FAQ

Pytania i odpowiedzi w ramach naboru wniosków o dofinansowanie w ramach programu priorytetowego „Współfinansowanie
projektów realizowanych w ramach Programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027 (FEnIKS), Część 4) Sieć ciepłownicza/chłodnicza efektywny system ciepłowniczy”.

Czy przedsiębiorstwo może wnioskować o dotację w tym konkursie, jeśli sieć dosyłowa która dostarcza ciepło na zakład, zasila również os. mieszkaniowe, które znajduje się w pobliżu zakładu.
Czy z punktu widzenia dopuszczalnego poziomu pomocy publicznej z modernizowanej sieci przemysłowej można zasilać budynki mieszkalne położone obok zakładu?

Program priorytetowy przewiduje finansowanie sieci dystrybucyjnych, w tym przemysłowych systemów ciepłowniczych, z wyłączeniem sytuacji, gdzie jest tylko autoprodukcja. Za sieć dystrybucyjną uznawana jest sieć, gdy występuje właściciel systemu oraz co najmniej jeden odrębny od właściciela odbiorca komercyjny.

Czy z punktu widzenia DNSH, spełnienie kryterium efektywności energetycznej opartej głównie o kogenerację węglową nie jest tu żadną przeszkodą?

Aplikując o środki w ramach przedmiotowego naboru wnioskodawcy są zobligowani do przedłożenia wraz z wnioskiem o dofinansowanie oświadczenia, że na dzień złożenia wniosku o dofinansowanie system ciepłowniczy spełnia wymogi efektywnego energetycznie systemu ciepłowniczego i/lub chłodniczego (o którym mowa w art. 2 pkt 41 i 42 dyrektywy 2012/27/UE - szczegółowe informacje w tym zakresie w dalszej części wyjaśnień). Jednocześnie, na etapie zawierania umowy o dofinansowanie, wnioskodawcy będą mieli obowiązek przedłożenia oświadczenia (o którym mowa w art. 7b ust. 5 pkt 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne) i udowodnienia, iż system ciepłowniczy, którego projekt dotyczy, spełnia wymogi efektywnego energetycznie systemu ciepłowniczego i/lub chłodniczego zgodnie z aktualną definicją efektywnego systemu ciepłowniczego i chłodniczego, na dowód czego przedstawi poświadczoną za zgodność z oryginałem kopię sprawozdania z działań mających na celu osiągnięcie efektywnego energetycznie systemu ciepłowniczego, za ostatni rok.

Ponadto, wnioskodawcy mają obowiązek wykazania, że realizacja projektu nie spowoduje zwiększenia wytwarzania energii z paliw kopalnych. Celem potwierdzenia powyższego, koniecznym będzie dostarczenie wraz z dokumentacją aplikacyjną stosownego oświadczenia oraz wyliczeń potwierdzających, że inwestycja nie spowoduje zwiększenia wytwarzania energii z paliw kopalnych, zgodnie z art. 46 ust. 5 zm. rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu.
W kontekście wykorzystania paliw kopalnych w systemie ciepłowniczym, na który wnioskodawca ubiega się o dofinansowanie, powinny być przede wszystkim spełnione trzy warunki:
-system powinien być systemem efektywnym, zgodnie z definicją
-projekt powinien być zgodny z zasadą DNSH,
-projekt nie może przyczynić się do zwiększenia udziału paliw kopalnych – kryterium specyficzne. Zgodnie z art. 46 ust. 5 rozporządzenia KE modernizacja nie może prowadzić do zwiększonej produkcji energii z paliw kopalnych, z wyjątkiem gazu ziemnego.

Jednym z głównych kryteriów oceny projektów pod kątem możliwości finansowania, jest zapewnienie zgodności z unijnymi i krajowymi przepisami dotyczącymi ochrony środowiska, a także z wytycznymi technicznymi dotyczącymi stosowania zasady DNSH. Tym samym, aby zapewnić zgodność środka z wytycznymi technicznymi dotyczącymi stosowania zasady DNSH, kryteria kwalifikowalności wykluczają działania związane z paliwami kopalnymi, z wyjątkiem projektów w ramach tego środka dotyczących wytwarzania energii elektrycznej lub ciepła, jak również powiązanej infrastruktury przesyłowej i dystrybucyjnej, wykorzystujących gaz ziemny, które są zgodne z warunkami określonymi w załączniku III do wytycznych technicznych dotyczących stosowania zasady DNSH (2021/C 58/01).
Z uwagi na fakt, iż cały program FEnIKS 2021-2027 winien być zgodne z zasadą DNSH, ma tu zastosowanie Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 z dnia 18 czerwca 2020 r. w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje, zmieniające rozporządzenie (UE) 2019/2088. W art. 19 ust. 2 wspomnianego rozporządzenia zostało wskazane, że techniczne kryteria kwalifikacji, o których mowa w ust. 1 ww. rozporządzenia, obejmują również kryteria dotyczące działalności związanej z przejściem na czystą energię, zgodnie ze ścieżką prowadzącą do ograniczenia wzrostu temperatury do 1,50 C powyżej poziomów sprzed epoki przemysłowej, w szczególności w dziedzinie efektywności energetycznej i energii ze źródeł odnawialnych, w takim zakresie, w jakim działalność ta wnosi istotny wkład w realizację któregokolwiek z celów środowiskowych.

