Państwowa Inspekcja
Ochrony Roślin i Nasiennictwa

W 2022 w produkcji ekologicznej dopuszczony został do użycia materiał przeznaczony do reprodukcji roślin nienależący do odmiany. Opisano go jako należący do grupy roślin w ramach najniższego jednego taksonu botanicznego, czyli gatunek o wysokim stopniu różnorodności genetycznej i fenotypowej poszczególnych jednostek tego gatunku.

Definicję „ekologiczny materiał heterogeniczny” zamieszczono w art. 3 pkt. 18 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/848 wskazując, że jest to grupa roślin w obrębie jednego taksonu botanicznego najniższego znanego stopnia, która:

• wykazuje wspólne cechy fenotypowe;
• charakteryzuje się wysokim stopniem różnorodności genetycznej i fenotypowej poszczególnych jednostek rozmnożeniowych;
• nie jest odmianą ani mieszanką odmian;
• spełnia określone dla ekologicznego materiału heterogenicznego wymagania.

W przeciwieństwie do mieszanek nasion, które są co roku odtwarzane na podstawie odmian, ekologiczny materiał heterogeniczny z założenia, ze względu na powtarzającą się selekcję naturalną i dokonywaną przez człowieka, ma się dostosowywać do różnego rodzaju stresu biotycznego i abiotycznego.

Ekologiczny materiał heterogeniczny przeznaczony do reprodukcji jest dopuszczony do obrotu bez konieczności przestrzegania wymogów dotyczących rejestracji i kwalifikacji, jak to ma miejsce w przypadku materiału siewnego dla którego wymogi zostały zawarte w nasiennych dyrektywach marketingowych.

Wprowadzanie do obrotu ekologicznego materiału heterogenicznego może nastąpić po uprzednim powiadomieniu właściwych organów, oraz spełnieniu wymagań określonych dla tego materiału.

Wymagania jakie powinny zostać spełnione:

Zgłoszenie ekologicznego materiału heterogenicznego do wyznaczonego w danym kraju urzędu – w Polsce właściwość ta została przypisana Centralnemu Ośrodkowi Badania Odmian Roślin Uprawnych http://www.coboru.gov.pl/pl/eko/emh.

Ekologiczny materiał heterogeniczny musi spełniać wymagania określone w rozporządzeniu delegowanym Komisji (UE) 2021/1189. Między innymi dotyczące: zdrowotności, jakości i tożsamości, pakowania i znakowania. Materiał w obrocie powinien być opatrzony etykietą przedsiębiorcy koloru żółtego z zielonym ukośnym krzyżem zawierającą określony prawem zestaw informacji.

Wykaz ekologicznego materiału heterogenicznego wyprodukowanego w Polsce prowadzi Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych http://www.coboru.gov.pl/pl/eko/emh_lista.

W odniesieniu do tego materiału kontrolę urzędową obrotu ekologicznym materiałem siewnym wykonuje Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa w zakresie spełnienia wymagań zdrowia roślin, znakowania, pakowania oraz czystości i zdolności kiełkowania tego materiału.

Dotychczas ekologiczny materiał heterogeniczny nie był zgłaszany w Polsce. Natomiast odnotowano pierwsze rejestracje takiego materiału na terenie Unii Europejskiej, między innymi u naszych sąsiadów w Niemczech i Czechach.