Polska pomoc

 

Informacja, edukacja i promocja zwiększają świadomość społeczną dotyczącą programu Polskiej pomocy, jego celów i priorytetów. Służą m.in. utrzymaniu wysokiego poparcia społecznego dla prowadzonych inicjatyw, a także podnoszeniu świadomości oraz zrozumieniu problemów i współzależności we współczesnym świecie.

Ocena komunikacji polskich inicjatyw rozwojowych została przeprowadzona w oparciu o szeroki zakres badań jakościowych i ilościowych oraz o analizy eksperckie. Wnioski z ewaluacji będą wykorzystane m.in. do zwiększenia efektywności oraz skuteczności przedsięwzięć informacyjnych i promocyjnych podejmowanych od roku 2020.

 

Wyniki badania

• System instytucjonalny realizacji działań komunikacyjnych dotyczących polskiej współpracy rozwojowej (PWR) jest zaprojektowany w sposób spójny i adekwatny. Aby jednak dodatkowo zwiększyć skuteczność i użyteczność informacji i promocji konieczne jest wprowadzenie modyfikacji, które dodatkowo usprawnią te przedsięwzięcia.
• Za realizację zadań związanych z informacją, promocją i edukacją w obszarze Polskiej pomocy odpowiada w MSZ Departament Współpracy Rozwojowej (DWR), a w jego strukturze Wydział Komunikacji Społecznej (WKS). WKS zajmuje się m.in. kontaktami z mediami, wydawaniem publikacji, organizacją wydarzeń promocyjnych, wystaw fotograficznych, prowadzeniem strony internetowej i profili społecznościowych, a także kompleksową obsługą projektów w obszarze edukacji globalnej. W trakcie realizacji badania zostały zidentyfikowane dwie główne bariery, które w sposób istotny wpływają na skuteczność i efektywność funkcjonowania wydziału: po pierwsze, angażowanie zespołu do zadań wykraczających poza te związane z prowadzeniem działań komunikacyjnych, po drugie, wykorzystywanie w działaniach komunikacyjnych mediów społecznościowych, ale bez Facebooka – istotnego dla komunikacji z większością grup docelowych Polskiej pomocy. Administrowanie, prowadzenie i animowanie profilu na Facebooku wymagałoby co najmniej reorganizacji zadań WKS (skoncentrowania aktywności części zespołu na mediach społecznościowych).
• PWR prowadzona jest przede wszystkim w oparciu o Ustawę o współpracy rozwojowej. Ustawodawca nie sprecyzował jednak adresatów inicjatyw informacyjnych i promocyjnych. Można ich więc podzielić na dwie kategorie: odbiorców krajowych (opinia publiczna oraz pośrednicy informacji - organizacje pozarządowe, szkoły, uczelnie, administracja publiczna, wolontariusze, media, którzy są jednocześnie jej odbiorcami) oraz odbiorców zagranicznych (bezpośredni odbiorcy działań projektowych w krajach, w których realizowane są projekty, społeczeństwa tych krajów oraz tamtejsze jednostki administracji rządowej i samorządowej, media).
• Głównym kanałem informacyjnym o PWR jest strona internetowa www.polskapomoc.gov.pl. Znajdują się na niej najważniejsze informacje i dokumenty dotyczące pomocy. Zbyt mało jest tam jednak wiadomości na temat bieżących działań projektowych lub są one słabo widoczne. Analiza użyteczności strony wykazała też, że przeszkodą w skutecznym komunikowaniu się z odbiorcami są jej ograniczone możliwości techniczne.
• System komunikacji jest spójny z dokumentami krajowymi i „wyższego rzędu” (szczebla europejskiego i międzynarodowego) wyznaczającymi ramy współpracy rozwojowej. W działania informacyjne i promocyjne zaangażowanych jest relatywnie dużo partnerów (organy administracji publicznej, NGOs itd.). MSZ pozostaje głównym nadawcą komunikatów, ale inne podmioty nierzadko prowadzą własną politykę komunikacyjną w zakresie odnoszącym się bezpośrednio do PWR. Brak koordynacji różnych inicjatyw może przyczyniać się do powstawania szumów informacyjnych.
• Znak graficzny programu Polska pomoc jest prosty w zastosowaniu. Budzi pozytywne skojarzenia zarówno wśród Polaków, jak i obcokrajowców; identyfikowany jest jako polski uśmiech. Wszystkie organizacje i instytucje realizujące projekty ze środków finansowych PWR są zobligowane do jego stosowania. Wyniki badania ankietowego z mieszkańcami Polski ujawniły jednak, że rozpoznawalność znaku jest relatywnie niewysoka.
• Analiza wiedzy i postrzegania współpracy rozwojowej w społeczeństwie pokazała, że w 2019 roku ponad dwie trzecie badanych przyznało, że zetknęli się w swoim życiu z jakimikolwiek informacjami o pomocy świadczonej przez Polskę innym krajom. Odsetek takich osób wzrasta wraz z wiekiem ankietowanych. Znacznie częściej są to więc osoby dorosłe (mające aktualnie 50 lat i więcej). Najwięcej respondentów (prawie połowa) wskazało, że informacje, z którymi się zetknęli, dotyczyły krajów Afryki (m.in. Etiopii, Kenii, Senegalu, Tanzanii, Ugandy, Tunezji). Zdecydowana większość pytanych (78%) uważa, że Polska powinna wspomagać rozwój krajów rozwijających się. W mniejszym stopniu (48%) byli jednak przekonani, że pojedyncza osoba może mieć wpływ na walkę z biedą w innych państwach. Aż 80% Polaków przyznało, że nie angażuje się osobiście w takie działania w naszym kraju (2018 r.).