Jednocześnie, zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/241 z dnia 12 lutego 2021 r. ustanawiającego Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (tzw. rozporządzenie RRF), środków dotyczących wytwarzania energii elektrycznej lub ciepła z wykorzystaniem paliw kopalnych, a także powiązanej infrastruktury transportowej, nie powinno się uznawać za zgodne z zasadą „nie czyń znaczącej szkody”, ze względu na istnienie alternatywnych rozwiązań niskoemisyjnych.

Warto w tym miejscu przypomnieć, że przy inwestycjach mających zapewnić status efektywnego systemu ciepłowniczego i chłodniczego bezwzględnie należy uwzględnić zmieniające się definicje statusu efektywnego systemu ciepłowniczego i chłodniczego określone w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej oraz Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1791 z dnia 13 września 2023 r. w sprawie efektywności energetycznej.

Efektywny system ciepłowniczy i chłodniczy spełnia następujące kryteria:

do dnia 31 grudnia 2027 r. - system, w którym wykorzystuje się w co najmniej 50 % energię ze źródeł odnawialnych lub w co najmniej 50 % ciepło odpadowe, lub w co najmniej 75 % ciepło pochodzące z kogeneracji, lub w co najmniej 50 % połączenie takiej energii i ciepła;
od dnia 1 stycznia 2028 r. - system, w którym wykorzystuje się w co najmniej 50 % energię ze źródeł odnawialnych lub w co najmniej 50 % ciepło odpadowe, w co najmniej 50 % energię ze źródeł odnawialnych i ciepło odpadowe, w co najmniej 80 % ciepło pochodzące z wysokosprawnej kogeneracji, lub co najmniej połączenie takiej energii cieplnej wprowadzanej do sieci, w którym udział energii ze źródeł odnawialnych wynosi co najmniej 5 %, a całkowity udział energii ze źródeł odnawialnych, ciepła odpadowego lub ciepła pochodzącego z wysokosprawnej kogeneracji wynosi co najmniej 50 %;
od dnia 1 stycznia 2035 r. - system, w którym wykorzystuje się w co najmniej 50 % energię ze źródeł odnawialnych, w co najmniej 50 % ciepło odpadowe lub w co najmniej 50 % energię ze źródeł odnawialnych i ciepło odpadowe, lub system, w którym całkowity udział energii ze źródeł odnawialnych, ciepła odpadowego lub ciepła pochodzącego z wysokosprawnej kogeneracji wynosi co najmniej 80 % i ponadto całkowity udział energii ze źródeł odnawialnych lub ciepła odpadowego wynosi co najmniej 35 %;
od dnia 1 stycznia 2040 r. - system, w którym wykorzystuje się w co najmniej 75 % energię ze źródeł odnawialnych, w co najmniej 75 % ciepło odpadowe lub w co najmniej 75 % energię ze źródeł odnawialnych i ciepło odpadowe, lub system, w którym wykorzystuje się w co najmniej 95 % energię ze źródeł odnawialnych, ciepło odpadowe i ciepło pochodzące z wysokosprawnej kogeneracji i ponadto całkowity udział energii ze źródeł odnawialnych lub ciepła odpadowego wynosi co najmniej 35 %;
od dnia 1 stycznia 2045 r. - system, w którym wykorzystuje się w co najmniej 75 % energię ze źródeł odnawialnych, w co najmniej 75 % ciepło odpadowe lub w co najmniej 75 % energię ze źródeł odnawialnych i ciepło odpadowe;
od dnia 1 stycznia 2050 r. - system, w którym wykorzystuje się wyłącznie energię ze źródeł odnawialnych, wyłącznie ciepło odpadowe lub wyłącznie połączenie energii ze źródeł odnawialnych i ciepła odpadowego.

Oświadczenie, że projekt nie przyczyni się do wzrostu zużycia paliw kopalnych w kontekście możliwości budowy nowych sieci i przyłączy? jak udokumentować? jeśli źródło jest opalane węglem i gazem?

