Ochrona naszych cennych torfowisk

31.05.2021

Odtwarzanie torfowisk i odpowiednie zarządzanie nimi mogłoby pozytywnie wpłynąć na retencję i jakość wody, magazynowanie dwutlenku węgla, zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych i bioróżnorodność. Program LIFE zajmuje się tym tematem już od 1992 roku.

Torfowiska są domem dla wielu rzadkich i zagrożonych gatunków, które nie występują nigdzie indziej. Obszary wodno-błotne pomagają regulować klimat poprzez magazynowanie węgla. Mogą również ograniczać powodzie i działać jako strefa buforowa przed rozprzestrzenianiem się zanieczyszczeń. Jednak torfowiska szybko zanikają i potrzebują naszej pomocy.

Dyrektywa siedliskowa UE i sieć obszarów chronionych Natura 2000 są kluczowe dla ratowania torfowisk Europy. Na mocy dyrektywy na 8 700 obszarach Natura 2000 chronionych jest już 33 000 km² obszarów wodno-błotnych. Ponadto Komisja Europejska poprzez Strategię Bioróżnorodności do 2030 r. wzywa do odbudowy torfowisk i ich ścisłej ochrony. Jest to niezwykle ważne, ponieważ w Europie tylko 10% z nich jest obecnie w dobrym stanie.

Program LIFE zajmował ważne miejsce podczas 16. edycji Międzynarodowego Kongresu Torfowisk (IPC2021), który odbył się na początku maja. Na stronie internetowej Kongresu można znaleźć ciekawe informacje dotyczące potrzeby ochrony torfowisk.

W latach 1992 – 2018 w ramach Programu LIFE sfinansowano 363 projekty mające na celu ochronę i odbudowę osuszonych i zdegradowanych torfowisk Europy. Typowe działania obejmowały ponowne nawadnianie poprzez spiętrzanie wody i zamykanie systemów odwadniających, wylesianie wyschniętych torfowisk oraz usuwanie inwazyjnych gatunków obcych. Do najważniejszych prac LIFE do tej pory należało odtworzenie 170 000 hektarów torfowisk w Wielkiej Brytanii i 40% torfowisk w Belgii.

Biorąc pod uwagę wysokie wskaźniki utraty różnorodności biologicznej i skutki zmiany klimatu uznano, że kluczowe znaczenie ma ochrona obszarów wodno-błotnych poprzez skuteczne zarządzanie i aktywną odbudowę tych terenów. Uzgodniono również, że projekty LIFE dotyczące torfowisk mogą przyczynić się do osiągnięcia ambitnych celów Europejskiego Zielonego Ładu.

Program LIFE w perspektywie finansowej 2021-2027 będzie miał na celu odtworzenie i ochronę wszystkich torfowisk – czy to w ramach sieci Natura 2000, czy poza nią. W zainteresowaniu LIFE są także mokradła silnie zdegradowane w wyniku użytkowania rolniczego i leśnego oraz przemysłowego wydobycia torfu.

KPK LIFE zachęca do korzystania ze środków LIFE na rzecz odtwarzania torfowisk. Inspirację w tym zakresie można czerpać z poniższych europejskich projektów LIFE: