
Rating ustalany jest indywidualnie dla każdego wnioskodawcy, natomiast poziom zabezpieczeń dla pożyczek NFOŚiGW jest przyjmowany jako wysoki.
Więcej informacji, w tym kalkulator ratingu jest dostępny na stronie: https://www.gov.pl/web/nfosigw/kalkulatory-pomocy-publicznej.
- Pytanie: Prosiłbym o informacje czy w ramach naboru możliwe jest wykonywanie działań, które będą bezpośrednio wspierać mieszkańców spółdzielni mieszkaniowej. Przykładowo czy w ramach projektu możliwe jest uwzględnienie instalacje fotowoltaicznej, która będzie wykorzystywana do części wspólnych jak i przez mieszkańców spółdzielni mieszkaniowej.
Odpowiedź: Ze względu na charakter naboru (efektywność energetyczna w budownictwie) ewentualna instalacja OZE może być dedykowana jedynie do części wspólnych (np. oświetlenie wbudowane) oraz energii elektrycznej pomocniczej na urządzenia instalacyjne (pompy obiegowe, pompy ciepła, itp). Instalację np. w formie "prosumenta zbiorowego" który umożliwia rozdział energii z OZE pomiędzy mieszkańcami - proponujemy realizować w ramach środków własnych.
- Pytanie: Jeżeli typ projektu nie jest ujęty w załączniku I lub II do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/92/UE oraz nie wpisuje się w katalog przedsięwzięć określonych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z 2010 r. Nr 213, poz. 1397, z późn. zm.), tj. przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko oraz przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, to wystarczy odpowiednie oświadczenie w tej sprawie.
Odpowiedź: Jeżeli typ projektu nie jest ujęty w załączniku I lub II do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/92/UE oraz nie wpisuje się w katalog przedsięwzięć określonych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z 2010 r. Nr 213, poz. 1397, z późn. zm.), tj. przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko oraz przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, to wystarczy odpowiednie oświadczenie w tej sprawie.
- Pytanie: Co należy rozumieć pod pojęciem wymaganego załącznika nr 2 „Zgodność z prawem ochrony środowiska – dokumentacja związana z przeprowadzonym postępowaniem ws. oddziaływania na środowisko..” Co ma się znaleźć w tym załączniku? Czy Wydział Ochrony Środowiska ma stwierdzić, że nasza inwestycja wymaga decyzji środowiskowej, czy też nie wymaga?
Odpowiedź: Dokumentacja związana z przeprowadzeniem postępowania dotycząca oddziaływania na środowisko - w praktycznie większości termomodernizacji budynków istniejących realizowanych w trybie na zgłoszenie czy nawet pozwolenie na budowę - nie dotyczy - co wynika z właściwych przepisów. Prosimy o zweryfikowanie powyższego w przypadku własnej inwestycji np. z osobą posiadającą właściwe uprawnienia (np. audytor), znającą zakres przedsięwzięcia i właściwie uzasadnić we wniosku zgodnie ze stanem faktycznym.
- Pytanie: Kryterium oceny 4 (etap 2): Partnerstwo międzynarodowe: jak można wykazać komplementarność z innymi projektami realizowanymi poza granicami Polski
Odpowiedź: Charakter przedsięwzięcia (termomodernizacja budynków) w praktyce wykluczać może uzyskanie punktacji w ww. kryterium. Jednak należy wskazać, wspólne działania mają/miały bezpośredni związek i wpływ na kształt i realizację inwestycji objętej projektem. Ważne jest też, żeby nie był to podmiot wybierany przez wnioskodawcę w trybie zamówień publicznych do realizacji np. usług związanych z przygotowaniem czy realizacją projektu nie jest to współpraca w rozumieniu niniejszego kryterium. Należy wskazać oficjalny dokument potwierdzający nawiązanie współpracy z partnerem zagranicznym, z którego będzie wynikać, że wspólne działania mają bezpośredni związek i wpływ na kształt i realizację inwestycji objętej projektem (w trakcie oceny wniosku możemy poprosić o skan dokumentu wskazanego we wniosku o dofinansowanie).
Podstawą oceny komplementarności projektu będą zawarte we wniosku o dofinansowanie, odpowiednio uwiarygodnione informacje potwierdzające współpracę prowadzącą do realizacji celów dla działania.
Projekty komplementarne mają charakter uzupełniający, wykluczający równocześnie powielanie działań i konkurencję.
Oceniając komplementarność projektu zwracać będzie uwagę na następujące, przykładowe kwestie: czy przy realizacji projektu będą wykorzystywane efekty realizacji innego projektu, czy nastąpi wzmocnienie trwałości efektów jednego przedsięwzięcia poprzez realizację innego; czy projekty są adresowane do tej samej grupy docelowej, tego samego terytorium; czy rozwiązują ten sam problem; czy realizacja jednego projektu jest uzależniona od przeprowadzenia innego przedsięwzięcia; czy projekt stanowi ostatni etap szerszego przedsięwzięcia lub kontynuację wcześniej realizowanych przedsięwzięć.
- Pytanie: Jakiej wartości w stosunku do wartości projektu, musi być instalacja OZE?
Odpowiedź: Nie ma takich wymagań. Instalacja OZE musi być dobrana do potrzeb budynku i jego systemów instalacyjnych na energię elektryczną.
- Pytanie: Jakie są dopuszczalne formy zazielenienia? Czy dot. to tylko zielonych dachów i ścian?
Odpowiedź: Nie ma określonych form zazieleniania budynku i jego otoczenia - wynika to z potrzeb budynku, analizę taką powinien wykonać autor audytu ex-ante. Przedmiotem dodatkowych nasadzeń mogą być: ściany, dachy, teren wokół budynku będący własnością Spółdzielni itp.
- Pytanie: Jesteśmy Spółdzielnią Mieszkaniowa, ale posiadamy także zasoby lokali użytkowych, które wynajmujemy. Czy w związku z powyższym, biorąc udział w programie i korzystając z pomocy publicznej IF zobowiązani będziemy do wykorzystania pomocy de minimis? Jeśli tak, czy będzie nas obowiązywał limit pomocy w wysokości 300 000 EUR?
Odpowiedź: Obszerne wyjaśnienia odnośnie kwalifikowania wsparcia jako pomoc publiczna przedstawiono w GWD w pomocy kontekstowej do oświadczenia dotyczącego pomocy publicznej w zakładce wniosku „Oświadczenia”.
Jako beneficjent pomocy publicznej spółdzielnia mieszkaniowa może ubiegać się o dowolny rodzaj pomocy dopuszczony w ramach naboru (w tym pomoc de minimis), pod warunkiem wykazania dopuszczalności udzielenia wnioskowanej pomocy. Określając rodzaj pomocy publicznej należy kierować się zakresem projektu.
- Pytanie: Zwracam się z prośbą o rozstrzygnięcie poziomu pomocy publicznej dla przedsięwzięcia z zakresu termomodernizacji budynków wielorodzinnych na terenie województwa lubelskiego, realizowanej przez spółdzielnię będącą średnim przedsiębiorstwem. Poziom pomocy publicznej dla tego typu wnioskodawcy wynosi 55% + limit pomocy de minimis.
Czy oznacza to, że łączne wsparcie wynikające z oprocentowania 0% w całym okresie kredytowania oraz dotacja w formie umorzenia nie mogą przekroczyć 55%kosztów kwalifikowanych + 300 000 euro limitu pomocy de minimis?
Jaki poziom dofinansowania dla pomocy de minimis należy przyjąć?
Czy pomoc publiczna stanowi jedynie wsparcie wynikające z oprocentowania 0% w całym okresie kredytowania oraz dotacja w formie umorzenia, czy cała wartość pożyczki preferencyjnej?
