Prokuratura Okręgowa
w Koninie

1. Podstawowe prawa pokrzywdzonego:

• Pokrzywdzony w postępowaniu przygotowawczym jest stroną uprawnioną do działania we własnym imieniu i zgodnie z własnym interesem

  (art. 299 §1 kpk).

• Jeżeli pokrzywdzonym jest małoletni albo ubezwłasnowolniony całkowicie lub częściowo prawa jego wykonuje przedstawiciel ustawowy albo osoba, pod której stałą pieczą pokrzywdzony pozostaje

  (art. 51 § 2 i 3 kpk).

• Jeżeli pokrzywdzonym jest osoba nieporadna, w szczególności ze względu na wiek lub stan zdrowia, jego prawa może wykonywać osoba, pod której pieczą pokrzywdzony pozostaje

  (art. 52 § 3 kpk).

• W razie śmierci pokrzywdzonego prawa, które by mu przysługiwały, mogą wykonywać najbliższe osoby, a w wypadku ich braku lub nieujawnienia - prokurator działając z urzędu

  (art. 52 § 1 kpk).

• Za pokrzywdzonego, który nie jest osobą fizyczną czynności procesowych dokonuje organ uprawniony do działania w jego imieniu

  (art. 51 § 1 kpk)

  . Pokrzywdzony może też w toku postępowania karnego ustanowić swojego pełnomocnika

  (art. 87 § 1 kpk).

• Pokrzywdzony może złożyc wniosek o wyłączenie sędziego, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności w danej sprawie

  (art. 42 § 1 kpk).

• Jeżeli pokrzywdzony wykaże, że warunki materialne nie pozwalają mu na poniesienie kosztów związanych z pełnomocnictwem bez uszczerbku dla siebie i rodziny, może złożyć do prokuratora (w postępowaniu przygotowawczym) lub do sądu (w postępowaniu sądowym) wniosek o wyznaczenie mu pełnomocnika z urzędu

  (art. 87 § 1 i 88 § 1 kpk).

• Każdy dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub Policję

  (art. 304 § 1 kpk).

  Jeżeli osoba lub instytucja, która złożyła zawiadomienie o przestępstwie nie zostanie w ciągu 6 tygodni powiadomiona o wszczęciu śledztwa lub dochodzenia, może wnieść zażalenie do prokuratora nadrzędnego albo do prokuratora powołanego do nadzoru nad organem, któremu złożono zawiadomienie

  (art. 306 § 3 kpk. art. 325a kpk).

• W razie złożenia przez pokrzywdzonego wniosku o ściganie niektórych sprawców, obowiązek ścigania obejmuje również inne osoby, których czyny pozostają w ścisłym związku z czynem osoby wskazanej we wniosku. Przepis ten nie dotyczy najbliższych osoby składającej wniosek

  (art. 12 § 2 kpk).

  Wniosek może być cofnięty za zgodą prokuratora, a w postępowaniu sądowym za zgodą sądu - do rozpoczęcia przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej; nie dotyczy to przestępstwa określonego w art. 197 kk

  (art. 12 § 3 kpk).

• Jeżeli pokrzywdzony nie ukończył 15 lat, czynności z jego udziałem powinny być, w miarę możliwości, przeprowadzone w obecności przedstawiciela ustawowego lub faktycznego opiekuna, chyba że dobro postępowania stoi na przeszkodzie

  (art. 171 § 3 kpk).

• W sprawach o przestępstwa określone w rozdziale XXV Kodeksu karnego (przeciwko wolności seksualnej i obyczajowości) pokrzywdzonego, który w chwili czynu nie ukończył 15 lat, powinno się przesłuchiwać w charakterze świadka tylko raz, chyba że wyjdą na jaw istotne okoliczności, któych wyjaśnienie wymaga ponownego przesłuchania lub zażada tego podejrzany, który nie miał obrońcy w czasie pierwszego przesłuchania pokrzywdzonego

  (art. 185a § 1 kpk).

• Jeżeli zachodzi uzasadniona obawa użycia przemocy lub groźby bezprawnej wobec pokrzywdzonego występującego w sprawie w charakterze świadka lub wobec jego najbliższej osoby, w związku z postępowaniem może on zastrzec dane dotyczące miejsca zamieszkania do wyłącznej wiadomości sądu lub prokuratora. W takim wypadku pisma procesowe doręcza się wówczas do instytucji, w której pokrzywdzony jest zatrudniony lub na inny wskazany przez niego adres

  (art. 191 § 3 kpk).

