Narodowy Fundusz
Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej

Najczęściej popełniane błędy we wnioskach składanych do NFOŚiGW (oświadczenie dotyczące pomocy publicznej) wynikają z niezrozumienia przesłanek określonych w art. 107 TfUE, a przede wszystkim niezrozumienia, iż w prawie UE pewne pojęcia mają specyficzne znaczenie (np. działalność gospodarcza, wpływ na konkurencję czy wpływ na wymianę handlową między Państwami Członkowskimi UE). Stąd tak ważne jest, aby przed przystąpieniem do wypełniania dokumentów składanych do NFOŚiGW w części dotyczącej pomocy publicznej, zapoznać się z właściwymi dołączanymi instrukcjami.
Poszczególne przesłanki definiujące pomoc publiczną i związane z tym podstawowe pojęcia zostały przedstawione w poprzednich punktach.
Poniżej przedstawiono zakres zapytań postawionych we wniosku dla ustalenia wystąpienia pomocy publicznej oraz przykładowe błędne odpowiedzi wnioskodawców:
 

Czy Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą w rozumieniu unijnego prawa konkurencji (tj. czy świadczy usługi lub oferuje towary na rynku)?
Odpowiedź Wnioskodawcy: NIE. Wnioskodawca jest jednostką samorządu terytorialnego, gmina nie może prowadzić działalności gospodarczej. Realizacja przedłożonego projektu należy do zadań własnych gminy.

Przedstawione uzasadnienie jest błędne/niewystarczające. Biorąc pod uwagę omówioną definicję działalności gospodarczej gmina może prowadzić działalność gospodarczą w rozumieniu unijnego prawa konkurencji, np. za pośrednictwem zakładu budżetowego. Jst nie są podmiotowo wyłączone z zakresu stosowania prawa pomocy publicznej.

Odpowiedź Wnioskodawcy: Wnioskodawca jest organizacją pożytku publicznego. Nie jest przedsiębiorstwem w rozumieniu przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców/kodeksu cywilnego. Prowadzi jedynie odpłatną i nieodpłatną działalność statutową.

Przedstawione uzasadnienie jest błędne/niewystarczające. „Przedsiębiorstwo” należy interpretować w świetle przepisów UE. Nie ma znaczenia forma prawna podmiotu, a jedynie czy oferuje on towary lub usługi na rynku. Działalność gospodarcza w rozumieniu unijnego prawa konkurencji może być prowadzona również w ramach działalności statutowej, zwłaszcza odpłatnej.

 

Odpowiedź Wnioskodawcy: NIE. Wnioskodawca, jako uczelnia państwowa prowadzi swoją działalność zgodnie z przepisami ustawy o szkolnictwie wyższym.

Przedstawione uzasadnienie jest błędne/niewystarczające. Działalność edukacyjna prowadzona przez publiczne szkoły wyższe na podstawie ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce co do zasady nie stanowi działalności gospodarczej gdyż państwo, tworząc i utrzymując krajowy (publiczny) system kształcenia, nie dąży do osiągnięcia zysków, a jedynie wypełnia funkcje wobec społeczeństwa na polu społecznym, kulturalnym i oświatowym.
Uczelnia publiczna może pobierać opłaty za świadczenie usług edukacyjnych związanych w szczególności z kształceniem studentów na studiach niestacjonarnych (wieczorowych i zaocznych), czy uczestników niestacjonarnych studiów doktoranckich. Wysokość opłat nie może jednak przekraczać kosztów ponoszonych w zakresie niezbędnym do uruchomienia i prowadzenia w danej uczelni studiów, z uwzględnieniem kosztów amortyzacji i remontów. Dlatego zasadniczo działania uczelni w zakresie ustalania wysokości opłat pobieranych od studentów studiów niestacjonarnych nie odzwierciedlają stawek rynkowych, jakie pobierałby analogiczny podmiot prywatny działający na zasadach rynkowych. Przedmiotowe opłaty pobierane przez uczelnie są ograniczone ex lege i nie obejmują całkowitych kosztów prowadzenia działalności edukacyjnej.
Dodatkowo Prawo o szkolnictwie wyższym ogranicza liczbę studentów studiów niestacjonarnych poprzez przyjęcie parytetu, iż liczba studentów studiów stacjonarnych nie może być mniejsza od liczby studentów studiujących na studiach niestacjonarnych. Podobne ograniczenia nie zostały przewidziane w odniesieniu do podmiotów prywatnych, co dla odróżnienia daje takim podmiotom możliwość swobodnego określania liczby studentów (w miarę ich możliwości kadrowych) oraz określania wysokości opłat za studia stacjonarne i niestacjonarne.
Mając na uwadze powyższe można przyjąć, iż wsparcie ze środków publicznych dla uczelni publicznej w zakresie, w jakim będzie ono wykorzystywane w związku z prowadzeniem działalności w ramach studiów stacjonarnych (nieodpłatnych), jak i studiów niestacjonarnych w trybie zaocznym i wieczorowym (odpłatnych) oraz studiów doktoranckich, nie będzie stanowić pomocy publicznej.
Jednakże, działalność szkół wyższych (w tym przypadku zarówno publicznych jak i niepublicznych) w zakresie np. prowadzenia studiów podyplomowych oraz kursów doszkalających (odpłatnych) jest działalnością gospodarczą.

Czy planowane przedsięwzięcie związane jest z prowadzoną działalnością gospodarczą w rozumieniu unijnego prawa konkurencji?
Odpowiedź Wnioskodawcy: NIE. Przedsięwzięcie nie ma charakteru komercyjnego, nie wchodzi w strefę wymiany handlowej.

