Historia LIFE
Podstawą utworzenia instrumentu LIFE było przyjęcie w 1986 roku Jednolitego Aktu Europejskiego. Wraz z V Programem Działań na Rzecz Środowiska (1993), akty te przyczyniły się do zreformowania europejskiego systemu ochrony przyrody, a Program LIFE stał się jedynym mechanizmem finansowym Unii Europejskiej, w całości dedykowanym ochronie środowiska. Podczas kolejnych edycji struktura programu zmieniała się, by jak najlepiej realizować cele stawiane państwom Unii Europejskiej w zakresie ochrony środowiska, a od 2014 r. także w ramach wyodrębnionego podprogramu działań na rzecz klimatu.
Program LIFE I (1992-1995)
Realizowany od 1992 r., składał się z pięciu komponentów o łącznym budżecie 400 mln ECU (European Currency Unit – waluta przed euro). Projekty mogły otrzymać dofinansowanie w przedziale 30-100% (średnio 50%). Co roku przedstawiano uaktualnione obszary priorytetowe. Podczas trwania tej edycji zrealizowano 731 projektów.
Program LIFE II (1996-1999)
Wraz z powiększeniem się Wspólnoty Europejskiej w 1995 r. o nowe państwa (Austria, Finlandia, Szwecja) zwiększył się budżet programu, osiągając kwotę 450 mln ECU. Począwszy od drugiej edycji przyjęto podział programu na trzy komponenty (LIFE-Przyroda, LIFE-Środowisko oraz LIFE-Kraje trzecie, tzn. niezrzeszone w UE). Poprawka do rozporządzenia ustaliła podział budżetu między komponenty w stosunku 46:46:5, pozostałe 3% pozostawało w dyspozycji Komisji Europejskiej. Spośród krajów kandydujących do UE jako pierwsza zaangażowała się Rumunia, w dalszej kolejności Słowenia, Węgry, Estonia, Litwa i Słowacja.
W 1999 r. zorganizowano również tzw. Life Week, pierwsze międzynarodowe spotkanie osób i instytucji biorących udział lub zainteresowanych programem. Spotkanie to z czasem przekształciło się w Green Week – organizowaną raz do roku w Brukseli imprezę, na którą składają się m.in. seria warsztatów, seminariów i targi ekologiczne, podczas których prezentowane są projekty z zakresu ochrony środowiska.
Program LIFE III (1999-2006)
Realizację trzeciego etapu programu zaplanowano na pięć lat, a jego budżet został zwiększony do 640 mln euro. Opracowano nowe mechanizmy popularyzujące realizację projektów międzynarodowych, w które zaangażowane byłoby jednocześnie kilka państw członkowskich. Rozporządzenie nr 1682/2004 przedłużyło funkcjonowanie instrumentu o dwa lata, przyznając dodatkowo 317 mln euro. Przedłużenie funkcjonowania programu miało na celu zachowanie ciągłości działań do czasu rozpoczęcia nowej perspektywy finansowej Unii Europejskiej na lata 2007-2013.
Łącznie podczas trzech edycji na terenie państw Unii Europejskiej i w krajach sąsiednich zrealizowano 2 750 projektów, w tym 5 w Polsce, udzielając wsparcia finansowego w wysokości 1,36 miliarda euro. Całkowity koszt wszystkich projektów środowiskowych zrealizowanych w tym czasie przy wsparciu programu LIFE ocenia się na ponad 4 miliardy euro.
Instrument Finansowy LIFE+ (2007-2013)
Czwarty etap Programu – LIFE+ – ustanowiono Rozporządzeniem KE nr 614/2007 na lata 2007-2013. Na jego realizację przyznano budżet w wysokości 2,143 mld euro. Instrument finansowy obejmował trzy komponenty tematyczne: I – Przyroda i różnorodność biologiczna, II – Polityka i zarządzanie w zakresie środowiska oraz III – Informacja i komunikacja. Nowością w tej perspektywie było dofinansowanie kampanii informacyjno-edukacyjnych (komponent III) zwiększających wiedzę i świadomość społeczną o problemach środowiskowych, jak również zwiększenie udziału państw członkowskich w procesie wyboru i zarządzania realizacją prowadzonych na ich terenie projektów. Łącznie w trakcie trwania Programu LIFE + zrealizowano w Unii Europejskiej 1 403 projekty w tym w 64 Polsce. Realizowane projekty.
Program LIFE – program działań na rzecz środowiska i klimatu (2014-2020)
Program został ustanowiony 11 grudnia 2013 r. Rozporządzeniem KE nr 1293/2013. Zaplanowano wsparcie przedsięwzięć służących ochronie środowiska w kwocie 3,4 mld euro. Do grona projektów tradycyjnych dołączyły projekty zintegrowane, w sposób kompleksowy rozwiązujące problemy środowiskowe na dużym obszarze oraz projekty pomocy technicznej.
Program LIFE – program działań na rzecz środowiska i klimatu (2021-2027)
Aktualny program został ustanowiony 29 kwietnia 2021 r. Rozporządzeniem KE nr 2021/783. Komisja Europejska zwiększyła budżet programu LIFE do 5,4 mld euro. Dokonano podziału Programu LIFE na dwa obszary: środowisko oraz działania na rzecz klimatu. Każdy z obszarów został podzielony na dwa podprogramy: przyroda i różnorodność biologiczna oraz gospodarka o obiegu zamkniętym i jakość życia w ramach obszaru środowisko; łagodzenie zmiany klimatu i przystosowanie się do niej oraz przejście na czystą energię w ramach obszaru działania na rzecz klimatu.
Zakres tematyczny Programu LIFE został poszerzony o podprogram Przejście na czystą energię, która to tematyka była wcześniej realizowana w ramach innego programu KE: Horyzont 2020.