Gospodarka wodna w programach NFOŚiGW
22.03.2025
„Początkiem wszechrzeczy jest woda”. Słowa greckiego filozofa Talesa z Miletu wskazują na fundamentalną rolę wody w rozwoju życia na Ziemi. Wie o tym Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, który od 35 lat działa na rzecz środowiska, w tym dobrego stanu wód w Polsce. Ochrona wód i gospodarka wodna znalazły się również wśród priorytetów zapisanych w Strategii działania NFOŚiGW na lata 2025-2028. W Światowy Dzień Wody (22 marca) przypominamy związane z gospodarką wodną programy NFOŚiGW z otwartymi naborami.
- Wsparcie jest skierowane na dostosowanie terenów do zmian klimatu i budowanie odporności miast na zachodzące zmiany oraz rozbudowę i modernizacji gospodarki wodno-ściekowej.
- Łączny budżet naborów wynosi ponad 3 mld zł ze środków NFOŚiGW oraz programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat i Środowisko 2021-2027 (FEnIKS).
- O dofinansowanie mogą starać się przede wszystkim jednostki samorządu terytorialnego, Wody Polskie, Urzędy Morskie i GIOŚ.
Adaptacja terenów zurbanizowanych do zmian klimatu
Dofinansowanie z programu FEnIKS może zostać przyznane projektom, które dotyczą m.in. wsparcia zrównoważonych systemów gospodarowania wodami opadowymi z udziałem zieleni/zielono‐niebieskiej infrastruktury/rozwiązań opartych na przyrodzie oraz wdrożenia inwestycji określonych w miejskich planach adaptacji do zmian klimatu. To m.in. kanalizacja deszczowa, zielono-niebieska infrastruktura, zazielenianie zbiorników wodnych lub ich renaturyzacja, budowa zbiorników wód opadowych, likwidacja zasklepień, uszczelnień gruntu (odbetonowanie).
Beneficjenci: 44 miasta, które uczestniczyły w realizacji projektu: Opracowanie miejskich planów adaptacji (MPA) w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców oraz Warszawa.
Budżet naboru to 500 mln zł.
Termin naboru: 31 października 2024 r. - 31 marca 2025 r.
Adaptacja do zmian klimatu, zapobieganie klęskom i katastrofom
Nabór prowadzony z programu FEnIKS w ramach działania 2.4 Adaptacja do zmian klimatu, zapobieganie klęskom i katastrofom koncentruje się na wsparciu zrównoważonych systemów gospodarowania wodami opadowymi z udziałem zieleni/zielono-niebieskiej infrastruktury/rozwiązań opartych na przyrodzie. Dofinansowanie mogą otrzymać także inwestycje określone w miejskich planach adaptacji do zmian klimatu oraz systemy gospodarowania wodami opadowymi, które pomogą zapobiegać podtopieniom i zalaniom, zwiększyć odporność na ekstremalne zjawiska pogodowe.
Beneficjentami mogą zostać miasta powyżej 20 tys. mieszkańców oraz stolice powiatów z przedziału 15-20 tys. mieszkańców, z wyłączeniem miast finansowanych w ramach FEPW.
Budżet naboru wynosi 500 mln zł.
Termin naboru: 31 października 2024 r. - 30 kwietnia 2025 r.
Budowa lub remont urządzeń wodnych, służących zmniejszeniu skutków powodzi
Państwowe Gospodarstwo Wody Polskie i Urzędy Morskie mogą składać wnioski o dofinansowanie realizacji projektów związanych z budową, przebudową i remontem urządzeń wodnych w ramach działania 2.4 Adaptacja do zmian klimatu, zapobieganie klęskom i katastrofom z FEnIKS. Współfinansowane będą projekty wpisujące się w założenia krajowych dokumentów m.in. planów zarządzania ryzykiem powodziowym, Planu przeciwdziałania skutkom suszy, Program przeciwdziałania niedoborowi wody. Zadania obejmują budowę i modernizację urządzeń wodnych i infrastruktury towarzyszącej. Przedmiotem inwestycji mogą być m.in. zbiorniki suche do redukcji fali powodziowej chroniące tereny zurbanizowane, zbiorniki wodne małej retencji o pojemności do 5 mln m3 oraz modernizacja istniejących zbiorników wodnych. To także projekty obejmujące transformację terenu, np. budowę kanałów, polderów i wrót przeciwpowodziowych.
Budżet naboru wynosi ponad 1 mld zł.
Termin naboru: 30 września 2024 r. - 31 marca 2025 r.
Renaturyzacja przekształconych cieków wodnych i obszarów od wód zależnych
Wody Polskie mogą składać wnioski o dotacje w ramach działania 2.4 Adaptacja do zmian klimatu, zapobieganie klęskom i katastrofom . Celem programu jest przywrócenie naturalnego stanu przyrody w lokalizacjach, gdzie może to przyczynić się do lepszej ochrony przed skutkami ekstremalnych zjawisk wywołanych zmianami klimatu. Dofinansowane mogą zostać inwestycje, których efektem będzie przywrócenie ciągłości ekologicznej cieków, zwiększanie retencji dolinowej czy przywrócenie zdolności wód do samooczyszczania. Zadania mogą skupiać się także na odtwarzaniu stref wzdłuż cieków i mokradeł oraz poprawę warunków wodnych torfowisk.