Odpowiedź: Przede wszystkim kwota wnioskowanego dofinansowania powinna zostać określona zgodnie z ogólnymi zasadami programu priorytetowego. Jednocześnie, wnioskowane dofinansowanie powinno być zgodne z zasadami pomocy publicznej. Są to warunki które muszą być łącznie spełnione. Wartość pomocy publicznej jest to wartość pomocy brutto (EDB), a nie nominalna wnioskowana kwoty dofinansowania.
Wartość pomocy brutto (EDB) można wyliczyć za pomocą Kalkulatora pomocy publicznej, który jest wymaganym załącznikiem wniosku. Kalkulator wylicza m.in. dopuszczalną wartość pomocy brutto dla danego rodzaju wnioskowanej pomocy oraz wnioskowaną wartość pomocy brutto. Wartość pomocy brutto wynikającej z pożyczki IF (z uwzględnieniem umorzenia) odpowiada sumie:
- zdyskontowanej wartości odsetek, jakie byłyby płacone w przypadku oprocentowania na poziomie stopy referencyjnej (będącej odpowiednikiem stopy rynkowej) oraz
- zdyskontowanej wartości kwoty umorzenia.
W przypadku gdy na część przedsięwzięcia wnioskodawca występuje o pomoc na poprawę efektywności energetycznej budynków a na inną część przedsięwzięcia występuje o pomoc de minimis, wówczas łączna wartość pomocy brutto nie może przekroczyć dla projektu sumy maksymalnej możliwej do udzielenia wartości obu rodzajów pomocy, z uwzględnieniem ew. innej pomocy na te same koszty oraz w przypadku pomocy de minimis wykorzystanej części limitu pomocy de minimis (co jest odpowiednio uwzględnione w Kalkulatorze).
Zwraca się ponadto uwagę, że dopuszczalna intensywność pomocy na efektywność energetyczną budynków zależy łącznie od:
- wielkości przedsiębiorstwa,
- lokalizacji przedsięwzięcia,
- planowanego do osiągnięcia stopnia poprawy efektywności energetycznej danego budynku,- ilości rodzajów elementów budynku objętych inwestycją.
Pomoc publiczna na efektywność energetyczną budynków jest zatem ustalana i weryfikowana odrębnie dla każdego budynku objętego projektem.
- Pytanie: Czy Wnioskodawca powinien przedstawić dokumenty potwierdzające posiadanie środków na finansowanie kosztów niekwalifikowanych w ramach inwestycji, np. podatku VAT? Jeśli tak, to jakiego rodzaju powinny być to dokumenty?
Odpowiedź: Tak, Wnioskodawca powinien udokumentować również możliwość sfinansowania kosztów niekwalifikowanych. Dla finansowania podatku VAT może to być np. umowa kredytu obrotowego. Dla całości kosztów kwalifikowanych Wnioskodawca może na podstawie sprawozdań historycznych i prognoz finansowych wykazać, że jest w stanie ponieść te koszty z bieżącej działalności. Może też przedstawić wyciąg z rachunku bankowego dokumentując posiadanie środków na ten cel.
- Pytanie: Czy tabele finansowe (załącznik 4.1 do wniosku) powinny uwzględniać bieżącą działalność Spółdzielni oraz planowane zaciągnięcie pożyczek (IF i NFOŚ) i spodziewane, częściowe umorzenie pożyczki IF po zrealizowaniu inwestycji ? Czy w prognozach finansowych uwzględnić wyłącznie samą inwestycję i pożyczki, bez bieżącej działalności Spółdzielni ?
Odpowiedź: Tabele finansowe, tj. Rachunek Zysków i Strat, Bilans i Rachunek Przepływów Pieniężnych powinny obejmować zarówno bieżącą działalność jak i przedsięwzięcie, przy czym należy pamiętać, że prognozach nie należy umieszczać efektu umorzenia, gdyż jest to zdarzenie nadzwyczajne i w przypadku niespełnienia warunków może do niego nie dojść.
- Pytanie: Czy koszty niekwalifikowane mogą być sfinansowane, poprzez zwiększenie udziału pożyczki komercyjnej NFOŚIGW ?
Odpowiedź: Wszystkie koszty kwalifikowane finansowane są ze środków pożyczki IF oraz NFOŚiGW, nie finansujemy w ramach projektów kosztów niekwalifikowanych.
- Pytanie: Ogólnodostępna strona WWW" - proszę o informację, czy może to być strona internetowa Spółdzielni, czy np. ogólnodostępna baza zamówień?
Odpowiedź: Rozporządzenie 2021/1060 oraz dokumenty programowe, w tym Wytyczne dotyczące kwalifikowalności wydatków na lata 2021-2027 nie wskazują zasad ponoszenia wydatków, w tym procedur zawierania umów, przez ostatecznych odbiorców w ramach instrumentów finansowych. Z pkt 2 lit. d) w rozdziale 1 Wytycznych wynika, że nie mają zastosowania do wydatków ponoszonych przez ostatecznych odbiorców, z zastrzeżeniem podrozdziału 3.5 VAT i 3.9 instrumenty finansowe. Natomiast zgodnie z wypracowanym międzyresortowo (z MFiPR i MKiŚ) stanowiskiem w przypadku braku obowiązku stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych muszą być stosowane zasady, które zobowiązują zamawiającego do:
- przygotowania i przeprowadzenia postępowania w sposób przejrzysty (tzn. zamawiający zobowiązany jest do zamieszczenia informacji o zamówieniu na ogólnodostępnej stronie internetowej), proporcjonalny, zapewniający zachowanie uczciwej konkurencji oraz równe traktowanie wykonawców,
- udzielenia zamówienia w sposób zapewniający uzyskanie najlepszych efektów zamówienia w stosunku do poniesionych nakładów,
- zawarcia umowy w formie pisemnej (chyba, że dla danej czynności zastrzeżona jest inna szczególna forma),
- zapewnienia, aby czynności związane z przygotowaniem oraz przeprowadzeniem postępowania o udzielenie zamówienia wykonywały osoby zapewniające bezstronność i obiektywizm.
Przedmiotowe zasady znajdą się w umowie z Ostatecznym Odbiorcą.
Zgodnie z powyższym zamawiający zobowiązany jest do zamieszczenia informacji o zamówieniu na ogólnodostępnej stronie internetowej. Tym samym kierując się Komunikatem KE dot. prawa wspólnotowego obowiązującego w dziedzinie udzielania zamówień, które nie są lub są jedynie częściowo objęte dyrektywami w sprawie zamówień publicznych (2006/C 179/02) jeżeli strona na której zostanie zamieszczone ogłoszenie będzie dostępna dla potencjalnych wykonawców, nie będzie miała ograniczeń np. technicznych dla wykonawców zagranicznych - przedmiotowy wymóg zostanie spełniony. Ogłoszenia na stronach internetowych podmiotu zamawiającego są elastyczne i efektywne pod względem kosztów. Powinny one być przedstawione w sposób zwracający uwagę potencjalnych oferentów na daną informację. Podmioty zamawiające mogą również rozważyć publikację informacji na temat przyszłego udzielania zamówień nieobjętych dyrektywami w sprawie zamówień publicznych w ramach swojego profilu nabywcy dostępnego w Internecie. Ogólna dostępność i łatwość wykorzystania Internetu sprawia, iż ogłoszenia o zamówieniach na stronach internetowych stają się o wiele bardziej dostępne, w szczególności dla przedsiębiorstw z innych państw członkowskich oraz MŚP poszukujących zamówień.
Jeżeli zatem strona internetowa spółdzielni / ogólnodostępna baza zamówień będą wypełniać opisane powyżej uwarunkowania to co do zasady mogłyby być odpowiednio zastosowane.