• Przesłuchanie pokrzywdzonego w charakterze świadka może nastąpić przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzenie tej czynności na odległość

  (art. 177 § 1a kpk).

• Pokrzywdzonego, który nie może stawić się na wezwanie z powodu choroby, kalectwa lub innej nie dającej się pokonać przeszkody, można przesłuchać w miejscu jego pobytu

  (art. 177 § 2 kpk).

• W razie okazania innej osoby - pokrzywdzonemu, może on domagać się, aby czynność tę przeprowadzono w sposób wyłączający możliwość jego rozpoznania przez osobę rozpoznawaną

  (art. 173 § 2 kpk).

• Pokrzywdzony może składać wnioski o dokonanie czynności śledztwa lub dochodzenia

  ( art. 315 § 1 kpk, art. 325a kpk).

• Jeżeli czynności śledztwa lub dochodzenia nie będzie można powtórzyć na rozprawie, pokrzywdzony i jego przedstawiciel ustawowy, mogą być dopuszczeni do tej czynności, chyba że w razie zwłoki, zachodzi niebezpieczeństwo utraty lub zniekształcenia dowodu. Prokurator może także dopuścić pokrzywdzonego do udziału w innych czynnościach śledztwa lub dochodzenia

  (art. 316 § 1 kpk, art. 317 kpk, art. 325a kpk)

• Organ prowadzący postępowanie przygotowawcze ma obowiązek doręczenia pokrzywdzonemu odpisu postanowienia o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłych albo instytucji naukowej lub specjalistycznej oraz zezwala na wzięcie udziału w przesłuchaniu biegłego i zapoznaniu się z opinią

  (art. 318 kpk).

• Pokrzywdzony w toku śledztwa lub dochodzenia może zwrócić się do sądu z żądaniem przesłuchania świadka, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo, że nie będzie można go przesłuchać na rozprawie

  (art. 316 § 3 kpk).

• Pokrzywdzony uczestniczący w czynnościach podpisując protokół może zgłosić zarzuty co do jego treści

  (art. 150 § 2 kpk).

• Pokrzywdzony może żądać odpisu protokołu czynności, w której uczestniczył lub miał prawo uczestniczyć, jak również dokumentu pochodzącego od niego lub sporządzonego z jego udziałem oraz na jego wniosek odpłatnie wydaje mu się kserokopię dokumentów z akt sprawy, a za zgodą prowadzącego postępowanie przygotowawcze może on otrzymać odpłatnie uwierzytelnione odpisy lub kserokopie

  (art 156 § 2 i 5 kpk, art. 157 § 3 kpk).

• Pokrzywdzony ma prawo otrzymać na swój koszt po jednej kopii zapisu dźwiękowego lub obrazu utrwalonej w ten sposób czynności procesowej

  (art. 147 § 4 kpk).

• Pokrzywdzony, za zgodą prowadzącego postępowanie, może w toku postępowania przeglądać akta i sporządzać z nich odpisy, a także złożyć zażalenie na odmowę udostępnienia akt

  (art. 156 § 1 i 5 kpk, art. 159 kpk).

• Pokrzywdzonemu przysługuje zażalenie na postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa lub dochodzenia. W związku z tym przysługuje mu prawo przejrzenia akt

  (art. 306 § 1 kpk, art 325a kpk).

  Pokrzywdzonemu przysługuje również złożenie zażalenia na czynności inne niż postanowienia i zarządzenia, naruszające jego prawa

  (art. 302 § 2 kpk).

• Pokrzywdzony może złożyć wniosek lub wyrazić zgodę na złożony wniosek podejrzanego o skierowanie sprawy przez prokuratora do instytucji lub osoby godnej zaufania w celu przeprowadzenia postępowania mediacyjnego między nim a podejrzanym

  (art. 23a kpk).