Budżet naboru to 221 mln zł.
Termin naboru: 30 września 2024 r. - 30 września 2025 r.
Adaptacja do zmian klimatu
Działania z zakresu zapobiegania powodzi i suszy (retencja korytowa lub przykorytowa, w tym: działania na rzecz renaturyzacji koryta cieków, rewitalizacji starorzeczy oraz odtwarzania mokradeł) mogą zostać dofinansowane z programu priorytetowego NFOŚiGW. To również inwestycje w urządzenia wodne, zielono-niebieską infrastrukturę, systemy zagospodarowania wód opadowych (także na obszarach wiejskich), likwidacja powierzchni nieprzepuszczalnych oraz zaopatrzenie ludności w wodę do picia.
Beneficjentami programu mogą zostać jednostki samorządu terytorialnego.
Budżet naboru wynosi 400 mln zł.
Termin naboru: 9 maja 2022 r. – 30 września 2026 r.
Wspieranie dostępu do wody oraz zrównoważonej gospodarki wodnej
W ramach działania 1.3 Gospodarka wodno‐ściekowa programu FEnIKS można uzyskać dotacje na:
- budowę i modernizację oczyszczalni ścieków komunalnych w aglomeracjach o wielkości co najmniej 15 tys. RLM w celu osiągnięcia odpowiednich standardów oczyszczania lub przepustowości zgodnie z dyrektywą ściekową;
- budowę zbiorczych systemów kanalizacji sanitarnej w aglomeracjach o wielkości co najmniej 15 tys. równoważnej liczby mieszkańców (RLM);
- zadania uzupełniające m.in.: wdrożenie inteligentnych systemów zarządzania sieciami wodociągowo-kanalizacyjnymi, technologie wykorzystujące potencjał energetyczny ścieków do produkcji energii cieplnej i elektrycznej, energooszczędne urządzenia, poprawę efektywności dostaw wody, zmniejszenie jej zużycia i ponowne wykorzystanie, podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa.
Beneficjentami programu mogą zostać: jednostki samorządu terytorialnego i ich związki, przedsiębiorstwa wodociągowo‐kanalizacyjne oraz spółki wodne.
Budżet naboru wynosi 570 mln zł, z możliwością jego zwiększenia.
Termin naboru: 13 stycznia - 11 kwietnia 2025 roku.
Gospodarka wodno-ściekowa w aglomeracjach
Celem programu jest poprawa stanu wód powierzchniowych i podziemnych poprzez oczyszczanie ścieków, zgodnie z wymogami Dyrektywy Rady 91/271/ EWG w sprawie oczyszczania ścieków komunalnych.
Beneficjentami programu mogą zostać:
- jednostki samorządu terytorialnego i ich związki oraz podmioty świadczące usługi publiczne w ramach realizacji zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego (cz.1.)
- beneficjenci FEnIKS 2021-2027 oraz podmioty upoważnione przez nich do ponoszenia wydatków kwalifikowanych (cz. 2).
Budżet naboru wynosi do 200 mln zł.
cz. 1 Link do naboru
cz. 2 Link do naboru
Rozwój monitoringu środowiska - GIOŚ - nabór niekonkurencyjny
Dofinansowanie w ramach działania 2.4 Adaptacja do zmian klimatu, zapobieganie klęskom i katastrofom może zostać przyznane projektom, które obejmują działania w zakresie systemu monitoringu środowiska (m.in. monitoring pól elektromagnetycznych, monitoring wód, monitoring brzegu morskiego oraz monitoring gleby i ziemi), obejmujące zakup specjalistycznych urządzeń pomiarowych i badawczych oraz wspomagających wraz z niezbędnym wyposażeniem i materiałami eksploatacyjnymi, tj. sprzęt do wykonywania analiz i przygotowywania próbek wody, mobilnych laboratoriów (m.in. do pobierania próbek, pomiarów, analiz), zakup bezzałogowych statków (powietrznych i pływających) umożliwiających montaż modułów do prowadzenia opomiarowania i monitoringu, zakup wzorców i materiałów odniesienia) dla GIOŚ.
Uprawnionym do składania wniosków jest Główny Inspektorat Ochrony Środowiska (GIOŚ).
Budżet naboru: 24 mln zł.
Termin naboru wniosków: 2 stycznia - 31 marca 2025 r.
Monitoring przyrody, powietrza i hałasu – GIOŚ - nabór niekonkurencyjny
W ramach działania 1.5 Ochrona przyrody i rozwój zielonej infrastruktury z programu FEnIKS GIOŚ może złożyć wnioski o dofinansowanie projektów przyczyniać się będą do rozwoju monitoringu przyrody, powietrza i hałasu.
Budżet naboru wynosi 13 mln zł.
Termin naboru: 03 marca - 30 września 2025 r.