- Pytanie: Czy podanie w dokumentacji projektowej konkretnych materiałów z nazwy handlowej i producenta będzie skutkowało nałożeniem korekty finansowej?
Odpowiedź: Zgodnie z art. 99 ust. 4, 5 i 6 ustawy Prawo zamówień publicznych:
4. Przedmiotu zamówienia nie można opisywać w sposób, który mógłby utrudniać uczciwą konkurencję, w szczególności przez wskazanie znaków towarowych, patentów lub pochodzenia, źródła lub szczególnego procesu, który charakteryzuje produkty lub usługi dostarczane przez konkretnego wykonawcę, jeżeli mogłoby to doprowadzić do uprzywilejowania lub wyeliminowania niektórych wykonawców lub produktów.
5. Przedmiot zamówienia można opisać przez wskazanie znaków towarowych, patentów lub pochodzenia, źródła lub szczególnego procesu, który charakteryzuje produkty lub usługi dostarczane przez konkretnego wykonawcę, jeżeli zamawiający nie może opisać przedmiotu zamówienia w wystarczająco precyzyjny i zrozumiały sposób, a wskazaniu takiemu towarzyszą wyrazy "lub równoważny".
6. Jeżeli przedmiot zamówienia został opisany w sposób, o którym mowa w ust. 5, zamawiający wskazuje w opisie przedmiotu zamówienia kryteria stosowane w celu oceny równoważności.
Naruszenie zasady uczciwej konkurencji może przejawiać się w sposób bezpośredni, co najczęściej dotyczy określenia w opisie zamówienia nazw własnych wskazujących na konkretnego producenta lub produkt albo pośredni np. gdy nazwy własne nie są wskazane, ale opis parametrów produktu odpowiada konkretnemu jednemu produktowi.
Nie jest również dopuszczalne opisywanie przedmiotu zamówienia na podstawie katalogów jednego producenta, opis taki bowiem również narusza zasadę konkurencyjności i równego dostępu do zamówienia.
W wyjątkowych przypadkach dopuszcza się stosowanie odniesień do nazwy handlowej i producenta, jeżeli niemożliwe jest opisanie przedmiotu zamówienia w wystarczająco precyzyjny i zrozumiały sposób należy jednakże dopuścić możliwość składania ofert zawierających rozwiązania równoważne.
Nie można wskazać jedynie ogólnego odesłania „lub równoważne” ale należy przy każdym znaku towarowym dopisać sformułowanie „lub równoważne” i opisać zakres równoważności.
W przypadku braku obowiązku stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych muszą być stosowane zasady, wskazane z umowie inwestycyjnej o wsparcie z Ostatecznym Odbiorcą, które zobowiązują zamawiającego m.in. do przygotowania i przeprowadzenia postępowania w sposób zapewniający zachowanie uczciwej konkurencji oraz równe traktowanie wykonawców. Rozumienie wskazanych zasad jest analogiczne jak w przepisach prawa powszechnie obowiązującego, tj. przepisach ustawy Prawo zamówień publicznych.
Należy zatem każdorazowo przemyśleć, czy w danym przypadku użycie znaków towarowych jest uzasadnione i patrząc praktycznie, należy być przygotowanym na kwestionowanie tego rodzaju oznaczeń przez kontrolujących, bowiem stosowanie znaków towarowych jest wyjątkiem, a nie regułą.
W każdym przypadku, gdy obiektywnie możliwe jest opisanie przedmiotu zamówienia w sposób niewymagający wskazania znaków towarowych, należy opisać przedmiot zamówienia bez użycia znaków towarowych.
Stwierdzenie wystąpienia nieprawidłowości, w tym naruszenie postanowień ustawy Pzp lub umowy inwestycyjnej o wsparcie wiążę się z koniecznością podjęcia odpowiednich działań korygujących polegających na pomniejszeniu wsparcia z Funduszu Szczegółowego dla Przedsięwzięcia i rodzi obowiązek zastosowania Taryfikatora.
- Pytanie: Czy przy składaniu wniosku trzeba mieć udokumentowane zabezpieczenie środków na koszty niekwalifikowalne, np. o przedstawienie środków na koncie bankowym (zgormadzony f. rem.) albo promesę kredytową?
Odpowiedź: Tak, jeśli występują koszty niekwalifikowane to trzeba udokumentować zapewnienie środków na ich sfinansowanie
- Pytanie: Czy w przypadku niesporządzania RPP - nie było takiego obowiązku, to na potrzeby wniosku należy je sporządzić z ostatnich trzech lat?
Odpowiedź: Tak należy sporządzić RPP na potrzeby wniosku
- Pytanie: Czy wyciągi bankowe z konta mają być potwierdzone przez bank czy wystarczy wyciąg podpisany przez spółdzielnię?
Odpowiedź: Można przedłożyć wyciąg z konta bankowego potwierdzony tylko przez spółdzielnię
- Pytanie: Czy jest zróżnicowanie otrzymania premii inwestycyjnej w ramach określonego przedziału tzn. w przedziale 30<X<45% premia wynosi do 29% - czy projekt z oszczędnością energii na poziomie max 45% uzyska taką samą premię jak projekt z oszczędnością 30%?
Odpowiedź: Premia inwestycyjna przyznawana jest zgodnie z tabelą przedstawioną w programie priorytetowym w puncie 7.3, zgodnie z potwierdzonym uzyskaniem redukcji energii pierwotnej w określonym przedziale redukcji EP. Jeśli przedsięwzięcie uzyskuje efekt w postaci redukcji EP w przedziale: 30,00%≤X<45,00%, to przedsięwzięcie uzyskuje premię inwestycyjną w wysokości 29%.
- Pytanie: Czy koszty robót towarzyszących jak np. wymiana balustrad, wymiana pokrycia dachowego mogą być kosztami kwalifikowanymi?
Odpowiedź: Pod warunkiem, że na etapie wdrożeniowym, zostaną te prace wskazane jako niezbędne prace towarzyszące i odtworzeniowe związane z zakresem rzeczowym przedsięwzięcia. Zakres rzeczowy, co do zasady ma wynikać z opracowanego audytu energetycznego ex-ante opracowanego przez niezależnego eksperta technicznego - wpisanego do rejestru uprawniającego do wykonywania SCHE. NFOŚiGW nie zna konkretnych uwarunkować w każdym z realizowanych projektów. Proszę jednak pamiętać, że należy jeszcze spełniać warunki brzegowe tj. W zakresie poprawy efektywności energetycznej budynków, minimalny próg wymaganych oszczędności energii pierwotnej, uwzględniający zakres projektu, wynosi 30% (z wyjątkiem zabytków).
- Pytanie: Czy koszty do budżetu należy przyjąć z audytu, czy należy sporządzić kosztorysy inwestorskie?
Odpowiedź: Zależnie od tego na jakim etapie jest inwestycja. Jeśli jest na etapie opracowania audytów – to koszty prac z audytu – na podstawie szacunków audytora, a jeśli jest już opracowana dokumentacja techniczna raz z kosztorysem inwestorskim – to z kosztorysu. Natomiast należy taką informację umieścić we wniosku – na jakiej podstawie oszacowano prace.
- Pytanie: Czy konieczne jest posiadanie przez wnioskodawcę szynki elektronicznej ePUAP?
Odpowiedź: Tak, ponieważ zgodnie z zapisami regulaminu korespondencja odbywa się tylko przez skrzynkę ePUAP.
Odpowiedzi na pytania z chatu zadane podczas szkolenia 11.10.2024 r. „Programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027 (FEnIKS) Część 3) Poprawa efektywności energetycznej w budynkach mieszkalnych (wraz z instalacją OZE) – budynki wielorodzinne”
Proszę zwrócić szczególną uwagę na pytanie 24, ponieważ ze względu na warunki pomocy publicznej zmieniła się interpretacja odpowiedzi na przedmiotowe pytanie.
