Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych w Łodzi

HISTORIA SZKOŁY
77 lat działalności

autor: Agnieszka Sowińska - nauczyciel historii sztuki w PLSP
korekta: Małgorzata Urbaniak - nauczyciel języka polskiego w PLSP

 

(…) z sił wzbierających dziś mamy ukształtować oblicze nadchodzącej epoki.
Władysław Strzemiński, manifest grupy „a.r”

 

„Na Narutowicza” - epoka heroiczna 

Początki naszej szkoły łączą się z heroicznym rokiem 1945. Już 9 lutego, czyli 3 tygodnie po wyzwoleniu miasta, w „Dzienniku Łódzkim” ukazała się informacja: Wydział Kultury i Sztuki planuje w jak najkrótszym czasie otwarcie szkoły  artystycznej i szkoły przemysłu artystycznego. Szukając naszych korzeni, należy przypomnieć najbardziej charyzmatycznego artystę ówczesnej Łodzi – Władysława Strzemińskiego. Ten przybyły z Rosji malarz i teoretyk jeszcze przed II wojną światową założył w Łodzi awangardową grupę „a.r.” i zainicjował powstanie pierwszego w Europie muzeum sztuki XX wieku złożonego z darów artystów polskich oraz zagranicznych (otwarcie w 1931 roku). Łódź fascynowała go jako centrum przemysłowe i idealny grunt dla rozwoju nowej sztuki, zwłaszcza projektowej. Jako przedstawiciel awangardy i konstruktywista szczególną misję widział w edukacji artystycznej. W okresie międzywojennym sam nauczał w szkołach średnich: w gimnazjum przemysłowo-handlowym w Koluszkach oraz Publicznej Szkole Dokształcania Zawodowego nr 10 w Łodzi, gdzie realizował pionierskie programy kształcenia młodych  projektantów (między innymi druku funkcjonalnego). Po wojnie odegrał ogromną rolę w stworzeniu Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Łodzi.

PWSSP w Łodzi współtworzył także przybyły z Lwowa Ludwik Tyrowicz, wybitny grafik, członek legendarnych przedwojennych grup: „artes” oraz „Ryt”. Objął kierownictwo Wydziału Grafiki PWSSP w Łodzi, był także gorącym orędownikiem tworzenia w Polsce średniego szkolnictwa plastycznego. Napisał autorski program dydaktyczny dla liceów plastycznych, który przedstawił w sierpniu 1945 roku na Pierwszym Zjeździe Szkolnictwa Artystycznego w Wilanowie.

20 marca 1945 roku Miejska Rada Narodowa przyznała średniej Szkole Przemysłu Artystycznego budynek w elitarnej części miasta, przy ulicy Narutowicza 77.

 

We wrześniu 1945 w „Głosie Robotniczym” ukazało się ogłoszenie o pierwszym naborze do Państwowej Szkoły Przemysłu Artystycznego. Zorganizowano czteroletnie gimnazjum (specjalizacje: meblarska, ślusarsko-kowalska, introligatorska i ceramiczna) dla absolwentów szkoły powszechnej i dwuletnie liceum (specjalizacje: malarsko-dekoracyjna, tkacka, grafiki użytkowej, rzeźby dekoracyjnej) dla osób posiadających świadectwo gimnazjalne.

Pierwszy rok działalności szkoły (1945/50) upłynął w typowej dla wczesnych lat powojennych atmosferze prawdziwej komuny lokalowej, gdyż w tym samym budynku zainaugurowało swoją działalność kilka szkół: dwie szkoły plastyczne (średnia na pierwszym piętrze i wyższa na drugim), ale także Ognisko Sztuk Plastycznych i Wydział Stomatologii.  Szczególnie ważny dla atmosfery naszej szkoły był stały kontakt z PWSSP. Tam właśnie w latach 1945-50 Władysław Strzemiński prowadził swoje przyciągające tłumy wykłady, na bazie których powstała „Teoria widzenia”. Jego studenci byli pierwszymi nauczycielami przedmiotów artystycznych naszej szkoły  wprowadzającymi idee mistrza w proces dydaktyczny.

15 października 1945 roku  Ludwik Tyrowicz został oficjalnie nominowany dyrektorem naszej szkoły. W pierwszym okresie zamieszkał w szkolnej kuchni, która w trudnej rzeczywistości powojennej  zapewniała luksus dostępu do bieżącej wody i prądu.

W czerwcu 1946 roku szkoła  zorganizowała pierwszą wystawę  prac uczniów. Z recenzji w „Dzienniku Łódzkim” dowiadujemy się, że zajęcia z ceramiki prowadziła Irena Kotarbińska (szkoła właśnie dostała piec do wypalania wyrobów ceramicznych), z introligatorstwa artystycznego - Włodzimierz Kreń, a z rzeźby - Elwira Mazurczyk i Zygmunt Cichy. Na wystawie zaprezentowano wyroby kute z metalu (np. talerze), wyroby włókiennicze (materiały ubraniowe, narzuty, szaliki, wzory tkanin). Prace oceniono jako wybitne, przekraczające poziom szkoły średniej. W prasie pojawił się też apel do różnych gałęzi przemysłu, aby zainteresowały  młodymi talentami oraz wsparły je finansowo i materialnie.

Rok później (w czerwcu 1947 roku) szkoła wzięła udział w Wystawie Szkolnictwa Zawodowego w Częstochowie, prezentując ceramikę, samodziały, kilimy, makaty i wyroby metalurgiczne. Naszą placówkę  opuścił wtedy pierwszy rocznik absolwentów Państwowej Szkoły Przemysłu Artystycznego (liceum o dwuletnim trybie nauki).

1 września 1947 roku Minister Kultury i Sztuki przekształcił Państwową Szkołę Przemysłu Artystycznego w Łodzi w Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych kształcące przyszłych nauczycieli szkół podstawowych oraz Liceum Technik Plastycznych przygotowujące plastyków dla  różnych gałęzi przemysłu (specjalności: tkactwo, introligatorstwo).

W roku 1948 budynek szkolny przy Narutowicza opuścił Wydział Stomatologii. Opisując ten trudny, ale pełen niepowtarzalnego entuzjazmu okres pookupacyjny, nie można zapomnieć o bardzo ważnym dla naszej szkoły miejscu – miejscu zamieszkania  uczniów, w większości sierot, które utraciły domy i rodziny w czasie działań wojennych. Tą ciepłą namiastką ogniska domowego była bursa mieszcząca się w eleganckiej kamienicy przy ulicy Kościuszki 70. Bursa, prowadzona przez małżeństwo z Wilna, przeznaczona była dla uczniów wszystkich łódzkich szkół artystycznych (zamieszkiwał tu m. in. Andrzej Łapicki). We wspomnieniach uczniów miejsce to pozostało prawdziwym domem dla pozbawionych rodzin młodych ludzi.