Narodowy Fundusz
Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej

„Po dotacje dla swoich mieszkańców na wymianę kopciuchów i poprawę efektywności energetycznej w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych – jako pierwsze – zgłosiły się gminy z pięciu województw: dolnośląskiego, pomorskiego, warmińsko-mazurskiego, wielkopolskiego oraz zachodniopomorskiego” – informuje Paweł Mirowski, pełnomocnik Prezesa Rady Ministrów ds. programu „Czyste Powietrze” i efektywności energetycznej budynków oraz wiceprezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Nabór dla gmin w programie „Ciepłe Mieszkanie” rozpoczął się 29 września br. i potrwa do 31 stycznia 2024 r. lub do wyczerpania miliardowego budżetu.

Dotychczas najwięcej wniosków gmin wpłynęło z województwa dolnośląskiego (7 aplikacji na ponad 43,8 mln zł dofinansowania). Po 4 wnioski z województw: pomorskiego (5,3 mln zł) i zachodniopomorskiego (8,4 mln zł). Wnioski zdecydowały się złożyć także jedna gmina z województwa warmińsko-mazurskiego i kolejna z wielkopolskiego, ubiegając się odpowiednio o 1,4 mln zł oraz 3,7 mln zł dotacji. Złożone przez gminy wnioski są obecnie oceniane w poszczególnych wojewódzkich funduszach ochrony środowiska i gospodarki wodnej.

Dla kogo i na co

„Ciepłe Mieszkanie” to odpowiednik programu „Czyste Powietrze”, kierowanego do właścicieli domów jednorodzinnych. Celem programu „Ciepłe Mieszkanie” jest wsparcie wymiany źródeł ciepła na paliwo stałe i poprawy efektywności energetycznej w lokalach mieszkalnych znajdujących się w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych.

Program realizowany jest w modelu, w którym NFOŚiGW udostępnia środki wfośigw, a one z kolei podpisują stosowne umowy z zainteresowanymi gminami. Następnie gminy ogłaszają na swoim terenie nabór wniosków wśród mieszkańców – beneficjentów końcowych. To osoby fizyczne, właściciele lokali mieszkalnych w budynkach wielorodzinnych, osoby posiadające ograniczone prawa rzeczowe do lokali mieszkalnych, najemcy lokali mieszkalnych stanowiących własność gminy, a także wspólnoty mieszkaniowe posiadające 3-7 lokali.

W ramach kosztów kwalifikowanych dla osób fizycznych przewiduje się dofinansowanie demontażu nieefektywnych źródeł ciepła na paliwa stałe (tzw. „kopciuchów”) oraz zakupu i montażu na ich miejsce ekologicznych źródeł ciepła albo podłączenie lokalu mieszkalnego do efektywnego źródła ciepła w budynku. Jeśli to zadanie zostanie wykonane, to dopuszcza się także sfinansowanie: zakupu i montażu wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła, wykonania stolarki okiennej i drzwiowej, a także przygotowanie niezbędnej dokumentacji projektowej.

W przypadku wspólnot mieszkaniowych dotacja obejmuje: demontaż wszystkich nieefektywnych źródeł ciepła na paliwo stałe w budynku oraz zakup i montaż wspólnego źródła ciepła do celów ogrzewania lub ogrzewania i cwu, zakup i montaż: nowej instalacji centralnego ogrzewania i/lub cwu, wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła, ocieplenia przegród budowlanych, okien, drzwi, drzwi/bram garażowych, mikroinstalacji fotowoltaicznej, a także przygotowanie dokumentacji (audyt energetyczny, dokumentacja projektowa, ekspertyzy).

Trzy poziomy dofinansowania

Program „Ciepłe Mieszkanie” składa się z czterech części, pierwsze trzy dedykowane są osobom fizycznym, dla których obowiązują trzy poziomy dofinansowania uzależnione od dochodów oraz ostatnia, czwarta część, dla wspólnot. W drugim naborze kwoty dotacji zwiększono o ok. 10 proc. w stosunku do pierwszej edycji programu. Preferencyjne warunki (dodatkowe 5 proc. intensywności dofinansowania, co przekłada się także na wyższe dofinansowanie) przewidziano dla mieszkańców najbardziej zanieczyszczonych gmin
w Polsce (lista ta jest załącznikiem do ogłoszenia o naborze).

Podstawowy poziom dofinansowania – przy dochodach do 135 tys. zł rocznie – to szansa na dotację do 16,5 tys. zł, nie więcej niż 30 proc. kosztów kwalifikowanych na jeden lokal mieszkalny oraz do 35 proc. w przypadku lokali z gmin najbardziej zanieczyszczonych (do 19 tys. zł). Podwyższone dotacje przewidziano przy dochodach do 1894 zł w gospodarstwie wieloosobowym i do 2651 zł w jednoosobowym (chodzi
o przeciętny miesięczny dochód na jednego członka gospodarstwa domowego). Wówczas można starać się o 27,5 tys. zł, do 60 proc. kosztów kwalifikowanych lub 29,5 tys. zł (do 65 proc. kosztów) jeśli to lokal z listy gmin najbardziej zanieczyszczonych. Najwyższe wsparcie otrzymają ci, których przeciętny miesięczny dochód na jednego członka gospodarstwa domowego nie przekracza 1090 zł w gospodarstwie wieloosobowym i 1526 zł w jednoosobowym lub jest ustalone prawo do jednej z czterech form zasiłku. Wówczas na przedsięwzięcie przewidziano aż do 41 tys. zł wsparcia (do 90 proc. kosztów kwalifikowanych) lub do 43,9 tys. zł (do 95 proc. kosztów) dla budynków w miejscowości ujętej na liście najbardziej zanieczyszczonych gmin.

Czwarta część programu, adresowana do wspólnot mieszkaniowych, to też różne opcje dotacji, każda maksymalnie do 60 proc. kosztów kwalifikowanych. Do 350 tys. zł wsparcia można uzyskać w przypadku kompleksowej termomodernizacji z wymianą źródła ciepła, do 360 tys. zł jeśli przedsięwzięcie obejmuje dodatkowo zakup i montaż mikroinstalacji fotowoltaicznej (lub 375 tys. zł dla zadania uwzględniającego pompy ciepła) oraz do 150 tys. zł jeśli projekt zakłada tylko termomodernizację w budynku gdzie już jest efektywne źródło ciepła.