- Czy prezentacja będzie dostępna do pobrania?
Tak, prezentacje są dostępne na stronie z materiałami ze szkolenia
- Czy zabezpieczenie pożyczki z NFOŚiGW może być na funduszu remontowym?
Co do zasady fundusz remontowy nie może być zabezpieczeniem spłaty pożyczki, gdyż to z niego będzie spłacana pożyczka. Można sobie jednak wyobrazić sytuacje, gdy fundusz remontowy może być zabezpieczeniem a to w przypadku, gdy na rachunku będą zgromadzone znaczące kwoty, które można by zablokować na rachunku jako zabezpieczenie spłaty pożyczki.
- Czy jest zróżnicowanie otrzymania premii inwestycyjnej w ramach określonego przedziału tzn. w przedziale 30<X<45% premia wynosi do 29% - czy projekt z oszczędnością energii na poziomie max 45% uzyska taką samą premię jak projekt z oszczędnością 30%?
Premia inwestycyjna przyznawana jest zgodnie z tabelą przedstawioną w programie priorytetowym w puncie 7.3, zgodnie z potwierdzonym uzyskaniem redukcji energii pierwotnej w określonym przedziale redukcji EP. Jeśli przedsięwzięcie uzyskuje efekt w postaci redukcji EP w przedziale: 30,00%≤X<45,00%, to przedsięwzięcie uzyskuje premię inwestycyjną w wysokości 29%.
- Czy koszty audytu i np. studium wykonalności inwestycji nie będą kwalifikowane?
Koszty poniesione przez Wnioskodawcę przed złożeniem wniosku o dofinansowanie stanowią koszt niekwalifikowany projektu.
- Czy kwalifikowalne są koszty poniesione na dokumentację techniczną (projekt budowlany) na audyt energetyczny oraz studium wykonalności, które poniesione zostaną przed złożeniem wniosku?
Koszty poniesione przez Wnioskodawcę przed złożeniem wniosku o dofinansowanie stanowią koszt niekwalifikowany projektu.
- Czy przy składaniu wniosku trzeba mieć udokumentowane zabezpieczenie środków na koszty niekwalifikowalne, np. o przedstawienie środków na koncie bankowym (zgormadzony f. rem.) albo promesę kredytową?
Tak, jeśli występują koszty niekwalifikowane to trzeba udokumentować zapewnienie środków na ich sfinansowanie
- Czy jest zróżnicowanie otrzymania premii inwestycyjnej w ramach przedz. 30<X<45% premia wynosi do 29% - czy projekt z oszczędnością energii na poziomie 45% uzyska taką samą premię jak z oszczędnością 30%?
Tak dokładnie, wyjaśniono to również w pytaniu 3.
- Podpisujemy dokumenty podpisem kwalifikowanym, a czy można profilem zaufanym?
Zgodnie z zapisami regulaminu wniosek składa się wyłącznie w wersji elektronicznej przez GWD, przy użyciu kwalifikowanego podpisu elektronicznego, który wywołuje skutki prawne równoważne podpisowi własnoręcznemu (forma elektroniczna).
9. Czy wysokość premii jest proporcjonalnie zmniejszana w zależności od uzyskanej oszczędności?
Premia inwestycyjna przyznawana jest zgodnie z tabelą przedstawioną w programie priorytetowym w puncie 7.3, zgodnie z potwierdzonym uzyskaniem redukcji energii pierwotnej w określonym przedziale redukcji EP.
10. W przypadku spółdzielni mieszkaniowych - na każdym dokumencie, w tym na wniosku wymagane są 2 podpisy (prawo spółdzielcze)?
Zależne jest to od formy prawnej wnioskodawcy i dokumentów to regulujących.
11. Proszę o potwierdzenie, rozumiem że premia pomniejsza termin spłaty kredytu? Czy tylko kapitał ale okres zostaje pierwotny 15 lat?
Premia inwestycyjna (umorzenie) pomniejsza kapitał do spłaty poprzez umorzenie spłat ostatnich rat kapitałowych pożyczki na warunkach preferencyjnych, skracając termin spłaty.
12. Jaki dokument należy przedstawić w celu potwierdzenia uzyskania zgody współwłaścicieli na realizację projektu?
Należy sprawdzić listę załączników (załącznik nr 2 do Regulaminu). Zalecamy szerokie konsultacje społeczne z mieszkańcami tak aby 100% mieszkańców wyraziło zgodę na prowadzenie prac. Niemniej kluczowe będzie powołanie się na konkretne zapisy regulaminów SM - które co do zasady powinny regulować tryb, sposób oraz procedury uzyskiwania skutecznych zgód mieszkańców na realizację prac modernizacyjnych - gwarantujących ich wykonalność w terminie realizacji projektu.
13. Czy wniosek przewiduje możliwość częściowego odliczenia Vat, tzw. strukturą w myśl art. 90 ustawy o VAT, które będzie kosztem niekwalifikowanym?
Zgodnie z zapisami programu nie przewiduje się częściowego odliczania VAT. Podatek od towarów i usług (VAT) jest kosztem kwalifikowanym tylko wówczas, gdy jest on faktycznie i ostatecznie ponoszony przez OOW, a OOW nie ma prawnej możliwości odliczenia podatku naliczonego od podatku należnego w jakiejkolwiek części, zgodnie z przepisami ustawy o podatku od towarów i usług. Podatek VAT, który można odliczyć, nie może być uznany za kwalifikowany, nawet jeżeli nie został faktycznie odzyskany przez OOW. Oznacza to, że w przypadkach, gdy OOW może odliczyć podatek VAT, ale rezygnuje z tej możliwości, podatek VAT nie jest kosztem kwalifikowanym.
14. Czy instalacja OZE w projekcie jest obowiązkowa?
Instalacja OZE nie jest obowiązkowa w projekcie.
- Czy audyt ex ante musi być sporządzony przez audytora? Czy może go zrobić wnioskodawca sam na bazie audytów energetycznych?
Audyt energetyczny ex-ante i audyt energetyczny ex-post powinien być sporządzony przez osobę wpisaną do wykazu osób uprawnionych do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej, o którym mowa w art. 31 ust. 1 pkt 1 Ustawy o charakterystyce energetycznej budynków z 29 sierpnia 2014 r. z późn.zm. (tekst jednolity — obwieszczenie Marszałka Sejmu RP z dnia 23 lutego 2021 r.; Dz. U. 2021 poz. 497).
- OŚWIADCZENIE O PRAWIE DO DYSPONOWANIA NIERUCHOMOŚCIĄ - czy wymagana jest zgoda wszystkich współwłaścicieli (jak wskazano w załączniku nr 10), czy wystarczy pow. 50%?
Zalecamy szerokie konsultacje społeczne z mieszkańcami tak aby 100% mieszkańców wyraziło zgodę na prowadzenie prac. Niemniej kluczowe będzie powołanie się na konkretne zapisy regulaminów SM - które co do zasady powinny regulować tryb, sposób oraz procedury uzyskiwania skutecznych zgód mieszkańców na realizację prac modernizacyjnych - gwarantujących ich wykonalność w terminie realizacji projektu.
- Jak należy udowodnić spełnienie kryterium, że projekt wpisuje się w realizację wartości Nowego Europejskiego Bauhausu?
W GWD zawarto informacje, co należy opisać aby spełnić kryterium oraz w opisie kryterium w załączniku 4.2 do Regulaminu wskazano, co jest w tym kryterium oceniane.
- Czy konieczne jest posiadanie przez wnioskodawcę szynki elektronicznej ePUAP?