Zgodnie z opisem kryterium nr 2 weryfikacja następuję na podstawie oświadczenia Wnioskodawcy, w tym przedstawionych przez Wnioskodawcę wyliczeń potwierdzających, że inwestycja nie spowoduje zwiększenia zużycia paliw kopalnych (z wyłączeniem gazu). W przypadku korzystania ze źródeł opalanych węglem i gazem jednoczenie konieczne jest pokazanie łącznie pracy tych źródeł i opisanie założeń do przyjętych obliczeń. W okresie trwałości projekt będzie kontrolowany pod kątem spełnienia powyższego warunku.

Czy z punktu widzenia DNSH podłączanie nowych odbiorców (przyłącza) do sieci zasilanej ze źródeł węglowych (kogeneracja) stanowi jakąś przeszkodę w uzyskaniu dofinasowania do rozwoju sieci?

Projekt musi spełniać kryterium specyficzne nr 2, tj. Budowa/przebudowa sieci nie spowoduje zwiększenia wytwarzania energii z paliw kopalnych (z wyjątkiem gazu).

Czy w myśl wymogów pomocy publicznej projekt rozbudowy sieci w efektywnym systemie ciepłowniczym, ale opartym o kogenerację węglową i gaz jest akceptowalny?

Zgodnie z art. 46 ust. 5 rozporządzenia KE modernizacja nie może prowadzić do zwiększonej produkcji energii z paliw kopalnych, z wyjątkiem gazu ziemnego.

Jednym z załączników do wniosku jest konieczne załączenie oświadczenia, że realizacja projektu nie przyczyni się do wzrostu zużycia paliw kopalnych. Wśród rodzajów zadań jest możliwe włączenie do projektu zadań polegających na budowie nowych sieci, przyłączy. Źródła dostawcy ciepła są opalane paliwami kopalnymi tj. węglem, gazem - system spełnia warunek efektywnego systemu ciepłowniczego (kogeneracja). W jaki sposób udokumentować, że zadania związane z podłączeniem nowych odbiorców (nowe budynki jak i istniejące budynki) nie powodują zwiększenia zużycia paliw kopalnych?

Należy uzgodnić w porozumieniu z wytwórcą ciepła oraz przedstawić wyliczenia z uzasadnieniem przyjętej metodyki dot. niezwiększenia produkcji ciepła z paliw kopalnych. Przyjęte założenia będą weryfikowane na etapie oceny merytorycznej wniosku.

Czy w przypadku przebudowy/budowy nowej sieci ciepłowniczej na terenach podlegających zarządowi MON, czyli tzw. terenach zamkniętych istnieje możliwość przystąpienia do programu. Jeśli tak, to czy przekazana dokumentacja może ograniczać się do np. decyzji o pozwoleniu na budowę oraz pierwszej strony projektu budowlanego, bez całego projektu, a w szczególności bez map i planów sytuacyjnych terenów zamkniętych?

Tak, jednakże przedstawiona dokumentacja powinna odnosić się możliwie jednoznacznie do zakresu wykonywanego projektu oraz dodatkowo należy przedstawić propozycję, w jaki sposób projekt będzie mógł być skontrolowany podczas kontroli terenowej w okresie trwałości.

Czy kosztem kwalifikowanym jest:

-koszt dodatkowych nasadzeń ( nowe nasadzenia, które nie wynikają z rozstrzygnięć administracyjnych)?

Nie, tego typu zadania są działaniami fakultatywnymi i są niekwalifikowane.

-przedsięwzięcia związane z GOZ- np pojemniki na retencję wody deszczowej?

Nie, tego typu zadania są działaniami fakultatywnymi i są niekwalifikowane.

-działania edukacyjne- zgodnie z załącznikiem "Wytyczne w zakresie kosztów kwalifikowanym" działania edukacyjne mogą być kwalifikowane, jeśli są obligatoryjne.
W naborze są jedynie premiowane, lecz w gwd pojawia się opcja umożliwiająca dofinansowanie ich w ramach pomocy de minimis (zakładka pomoc publiczna) - co budzi wątpliwości, czy można takie wydatki przyjąć jako kwalifikowane bez względu na ich fakultatywny charakter?

Tak, zgodnie z punktem 6.2 d) Programu priorytetowego, dopuszcza się ponoszenie kosztów związanych z działaniami edukacyjnymi w zakresie podnoszenia świadomości ekologicznej społeczeństwa oraz/albo na współpracę, w tym wymianę wiedzy i doświadczeń oraz konsultacje, z partnerami z innych Państw Członkowskich. Działania te są nieobligatoryjne, ale w przypadku ich wystąpienia w ramach przedsięwzięcia inwestycyjnego zgłoszonego we wniosku o dofinansowanie, są kwalifikowane do wysokości nieprzekraczającej 5% sumy kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia.

-czy w przypadku przebudowy sieci ciepłowniczej kwalifikowane będą także niezbędne roboty związane z renowacją terenu wzdłuż całej trasy projektowanej sieci ciepłowniczej?