Przedstawione uzasadnienie jest błędne/niewystarczające. Fakt, że przedsięwzięcie nie ma charakteru stricte komercyjnego (tj. nie przynosi zysku), nie przesądza o braku związku z prowadzoną działalnością gospodarczą w rozumieniu unijnego prawa konkurencji. Wnioskodawca powinien w pierwszej kolejności skoncentrować się na poprawnym zdefiniowaniu swojej działalności jako gospodarczej. Jeżeli okaże się, że prowadzi zarówno działalność gospodarczą, jak i inną działalność, niebędącą gospodarczą (w rozumieniu unijnego prawa konkurencji), a ubiega się o dofinansowanie tej drugiej, może starać się wykazać brak związku wnioskowanego wsparcia z działalnością gospodarczą. Należy przy tym brać pod uwagę bezpośrednie i pośrednie powiązania pomiędzy obydwoma obszarami działalności. Należałoby zapewnić, że oba rodzaje działalności, ich koszty i finansowanie, można wyraźnie rozdzielić (np. na podstawie sprawozdań finansowych). Pozwoli to zapewnić, że koszty działalności gospodarczej nie będą pokrywane z działalności niegospodarczej.

Czy w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej Wnioskodawca spotyka się z konkurencją lub konkurencja taka może wystąpić (czy podobną działalność na rynku prowadzą lub mogłyby prowadzić inne podmioty)?
Odpowiedź Wnioskodawcy: NIE. Wnioskodawca jest spółką komunalną, której jedynym właścicielem jest jednostka samorządu terytorialnego. Spółka prowadzi działalność gospodarczą z zakresu gospodarki wodno-ściekowej, która realizowana jest w warunkach monopolu naturalnego.

Przedstawione uzasadnienie nie jest wystarczające. Należy dodatkowo wskazać obszar, na którym prowadzona jest działalność wodno-ściekowa oraz wyjaśnić czy w ramach prowadzonej działalności wodno-ściekowej wnioskodawca jest jedynym podmiotem prowadzącym działalność tego rodzaju na wskazanym obszarze. Należy też wyjaśnić czy wnioskodawca prowadzi także działalność na innych rynkach, na których występuje konkurencja (np. zagospodarowanie odpadów, zarządzanie nieruchomościami), a jeśli tak to czy istnieje możliwość pokrywania kosztów innych prowadzonych działalności z przychodów uzyskiwanych z działalności wodno-ściekowej, co pozwoli na dokonanie oceny, czy wnioskowane wsparcie wzmocni pozycję przedsiębiorcy na rynkach, na których konkuruje z innymi podmiotami.

Czy wnioskowane dofinansowanie wpłynie lub może wpłynąć na wymianę handlową między Państwami Członkowskimi Unii Europejskiej?
Odpowiedź Wnioskodawcy: NIE. Oferta przygotowana jest na rynek krajowy.

Przedstawione uzasadnienie jest błędne/niewystarczające. Fakt, iż przedsiębiorca kieruje swoją ofertę wyłącznie do odbiorców na rynku krajowym i jego towary nie są eksportowane/usługi nie są realizowane na rynku zagranicznym, nie oznacza, iż nie konkuruje on z podmiotami zagranicznymi na rynku krajowym. Podmioty z innych Państw Członkowskich (poprzez swoje oddziały w RP lub bezpośrednio) mogłyby konkurować z Wnioskodawcą o konsumentów krajowych. Wsparcie udzielone przedsiębiorcy stawia go w lepszej pozycji wobec konkurentów a zatem, przynajmniej potencjalnie, może wpłynąć na wymianę handlową między Państwami Członkowskimi UE.
 

Jeżeli dofinansowanie jest pomocą publiczną - co wtedy?

W przypadku, gdy wnioskowane wsparcie spełnia wszystkie przesłanki testu pomocy publicznej - stanowi pomoc publiczną w rozumieniu przepisów unijnych.

• Wówczas Wnioskodawca jest zobowiązany wypełnić dodatkowe części wniosku o dofinansowanie odnoszące się do pomocy publicznej, np. Część A.1.
• Przy pomocy publicznej pojawiają się dodatkowe warunki i obostrzenia udzielenia takiego wsparcia.

Z zasady w poszczególnych Programach priorytetowych obowiązujących w NFOŚiGW zostało wskazane, jakie szczegółowe przepisy dotyczące pomocy publicznej mają zastosowanie. Wnioskodawcy, dla których dofinansowanie będzie stanowiło pomoc publiczną muszą przestrzegać jednocześnie zasad określonych w Programie priorytetowym jak i programie pomocowym (właściwym rozporządzeniu krajowym dotyczącym pomocy publicznej) lub rozporządzeniu o pomocy de minimis.
Zwraca się uwagę, iż wsparcie, które nie stanowi pomocy publicznej, nie podlega ograniczeniom związanym z taką pomocą, a jedynie zasadom określonym w Programie priorytetowym.
Warunki udzielania pomocy publicznej zależą przede wszystkim od jej przeznaczenia, tj. od charakteru zadania objętego wnioskiem o dofinansowanie, w wielu przypadkach również od działalności prowadzonej przez Wnioskodawcę.
Przeznaczenia pomocy najczęściej występujące w praktyce NFOŚiGW:

• pomoc horyzontalna na ochronę środowiska,
• pomoc regionalna na nowe inwestycje,
• pomoc de minimis.

Przygotowując wniosek o dofinansowanie przedsięwzięcia należy zatem ustalić, poprzez analizę warunków podstawowych dopuszczalności danego przeznaczenia pomocy, które przeznaczenie pomocy będzie miało zastosowanie dla tego przedsięwzięcia.
W doborze właściwego rodzaju pomocy publicznej pomocne będą informacje zawarte w zakładce „Przeznaczenie pomocy”, gdzie opisane zostały zasady udzielania poszczególnych rodzajów pomocy publicznej.