Tak, ponieważ zgodnie z zapisami regulaminu korespondencja odbywa się tylko przez skrzynkę ePUAP.
- W przypadku załącznika 17 Oświadczenie o zachowaniu form komunikacji - czy Wnioskodawca musi posiadać skrzynkę ePUAP?
Tak, ponieważ zgodnie z zapisami regulaminu korespondencja odbywa się tylko przez skrzynkę ePUAP.
- W jakim zakresie można realizować partnerstwo, aby spełnić wymagania postawionego kryterium? Czy wystarczą działania np. wspólnej edukacji mieszkańców lub wizyt studyjnych podczas realizacji projektu?
Charakter przedsięwzięcia (termomodernizacja budynków) w praktyce wykluczać może uzyskanie punktacji w ww. kryterium. Jednak należy wskazać, wspólne działania mają/miały bezpośredni związek i wpływ na kształt i realizację inwestycji objętej projektem. Ważne jest też, żeby nie był to podmiot wybierany przez wnioskodawcę w trybie zamówień publicznych do realizacji np. usług związanych z przygotowaniem czy realizacją projektu nie jest to współpraca w rozumieniu niniejszego kryterium. Należy wskazać oficjalny dokument potwierdzający nawiązanie współpracy z partnerem zagranicznym, z którego będzie wynikać, że wspólne działania mają bezpośredni związek i wpływ na kształt i realizację inwestycji objętej projektem (w trakcie oceny wniosku możemy poprosić o skan dokumentu wskazanego we wniosku o dofinansowanie).
Podstawą oceny komplementarności projektu będą zawarte we wniosku o dofinansowanie, odpowiednio uwiarygodnione informacje potwierdzające współpracę prowadzącą do realizacji celów dla działania.
Projekty komplementarne mają charakter uzupełniający, wykluczający równocześnie powielanie działań i konkurencję.
Oceniając komplementarność projektu zwracać będzie uwagę na następujące, przykładowe kwestie: czy przy realizacji projektu będą wykorzystywane efekty realizacji innego projektu, czy nastąpi wzmocnienie trwałości efektów jednego przedsięwzięcia poprzez realizację innego; czy projekty są adresowane do tej samej grupy docelowej, tego samego terytorium; czy rozwiązują ten sam problem; czy realizacja jednego projektu jest uzależniona od przeprowadzenia innego przedsięwzięcia; czy projekt stanowi ostatni etap szerszego przedsięwzięcia lub kontynuację wcześniej realizowanych przedsięwzięć.
- Czy koszty robót towarzyszących jak np. wymiana balustrad, wymiana pokrycia dachowego mogą być kosztami kwalifikowanymi?
Pod warunkiem, że na etapie wdrożeniowym, zostaną te prace wskazane jako niezbędne prace towarzyszące i odtworzeniowe związane z zakresem rzeczowym przedsięwzięcia. Zakres rzeczowy, co do zasady ma wynikać z opracowanego audytu energetycznego ex-ante opracowanego przez niezależnego eksperta technicznego - wpisanego do rejestru uprawniającego do wykonywania SCHE. NFOŚiGW nie zna konkretnych uwarunkować w każdym z realizowanych projektów. Proszę jednak pamiętać, że należy jeszcze spełniać warunki brzegowe tj. W zakresie poprawy efektywności energetycznej budynków, minimalny próg wymaganych oszczędności energii pierwotnej, uwzględniający zakres projektu, wynosi 30% (z wyjątkiem zabytków).
- Kryterium "inwestor posiada zapewnione środki na sfinansowanie wkładu własnego ....." Czy w projekcie stanowi wkład własny skoro 100% kosztów kwalifikowalnych stanowią pożyczki?
Pożyczka w przypadku spółdzielni i spółek prawa handlowego ma stanowić 100% kosztów kwalifikowanych zgodnie z zapisami z programu.
- Budynek na potrzeby mieszkaniowe w 100%, czy VAT jest kosztem kwalifikowanym?
Podatek od towarów i usług (VAT) jest kosztem kwalifikowanym tylko wówczas, gdy jest on faktycznie i ostatecznie ponoszony przez OOW, a OOW nie ma prawnej możliwości odliczenia podatku naliczonego od podatku należnego w jakiejkolwiek części, zgodnie z przepisami ustawy o podatku od towarów i usług. Podatek VAT, który można odliczyć, nie może być uznany za kwalifikowany, nawet jeżeli nie został faktycznie odzyskany przez OOW. Oznacza to, że w przypadkach, gdy OOW może odliczyć podatek VAT, ale rezygnuje z tej możliwości, podatek VAT nie jest kosztem kwalifikowanym.
- Czy koszty kwalifikowane obejmują tylko lokale mieszkalne, a co z kosztami dot. lokali użytkowych (w tym przypadku dotyczy biur spółdzielni) znajdujących się z budynku?
Informujemy, że:
Samodzielne budynki biurowe spółdzielni nie kwalifikują się do dofinansowania w ramach naboru. Nabór dotyczy wyłącznie wielorodzinnych budynków mieszkalnych.
W ramach naboru nie przewiduje się pomniejszania kosztów kwalifikowanych o koszty dotyczące lokali użytkowych, wykorzystywanych pod działalność gospodarczą, w tym na biura spółdzielni.
Zwraca się ponadto uwagę na, obowiązujące dla przedmiotowego naboru, zasady dotyczące pomocy publicznej. To czy dofinansowanie danego budynku stanowi pomoc publiczną zależy od zasad funkcjonowania funduszu remontowego dot. tego budynku, a w określonych przypadkach także od wielkości powierzchni wykorzystywanej do działalności gospodarczej.
Jeżeli dla danego budynku prowadzony jest odrębny fundusz remontowy i zgromadzone na nim środki mogą być wykorzystane jedynie na działania dotyczące danego budynku (tj. nie mogą być wykorzystane na działania w innych budynkach), wówczas występowanie pomocy publicznej zależy od skali działalności gospodarczej prowadzonej w tym budynku:
- jeżeli budynek jest wykorzystywany do działalności gospodarczej w nie więcej niż 20% powierzchni, wówczas dofinansowanie tego budynku w całości nie stanowi pomocy publicznej.
- jeżeli udział powierzchni budynku wykorzystywanej do działalności gospodarczej przekracza 20% (np. 25%), wówczas dofinansowanie stanowi pomoc publiczną w odniesieniu do części budynku wykorzystywanej pod działalność gospodarczą (25%). W pozostałym zakresie dofinansowanie tego budynku nie będzie stanowić pomocy publicznej.
Celem potwierdzenia, że dofinansowanie nie stanowi pomocy publicznej (w całości lub w części) do wniosku należy dołączyć dokument określający zasady prowadzenia i wykorzystania funduszu remontowego (np. regulamin funduszu remontowego), potwierdzający, że zasady tego funduszu wykluczają wykorzystanie środków na nim zgromadzonych na działania dotyczące innych budynków.
W przypadku gdy zasady funduszu remontowego dot. danego budynku nie spełniają ww. warunków, dofinansowanie tego budynku w całości stanowi pomocy publiczną. Warunki dopuszczalności udzielenia pomocy publicznej nie zależą od rodzaju działalności prowadzonej w budynku.
- Czy przewidziany jest w następnych latach kolejny nabór w ramach FEnIKS 2021-2027 czy nie będzie powtórki?
Nie przewiduje się ponownych naboru.
- Czy oprócz audytu ex-ante sporządzonego na załącznikach do wniosku tj. 11.1 należy dołączyć również audyt w formie tradycyjnej?
Zgodnie z listą załączników stanowiąca załącznik nr 2 do Regulaminu.