Tak, prace odtworzeniowe są kosztami kwalifikowanymi.

-czy ustanowienie służebności/trwałe zajęcie nieruchomości są zgodne z wymaganiami Państwa instytucji w zakresie „tytułów prawnych zgodnych z wymaganiami właściwej instytucji w odniesieniu do dopuszczalnych tytułów prawnych dla danego rodzaju inwestycji” o których mowa w sekcji 3.4.3 „Nabycie innych tytułów prawnych do nieruchomości” pkt. 2 lit. a) ww. Wytycznych?

Tak, jeśli wydatek jest niezbędny dla prowadzenia inwestycji.

-czy koszty związane z ustanowieniem służebności/opłatami za trwałe zajęcie nieruchomości (np. opłaty do Urzędu Miasta, opłaty wynikające z umów cywilno-prawnych zawartych z właścicielem nieruchomości) mogą być kosztami kwalifikowanymi w ramach naboru?

Tak, jeśli wydatek jest niezbędny dla prowadzenia inwestycji.

-czy koszty dokumentacji geodezyjno-kartograficznej, opłat notarialnych, operatów szacunkowych związanych z nabyciem nieruchomości (ustanowieniem służebności, trwałego zajęcia nieruchomości) mogą być kwalifikowane wyłącznie w przypadku, kiedy nabycie nieruchomości stanowi koszt kwalifikowany zgodnie z sekcją 3.4.1 „Pozostałe wydatki związane z nabyciem nieruchomości” pkt. 1 lit. ww. Wytycznych?

Tak, jeśli wydatek jest niezbędny dla prowadzenia inwestycji.

-czy opłaty za czasowe zajęcie nieruchomości mogą stanowić koszt kwalifikowany?

Tak, jeśli wydatek jest niezbędny dla prowadzenia inwestycji.

-czy projekt opisany poniżej wchodzi w katalog kosztów kwalifikowanych:
Przedsiębiorca prywatny który posiada elektrociepłownie na paliwo OZE (kogeneracja w 100% na certyfikowaną biomasę) chciałby wybudować sieć cieplną która podłączona by była do miejskiej sieci ciepłowniczej. Miejska sieć ciepłownicza obecnie zasilana poprzez zakup ciepła odpadowego od innego lokalnego przedsiębiorcy, który spala miał węglowy i gaz ziemny. Ponieważ ciepło odpadowe ze spalania miału węglowego i gazu obecnie wchodzi w definicje efektywnego systemu ciepłowniczego, a miasto wolałoby bardziej „zielone” źródło energii pytani rodzi się następujące: Czy mając na uwadze w/w nabór można sfinansować następujące elementy:
1. Przyłącze sieci cieplnej (około 3 km) pomiędzy elektrociepłownią OZE a miejską siecią ciepłowniczą?
2. Dwa węzły cieplne – jeden w elektrociepłowni (obecnie elektrociepłownia produkuje parę wodną) a drugi w komorze łączącej sieć ciepłowniczą Beneficjenta a miejską sieć ciepłowniczą?
3. Zwiększenie średnicy powrotu kondensatu do elektrociepłowni co pozwoliłoby na zwiększenie mocy przyłączeniowej z 5 MWt do 7 MWt?

Tak, powyżej wymienione zadania wpisują się w zakres przedmiotowego naboru i koszty z nimi związane mogą być kwalifikowane.

-czy spółka może wykonywać część pracy w systemie własnym, czy będzie to kosztem kwalifikowanym?

Tak, co do zasady, koszty prac wykonywanych siłami własnymi są kosztami kwalifikowanymi. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przewiduje wprowadzenie do Wytycznych w zakresie kosztów kwalifikowanych zapisy doprecyzowujące sposób rozliczeń projektów prowadzonych siłami własnymi.

-w większości zadań zajmowany będzie pas drogowy i za to spółka będzie ponosić opłaty do urzędu miasta. W jednym zadaniu koszt takiej opłaty to około 300000 zł. Czy taki wydatek będzie wydatkiem kwalifikowanym?

Tak, jeśli wydatek jest niezbędny dla prowadzenia inwestycji.

-czy utylizacja starej izolacji będzie kosztem kwalifikowanym?

Tak, pod warunkiem przeprowadzenia utylizacji zgodnie z przepisami prawa i udokumentowaniem kosztów.Jednocześnie należy zaznaczyć, że zgodnie z “Wytycznymi w zakresie kosztów kwalifikowanych”, koszty zakupów czy prac, występujące podczas realizacji przedsięwzięcia generujące „dochód incydentalny” i nie będące wynikiem działalności operacyjnej przedsięwzięcia, stanowią koszt niekwalifikowany.