 

Główne rekomendacje przedstawione przez ewaluatorów

• Rekomenduje się opracowanie strategii komunikacji PWR wykorzystującej wyniki przeprowadzonego badania (m.in. odnośnie grup docelowych, skuteczności kanałów i narzędzi komunikacji, świadomości społecznej) i przede wszystkim dotychczasowe doświadczenia z realizacji działań informacyjnych, promocyjnych i edukacyjnych. Strategia powinna obejmować całość polskiej współpracy rozwojowej oraz wpisywać się w założenia i cele WPWR. Jej koordynacja powinna należeć do zadań WKS. Dodatkowo, konieczne jest wzmocnienie znaczenia polityki komunikacyjnej dotyczącej współpracy rozwojowej w DWR.
• Koordynację działań komunikacyjnych może zwiększyć utworzenie grupy roboczej na poziomie ekspertów - przedstawicieli ministerstw uczestniczących w realizacji PWR (z możliwością rozszerzenia składu o innych interesariuszy). Celem grupy powinno być operacyjne uzgadnianie polityki informacyjnej i promocyjnej dotyczącej polskich działań rozwojowych. Jej pracami powinno kierować MSZ. Częstotliwość konsultacji należy uzależnić od potrzeb związanych z prowadzeniem działań informacyjnych, promocyjnych i edukacyjnych.
• Rekomenduje się przebudowanie strony internetowej PWR - głównego kanału informacyjnego. Należy ją unowocześnić i dostosować do urządzeń mobilnych, a w ślad za tym poprawić jakość i atrakcyjność zamieszczanych tam treści oraz wyeliminować błędy techniczne (np. w zakresie poruszania się po niższych poziomach nawigacyjnych).
• Biorąc pod uwagę rolę mediów społecznościowych jako źródła informacji oraz jako formy spędzania wolnego czasu, m.in. dla adresatów informacji o współpracy rozwojowej, istotne jest stosowanie platform społecznościowych do realizowania strategii komunikacji; biorąc pod uwagę liczbę użytkowników, najchętniej używanym na świecie portalem społecznościowym pozostaje Facebook.).
• Należy dążyć do upraszczania języka komunikacji o PWR. Dobrą praktyką formułowania przekazu jest również transparentność, która wiąże się z łatwym dostępem do informacji (np. o skali finansowej PWR). Pożądaną zasadą tworzenia komunikatów w ramach Polskiej pomocy jest ich formułowanie za pomocą języka korzyści - tak dla kraju beneficjenta, jak i dla Polski.p>
• Kwestie dotyczące edukacji globalnej oraz jej pełnego wykorzystania dla całościowych celów PWR, szerszych niż komunikacja, wymagają dalszych pogłębionych studiów. Na tym etapie ustalono, że konieczne jest włączanie działań edukacji globalnej w coraz większym stopniu w proces edukacji formalnej (m.in. w ramach podstawy programowej w szkole), ale także angażowanie w podejmowane inicjatywy kolejnych grup interesariuszy (np. bibliotek, rodziców, ośrodków kultury), co umożliwi jeszcze szersze promowane PWR.