- Czy pożyczka udzielana jest na całość kosztów inwestycji brutto (tzn. razem z podatkiem VAT) czy na wartość netto, a VAT należy sfinansować samemu, w przypadku gdy jest się czynnym podatnikiem VAT?
Podatek od towarów i usług (VAT) jest kosztem kwalifikowanym tylko wówczas, gdy jest on faktycznie i ostatecznie ponoszony przez OOW, a OOW nie ma prawnej możliwości odliczenia podatku naliczonego od podatku należnego w jakiejkolwiek części, zgodnie z przepisami ustawy o podatku od towarów i usług. Podatek VAT, który można odliczyć, nie może być uznany za kwalifikowany, nawet jeżeli nie został faktycznie odzyskany przez OOW. Oznacza to, że w przypadkach, gdy OOW może odliczyć podatek VAT, ale rezygnuje z tej możliwości, podatek VAT nie jest kosztem kwalifikowanym.
- Czy można ubiegać się o dofinansowanie innego zakresu kosztów kwalifikowanych dla budynków w ramach innych dofinansowań np. z FeNiksa na docieplenie a z innego źródła na OZE?
Nie widzimy powodu rozdzielania tych działań na różne źródła finansowania, można sfinansować oba działania z tego programu.
- Czy prezentacje będą dostępne? nie było strony 25 z zasady DNSH.
Prezentacje dostępne na stronie.
- Jak audytor ma ująć inwestycje w dodatkowe pow. zielone?
Zostały do tego wyznaczone do tego specjalne rubryki zarówno w audycie ex-ante, jak i w załączniku nr 5 część ekologiczno – techniczna oraz w osobnych wierszach w HRP.
Zakres ten dodatkowy jest określany jako poza audytowy – zatem nie musi wynikać z audytu energetycznego ale wskazujemy osobne pola w miejscach wniosku jak opisano powyżej.
- Czy jest odpowiednie miejsce w audycie, czy też umieszcza się to tylko we wniosku i studium wykonalności ale nie w audycie?
Tak zgodnie z odpowiedzią powyżej.
- Czy koszty do budżetu należy przyjąć z audytu, czy należy sporządzić kosztorysy inwestorskie?
Zależnie od tego na jakim etapie jest inwestycja. Jeśli jest na etapie opracowania audytów – to koszty prac z audytu – na podstawie szacunków audytora, a jeśli jest już opracowana dokumentacja techniczna raz z kosztorysem inwestorskim – to z kosztorysu. Natomiast należy taką informację umieścić we wniosku – na jakiej podstawie oszacowano prace.
- Jakie będzie żądanie zabezpieczenia pożyczek czy będzie możliwe zabezpieczenie spłaty środkami z funduszu remontowego budynku?
Zabezpieczenia są proponowane indywidulanie do każdego projektu. Podstawowym zabezpieczeniem jest weksel. Co do zasady fundusz remontowy nie może być zabezpieczeniem spłaty pożyczki, gdyż to z niego będzie spłacana pożyczka. Można sobie jednak wyobrazić sytuacje, gdy fundusz remontowy może być zabezpieczeniem a to w przypadku, gdy na rachunku będą zgromadzone znaczące kwoty, które można by zablokować na rachunku jako zabezpieczenie spłaty pożyczki.
- A co z limitem pomocy de minimis 300.000 EURO na okres 3 lat jest ograniczenie?
Zgodnie z przepisami rozporządzenia Komisji (UE) nr 2023/2831 z dnia 13 grudnia 2023 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis (Dz. Urz. UE L, 2023/2831 z 15.12.2023) łączna wartość pomocy de minimis, jako jedno przedsiębiorstwo (wnioskodawca oraz podmioty z nim powiązane w rozumieniu art. 2 ust. 2 rozporządzenia KE nr 2023/2831) otrzymuje w okresie 3 pełnych lat (3 x 365 dni, np. 31.08.2021 - 31.08.2024), nie może przekroczyć równowartości 300 000 euro. Dostępność limitu weryfikowana jest na dzień zawarcia umowy o dofinansowanie.
- Czy zlecenie opinii ornitologocznej lub chiropterologicznej przed złożeniem wniosku konkursowego powoduje, że koszty opinii są niekwalifikowalne?
Koszty poniesione przez Wnioskodawcę przed złożeniem wniosku o dofinansowanie stanowią koszt niekwalifikowany projektu.
- W odniesieniu do ponoszenia kosztów po złożeniu WoD - jak należy rozumieć pojęcie "dzień, w którym wnioskodawca podjął zobowiązanie do poniesienia kosztu" - czy jest to dzień wystawienia faktury VAT?
W przypadku ubiegania się o pomoc horyzontalną na ochronę środowiska pomocą mogą zostać objęte koszty inwestycji spełniające łącznie poniższe warunki:
- są ponoszone po złożeniu wniosku o dofinansowanie, przy czym jako dzień poniesienia kosztu należy rozumieć dzień, w którym wnioskodawca podjął zobowiązanie do poniesienia kosztu. Przede wszystkim należy wziąć pod uwagę w jakiej formie zostało podjęte zobowiązanie do poniesienia kosztu. Dzień wystawienia faktury może być traktowany jako dzień poniesienia kosztu, jeżeli nie poprzedza go np. stosowna umowa pomiędzy stronami transakcji.
-kwalifikują się do objęcia pomocą danego rodzaju oraz do dofinansowania w ramach naboru.
- Czy koszty działań przygotowawczych (opracowanie projektów, audytów, ekspertyz, itp.) mogą być finansowane z pomocy de minimis? Czy wówczas koszty mogą zostać poniesione przed złożeniem wniosku?
Koszty poniesione przez Wnioskodawcę przed złożeniem wniosku o dofinansowanie stanowią koszt niekwalifikowany projektu.
Rozporządzenie Komisji (UE) nr 2023/2831 z dnia 13 grudnia 2023 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis (Dz. Urz. UE L, 2023/2831 z 15.12.2023) nie warunkuje udzielenia pomocy od tego na co pomoc ma zostać przeznaczona.
- Czy do objęcia pomocą na inwestycje będzie wybudowanie nowej instalacji OZE (PC+PV) dla każdego budynku zamiast dostawy ciepła z lokalnej sieci ciepłowniczej?
Obowiązujące dla naboru przepisy pomocy publicznej umożliwiają udzielanie w odniesieniu do instalacji OZE zarówno pomocy horyzontalnej na ochronę środowiska jak i pomocy de minimis.
- Czy można omówić szerzej warunki braku występowania pomocy publicznej w projekcie? tj. fundusz remontowy oraz ewentualną działalność komercyjną prowadzoną w budynku mieszkalnym?
Szczegółowe informacje w powyższym zakresie podane są w pomocy kontekstowej do polecenia zawierającego oświadczenie dotyczące pomocy publicznej, w zakładce wniosku „Oświadczenia”. Zgodnie z zasadami przyjętymi dla naboru dofinansowanie wnioskowane przez spółdzielnie mieszkaniowe zasadniczo stanowi pomoc publiczną, z zastrzeżeniem szczególnej sytuacji dot. funduszu remontowego. Jak wskazano w pomocy kontekstowej:
„Spółdzielnie mieszkaniowe mogą konkurować z innymi przedsiębiorcami prowadzącymi działalność na rynku budownictwa mieszkaniowego i zarządzania nieruchomościami. Jest to rynek otwarty na konkurencję, na którym funkcjonuje wielu przedsiębiorców, w tym także z innych państw członkowskich UE. Tym samym spółdzielnie zasadniczo podlegają przepisom dotyczącym pomocy publicznej (z reguły cała kwota dofinansowania będzie stanowiła pomoc publiczną).