• Pokrzywdzony może wnieść do sądu akt oskarżenia o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego w razie powtórnego wydania przez prokuratora postanowienia o odmowie wszczęcia lub o umorzeniu postępowania przygotowawczego. Termin do wniesienia aktu oskarżenia wynosi miesiąc od doręczenia pokrzywdzonemu zawiadomienia o postanowieniu. Akt oskarżenia powinien być sporządzony i podpisany przez adwokata

  (art. 55 § 1 i 2 kpk).

• Pokrzywdzony po wniesieniu aktu oskarżenia przez oskarżyciela publicznego, może aż do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego złożyć oświadczenie, że chce działać w charakterze oskarżyciela posiłkowego

  (art. 53 i 54 kpk)

  lub powoda cywilnego

  (art. 62 kpk).

  Jeżeli wystąpił z powództwem cywilnym w toku postępowania przygotowawczego, może żądać również jego zabezpieczenia. Na postanowienie co do zabezpieczenia roszczenia przysługuje zażalenie do sądu

  (art. 69 § 2 i 3 kpk).

• Pokrzywdzony, jako oskarżyciel posiłkowy, ma prawo składać wnioski dowodowe, być obecnym na całej rozprawie, zadawać pytania przesłuchiwanym osobom oraz złożyć apelację od wyroku. Jeżeli wyrok został wydany przez sąd okręgowy - apelacja musi być sporządzona i podpisana przez adwokata

  (art. 446 kpk).

• W razie umorzenia lub zawieszenia postępowania przygotowawczego, w którym zgłoszone było powództwo cywilne, pokrzywdzony, w terminie 30 dni od daty doręczenia postanowienia, może żądać przekazania sprawy sądowi właściwemu do rozpoznawania spraw cywilnych

  (art. 69 § 4 kpk).

• W razie skazania sprawcy za czyn określony w art. 46 kk., pokrzywdzony (lub inna uprawniona osoba) ma prawo zwrócić się do sądu z wnioskiem o orzeczenie obowiązku naprawienia wyrządzonej szkody w całości lub części.
• W razie uchylenia lub zmianie tymczasowego aresztowania wobec podejrzanego na inny środek zapobiegawczy, prokurator powiadamia o tym niezwłocznie pokrzywdzonego (chyba że pokrzywdzony oświadczy, że z takiego uprawnienia rezygnuje, o czym winien być wcześniej pouczony)

  (art. 253 § 3 kpk).

• Pokrzywdzony ma obowiązek stawić się na każde wezwanie organu prowadzącego postępowanie

  (art. 177 kpk).

  Na pokrzywdzonego, który bez usprawiedliwienia nie stawił się na wezwanie organu prowadzącego postępowanie albo bez zezwolenia tego organu wydalił się z miejsca czynności przed jej zakończeniem, można nałożyć karę pieniężną w wysokości do 3000 zł, a ponadto zarządzić jego zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie

  (art. 285 § 1 i 2 kpk).

• W celu ograniczenia kręgu osób podejrzanych lub ustalenia wartości dowodowej ujawnionych śladów można pobrać od pokrzywdzonego odciski daktyloskopijne, włosy, ślinę, próby pisma, zapach, wykonać fotografię osoby lub dokonać utrwalenia głosu, za jego zgodą biegły może również zastosować środki techniczne mające na celu kontrolę nieświadomych reakcji organizmu tej osoby

  (art. 192a kpk).

• Jeżeli karalność czynu zależy od stanu zdrowia pokrzywdzonego nie może on sprzeciwić się oględzinom i badaniom nie połączonym z zabiegiem chirurgicznym lub obserwacją w zakładzie leczniczym

  (art. 192 § 1 i 3 kpk).

  W przypadku zaistnienia wątpliwości co do stanu psychicznego pokrzywdzonego, jego stanu rozwoju umysłowego, zdolności postrzegania lub odtwarzania przez niego spostrzeżeń, sąd lub prokurator może zarządzić jego przesłuchanie z udziałem biegłego lekarza lub biegłego psychologa

  (art. 192 § 2 kpk).

• Jeżeli pokrzywdzony, nie podając nowego adresu, zmienia miejsca zamieszkania lub nie przebywa pod wskazanym przez siebie adresem, pisma wysyłane pod tym adresem uważa się za doręczone

  (art. 139 § 1 kpk).

  ---

  

   

Podmioty i organizacje świadczące pomoc na rzecz ofiar przestępstw oraz członków ich rodzin.