Unijne dofinansowanie działań kontrolnych PIORIN
Od 2015 r. Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa wykonuje działania kontrolne dofinasowane przez Unię Europejską, w latach 2015-2020 jako Program Survey, a od 2021 r. jako Program SMP (Single Market Program).
Nadrzędnym celem działań kontrolnych w ramach ww. Programów jest ochrona terytorium Polski i Unii Europejskiej przed dotychczas niewystępującymi agrofagami szkodliwymi dla roślin. Jednocześnie poprzez wykonywane działania kontrolne możliwe jest wczesne wykrycie agrofagów oraz podjęcie szybkich i skutecznych kroków zapobiegających rozprzestrzenianiu się agrofagów na inne obszary UE. Wyniki kontroli pozwalają na podniesienie poziomu wiedzy o poszukiwanych agrofagach oraz wymianę doświadczeń pomiędzy państwami członkowskimi UE.
Dofinansowaniem objęte są działania prowadzone pod kątem występowania określonych agrofagów, tj. agrofagów kwarantannowych dla UE (wymienionych w Zał. II Rozporządzenia 2019/2072), w tym m.in. agrofagów priorytetowych (wymienionych w Rozporządzeniu Delegowanym Komisji (UE) 2019/1702) oraz agrofagów objętych środkami. W zależności od roku działaniami kontrolnymi objęto od 25 agrofagów do 62 agrofagów
(2015 – 28, 2016 – 25, 2017 – 32, 2018 – 30, 2019 – 37, 2020 – 39, 2021 – 61, 2022 – 60,
2023 – 62). Wzrost liczby agrofagów objętych kontrolami od 2021 r. wynika z nowych założeń dla Programu SMP i możliwości prowadzenia działań kontrolnych również pod kątem agrofagów wskazanych w Rozporządzeniu 2019/2072, których dotychczas nie notowano na terytorium UE.
W ramach monitoringu PIORiN:
- wykonuje oceny wizualne roślin, produktów roślinnych i przedmiotów w:
- lasach, parkach, ogrodach, sadach, na plantacjach towarowych,
- otoczeniu przejść granicznych,
- miejscach obrotu materiałem roślinnym,
- wykorzystuje pułapki wabiące owady,
- pobiera próby do badań laboratoryjnych oraz wykonuje takie badania.
W latach 2017 – 2023 w Polsce wykonano różną liczbę ww. działań kontrolnych. Od 2019 r., oprócz kontroli wizualnych, wykorzystuje się pułapki feromonowe. W 2023 r. zastosowano pułapki dla 11 agrofagów - Agrilus planipennis, Anoplophora chinensis, Anoplophora glabripennis, Aromia bungi, Bactericera cockerelli, Monochamus (wektor Bursaphelenchus xylophilus), Dendrolimus sibiricus, Popillia japonica, Rhagoletis pomonella, Spodoptera frugiperda, Thaumatotibia leucotreta, a liczba pułapek corocznie wzrasta.
Szczegółowe dane dotyczące wykonywanych działań kontrolnych są przedstawiane na wykresach.
W wyniku działań monitoringowych na przestrzeni tych lat, wykrywano w bulwach ziemniaka bakterię Clavibacter sepedonicus (sprawcę bakteriozy pierścieniowej ziemniaka), w próbach wody Ralstonia solanacearum (sprawcę śluzaka) w glebie nicienia – Globodera rostochiensis (mątwik ziemniaczany), grzyba Synchytrium endobioticum (rak ziemniaka), w roślinach pomidora wirusa Tomato Brown Rugose Fruit Virus (wirus brunatnej wyboistości owoców pomidora). We wszystkich przypadkach podjęto odpowiednie działania zwalczające, zgodne z obowiązującymi przepisami prawa.
Dotychczas Unia Europejska pozytywnie oceniła realizację polskich programów w latach
2015-2023 i przyznała Polsce dofinansowanie w łącznej wysokości około 3,5 mln EUR. Zmniejszona kwota dofinasowania od 2021 r. wynika z ograniczonych środków finansowych na poziomie Unii Europejskiej dla wszystkich państw członkowskich.