Mogą jednak wystąpić przypadki, w których analiza wystąpienia pomocy publicznej powinna być prowadzona nie na poziomie spółdzielni, lecz na poziomie poszczególnych członków spółdzielni korzystających z praw do lokalu w danym budynku. Dotyczy to sytuacji, gdy dla danego budynku prowadzony jest odrębny fundusz remontowy i zgromadzone na nim środki mogą być wykorzystane jedynie na działania dotyczące danego budynku (tj. nie mogą być wykorzystane na działania w innych budynkach). Wówczas korzyści wynikające z dofinansowania można przypisać członkom spółdzielni korzystającym z praw do lokalu w danym budynku, a nie spółdzielni. Jeżeli część powierzchni w danym budynku jest wykorzystywana do działalności gospodarczej, to część dofinansowania przypadająca na tę powierzchnię należy uznać za pomoc publiczną.
W ramach wyjaśnień dotyczących pomocy publicznej spółdzielnia mieszkaniowa powinna w pierwszej kolejności odpowiedzieć na pytania:
- czy dla danego budynku prowadzony jest odrębny fundusz remontowy?
- czy zasady tego funduszu wykluczają wykorzystanie środków na nim zgromadzonych na działania dotyczące innych budynków. Jeśli tak to do wniosku należy dołączyć dokument określający zasady prowadzenia i wykorzystania funduszu remontowego (np. regulamin funduszu remontowego)?
Jeśli odpowiedź na co najmniej jedno z powyższych pytań jest negatywna, to całe dofinansowanie danego budynku należy uznać za pomoc publiczną.
Jeśli odpowiedź na oba powyższe pytania jest pozytywna (i do wniosku załączono dokument określający zasady prowadzenia i wykorzystania funduszu remontowego, o którym mowa powyżej), to należy wskazać jaki procent powierzchni w danym budynku jest wykorzystywany do działalności gospodarczej (informacja taka powinna być przedstawiona dla każdego budynku). Jeśli nie przekracza on 20% to można uznać, że dofinansowanie danego budynku nie podlega zasadom pomocy publicznej. Jeśli natomiast udział ten przekracza 20%, to dofinansowanie w części przypadającej na powierzchnię wykorzystywaną do działalności gospodarczej stanowić będzie pomoc publiczną.
- Czy Spółdzielnia mieszkaniowa zakładająca termomodernizację bloków mieszkalnych będzie potraktowana jako podmiot ubiegający się o pomoc publiczną? W jaki sposób wykluczyć istnienie pomocy publicznej?
Odpowiedź pod pytaniem 39.
- Jeżeli przekracza się tylko jedną wielkość, roczna suma bilansowa przekracza 10 mln euro, a pozostałe wielkości są w limitach małego przeds. to wówczas do której grupy się zalicza?
W takim przypadku spełnione są wielkości charakterystyczne dla małego przedsiębiorstwa (o kwalifikacji decyduje niższa z danych finansowych branych pod uwagę (suma bilansowa lub przychody netto). Więcej informacji nt. wielkości przedsiębiorstwa jest dostępne m.in. na stronie https://www.gov.pl/web/nfosigw/wielkosc-przedsiebiorstwa2
- Czy przy ustalaniu wielkości MŚP liczą się powiązania osobowe (np. jedna osoba w zarządzie spółdzielni jak również udziałowcem/członkiem zarządu innego przedsiębiorstwa, lub ma własną działalność?
Przedsiębiorstwo powiązane należy rozumieć zgodnie z art. 3 ust. 3 załącznika I do rozporządzenia Komisji nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu. Dla ustalenia wielkości przedsiębiorstwa znaczenie mają więc zarówno powiązania poprzez podmioty gospodarcze, jak i poprzez osoby fizyczne (prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, jak również nie prowadzące takiej działalności). Powiazanie odpowiada sytuacji gospodarczej przedsiębiorstw, które tworzą grupę, w której jedno przedsiębiorstwo kontroluje, bezpośrednio lub pośrednio, większość praw głosu w innym przedsiębiorstwie (za pośrednictwem umów lub, w niektórych przypadkach, osób fizycznych jako udziałowców) lub wywiera dominujący wpływ na to przedsiębiorstwo.
- Proszę odnieść się szczegółowiej do dokumentów finansowych dotyczących spółdzielni mieszkaniowej.
Dla Spółdzielni mieszkaniowej należy przedstawić sprawozdania finansowe za ostatnie 3 lata. Ponadto należy przedłożyć dokumenty dotyczące zbilansowania (jeśli dotyczy)
- Czy w przypadku niesporządzania RPP - nie było takiego obowiązku, to na potrzeby wniosku należy je sporządzić z ostatnich trzech lat?
Tak należy sporządzić RPP na potrzeby wniosku.
- Czy wyciągi bankowe z konta mają być potwierdzone przez bank czy wystarczy wyciąg podpisany przez spółdzielnię?
Można przedłożyć wyciąg z konta bankowego potwierdzony tylko przez spółdzielnię.
- Proszę o opis szczegółowy metodologii oceny wskaźników FNPV/C oraz FRR/C.
Dokładna sposób liczenia wskaźników FNPV/C i FRR/c jest określony w podręcznikach do ekonomii. Tabela T-5 jest przykładem do wyliczania wskaźników. Generalnie FNPV/C jest to obecna wartość przepływów netto występujących na projekcie.
- W jaki sposób obliczana jest wysokość marży do bazy oprocentowania pożyczki NFOŚ wynoszącej aktualnie 5,68%? Wnioskodawcą jest spółdzielnia mieszkaniowa.
Pożyczka NFOŚiGW jest to pożyczka rynkowa. Zgodnie z programem priorytetowym oprocentowanie pożyczki NFOŚiGW odpowiada oprocentowaniu na poziomie stopy referencyjnej ustalanej zgodnie z komunikatem Komisji Europejskiej w sprawie zmiany metody ustalania stóp referencyjnych i dyskontowych (Dz. Urz. UE C 14, 19.01.2008,str.6). W przypadku pożyczek na warunkach rynkowych udzielanych Wnioskodawcy będącemu spółką nowoutworzoną lub specjalnego przeznaczenia, dla której nie można określić ratingu na podstawie danych finansowych dotyczących jej dotychczasowej działalności, przyjmowany jest rating najniższy. Jeżeli podmiot dominujący wobec Wnioskodawcy udziela pełnej, bezwarunkowej i płatnej na pierwsze żądanie gwarancji spłaty pożyczki, wówczas może być zastosowane oprocentowanie wynikające z ratingu, o którym mowa w ww. Komunikacie, o jedną kategorię niższego od kategorii ratingu właściwego dla podmiotu dominującego.
Stopę referencyjną ustala się poprzez dodanie do stopy bazowej odpowiedniej marży określonej w Komunikacie KE. Informacje nt. bieżącej wysokości stopy bazowej publikowane są ma stronie: https://uokik.gov.pl/wyjasnienia-wzory-oraz-pomocne-pliki. Wysokość marży, wyrażonej w punktach bazowych, ustalana jest w oparciu o dwa kryteria:
- tzw. rating, który może być ustalony w oparciu o sytuację ekonomiczno-finansową przedsiębiorcy (w szczególności jego zdolność kredytową, wypłacalność) oraz
- poziom zabezpieczeń związanych z udzieleniem pożyczki.
Rating ustalany jest indywidualnie dla każdego wnioskodawcy, natomiast poziom zabezpieczeń dla pożyczek NFOŚiGW jest przyjmowany jako wysoki.
Więcej informacji, w tym kalkulator ratingu jest dostępny na stronie: https://www.gov.pl/web/nfosigw/kalkulatory-pomocy-publicznej.
- Umowa z odbiorcami wsparcia - kiedy będą udostępnione wzory umowy, aby można było się z nimi zapoznać przed złożeniem wniosku?
Umowa zostanie upubliczniona po jej zatwierdzeniu.
- Ogólnodostępna strona WWW" - proszę o informację, czy może to być strona internetowa Spółdzielni, czy np. ogólnodostępna baza zamówień?
Rozporządzenie 2021/1060 oraz dokumenty programowe, w tym Wytyczne dotyczące kwalifikowalności wydatków na lata 2021-2027 nie wskazują zasad ponoszenia wydatków, w tym procedur zawierania umów, przez ostatecznych odbiorców w ramach instrumentów finansowych. Z pkt 2 lit. d) w rozdziale 1 Wytycznych wynika, że nie mają zastosowania do wydatków ponoszonych przez ostatecznych odbiorców, z zastrzeżeniem podrozdziału 3.5 VAT i 3.9 instrumenty finansowe. Natomiast zgodnie z wypracowanym międzyresortowo (z MFiPR i MKiŚ) stanowiskiem w przypadku braku obowiązku stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych muszą być stosowane zasady, które zobowiązują zamawiającego do:
- przygotowania i przeprowadzenia postępowania w sposób przejrzysty (tzn. zamawiający zobowiązany jest do zamieszczenia informacji o zamówieniu na ogólnodostępnej stronie internetowej), proporcjonalny, zapewniający zachowanie uczciwej konkurencji oraz równe traktowanie wykonawców,
- udzielenia zamówienia w sposób zapewniający uzyskanie najlepszych efektów zamówienia w stosunku do poniesionych nakładów,
- zawarcia umowy w formie pisemnej (chyba, że dla danej czynności zastrzeżona jest inna szczególna forma),
- zapewnienia, aby czynności związane z przygotowaniem oraz przeprowadzeniem postępowania o udzielenie zamówienia wykonywały osoby zapewniające bezstronność i obiektywizm.
Przedmiotowe zasady znajdą się w umowie z Ostatecznym Odbiorcą.
Zgodnie z powyższym zamawiający zobowiązany jest do zamieszczenia informacji o zamówieniu na ogólnodostępnej stronie internetowej. Tym samym kierując się Komunikatem KE dot. prawa wspólnotowego obowiązującego w dziedzinie udzielania zamówień, które nie są lub są jedynie częściowo objęte dyrektywami w sprawie zamówień publicznych (2006/C 179/02) jeżeli strona na której zostanie zamieszczone ogłoszenie będzie dostępna dla potencjalnych wykonawców, nie będzie miała ograniczeń np. technicznych dla wykonawców zagranicznych - przedmiotowy wymóg zostanie spełniony. Ogłoszenia na stronach internetowych podmiotu zamawiającego są elastyczne i efektywne pod względem kosztów. Powinny one być przedstawione w sposób zwracający uwagę potencjalnych oferentów na daną informację. Podmioty zamawiające mogą również rozważyć publikację informacji na temat przyszłego udzielania zamówień nieobjętych dyrektywami w sprawie zamówień publicznych w ramach swojego profilu nabywcy dostępnego w Internecie. Ogólna dostępność i łatwość wykorzystania Internetu sprawia, iż ogłoszenia o zamówieniach na stronach internetowych stają się o wiele bardziej dostępne, w szczególności dla przedsiębiorstw z innych państw członkowskich oraz MŚP poszukujących zamówień.
Jeżeli zatem strona internetowa spółdzielni / ogólnodostępna baza zamówień będą wypełniać opisane powyżej uwarunkowania to co do zasady mogłyby być odpowiednio zastosowane.
- Czy obligatoryjne jest przedstawienia uchwały Walnego Zgromadzenia Członków Spółdzielni ws. najwyższej sumy zobowiązań, czy wystarczy uchwała Rady Nadzorczej zezwalająca na obciążenie nieruchomości?
Proszę o dołączenie dokumentów, które są w zgodzie ze statutem Ostatecznego Odbiorcy Wsparcia.
- Czy podanie w dokumentacji projektowej konkretnych materiałów z nazwy handlowej i producenta będzie skutkowało nałożeniem korekty finansowej?
Zgodnie z art. 99 ust. 4, 5 i 6 ustawy Prawo zamówień publicznych
4. Przedmiotu zamówienia nie można opisywać w sposób, który mógłby utrudniać uczciwą konkurencję, w szczególności przez wskazanie znaków towarowych, patentów lub pochodzenia, źródła lub szczególnego procesu, który charakteryzuje produkty lub usługi dostarczane przez konkretnego wykonawcę, jeżeli mogłoby to doprowadzić do uprzywilejowania lub wyeliminowania niektórych wykonawców lub produktów.
5. Przedmiot zamówienia można opisać przez wskazanie znaków towarowych, patentów lub pochodzenia, źródła lub szczególnego procesu, który charakteryzuje produkty lub usługi dostarczane przez konkretnego wykonawcę, jeżeli zamawiający nie może opisać przedmiotu zamówienia w wystarczająco precyzyjny i zrozumiały sposób, a wskazaniu takiemu towarzyszą wyrazy "lub równoważny".
6. Jeżeli przedmiot zamówienia został opisany w sposób, o którym mowa w ust. 5, zamawiający wskazuje w opisie przedmiotu zamówienia kryteria stosowane w celu oceny równoważności.
Naruszenie zasady uczciwej konkurencji może przejawiać się w sposób bezpośredni, co najczęściej dotyczy określenia w opisie zamówienia nazw własnych wskazujących na konkretnego producenta lub produkt albo pośredni np. gdy nazwy własne nie są wskazane, ale opis parametrów produktu odpowiada konkretnemu jednemu produktowi.
Nie jest również dopuszczalne opisywanie przedmiotu zamówienia na podstawie katalogów jednego producenta, opis taki bowiem również narusza zasadę konkurencyjności i równego dostępu do zamówienia.
W wyjątkowych przypadkach dopuszcza się stosowanie odniesień do nazwy handlowej i producenta, jeżeli niemożliwe jest opisanie przedmiotu zamówienia w wystarczająco precyzyjny i zrozumiały sposób należy jednakże dopuścić możliwość składania ofert zawierających rozwiązania równoważne.
Nie można wskazać jedynie ogólnego odesłania „lub równoważne” ale należy przy każdym znaku towarowym dopisać sformułowanie „lub równoważne” i opisać zakres równoważności.
W przypadku braku obowiązku stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych muszą być stosowane zasady, wskazane z umowie inwestycyjnej o wsparcie z Ostatecznym Odbiorcą, które zobowiązują zamawiającego m.in. do przygotowania i przeprowadzenia postępowania w sposób zapewniający zachowanie uczciwej konkurencji oraz równe traktowanie wykonawców. Rozumienie wskazanych zasad jest analogiczne jak w przepisach prawa powszechnie obowiązującego, tj. przepisach ustawy Prawo zamówień publicznych.
Należy zatem każdorazowo przemyśleć, czy w danym przypadku użycie znaków towarowych jest uzasadnione i patrząc praktycznie, należy być przygotowanym na kwestionowanie tego rodzaju oznaczeń przez kontrolujących, bowiem stosowanie znaków towarowych jest wyjątkiem, a nie regułą.
W każdym przypadku, gdy obiektywnie możliwe jest opisanie przedmiotu zamówienia w sposób niewymagający wskazania znaków towarowych, należy opisać przedmiot zamówienia bez użycia znaków towarowych.
Stwierdzenie wystąpienia nieprawidłowości, w tym naruszenie postanowień ustawy Pzp lub umowy inwestycyjnej o wsparcie wiążę się z koniecznością podjęcia odpowiednich działań korygujących polegających na pomniejszeniu wsparcia z Funduszu Szczegółowego dla Przedsięwzięcia i rodzi obowiązek zastosowania Taryfikatora.