POPC Wsparcie

Konflikt interesów, zgodnie z zapisami rozporządzenia 966/2012  art. 57 ust. 2 zachodzi wówczas, gdy bezstronne i obiektywne pełnienie funkcji podmiotu upoważnionego do działań finansowych lub innej osoby, o których mowa w art. 57 ust. 1 przytoczonego rozporządzenia, jest zagrożone z uwagi na względy rodzinne, emocjonalne, sympatie polityczne lub przynależność państwową, interes gospodarczy lub jakiekolwiek inne interesy wspólne z odbiorcą.

Rzeczywisty konflikt interesów to konflikt pomiędzy obowiązkiem publicznym, a interesami prywatnymi urzędnika publicznego, polegający na tym, że interesy urzędnika publicznego jako osoby prywatnej mogłyby niewłaściwie wpłynąć na wykonywanie przez niego swoich obowiązków i zadań publicznych (np. osoba posiada udziały w przedsiębiorstwie, następnie to przedsiębiorstwo bierze udział w postępowaniu o udzielenie zamówienia, w którym osoba ta została wyznaczona na członka komisji przetargowej).

Pozorny konflikt interesów to konflikt, o którym można powiedzieć, że istnieje, gdy wydaje się, że prywatne interesy urzędnika publicznego mogłyby niewłaściwie wpłynąć na wykonywanie przez niego swoich obowiązków, lecz w rzeczywistości tak się nie dzieje (np. pracownik instytucji w systemie realizacji programu operacyjnego po jakimś czasie rozpoczął pracę u beneficjenta).

Pozorny konflikt interesów może natomiast przekształcić się w konflikt rzeczywisty. Dojdzie do tego, gdy interesy prywatne urzędnika publicznego sprawiają, że konflikt interesów zaistniałby w przyszłości (np. przedstawiciel organu zamawiającego i dyrektor generalny jednego z przedsiębiorstw składających ofertę należą do tej samej partii politycznej).

W tym miejscu należy wyraźnie zaznaczyć, że konflikt interesów nie jest nadużyciem finansowym.

Aby zapobiegać zajściu konfliktu interesów istnieje obowiązek wyłączenia się pracownika z postępowania administracyjnego w sytuacji mogących powodować konflikt interesów (art. 24 k.p.a.).

Zgodnie z art. 24 k.p.a. pracownik podlega wyłączeniu z udziału w postępowaniu w sprawie:

• w której jest stroną albo pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki,
• swego małżonka oraz krewnych i powinowatych do drugiego stopnia,
• osoby związanej z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli,
• w której był świadkiem lub biegłym albo był lub jest przedstawicielem jednej ze stron, albo w której przedstawicielem strony jest jedna z osób wymienionych w lit. b i c,
• w której brał udział w wydaniu zaskarżonej decyzji,
• z powodu której wszczęto przeciw niemu dochodzenie służbowe, postępowanie dyscyplinarne lub karne,
• w której jedną ze stron jest osoba pozostająca wobec niego w stosunku nadrzędności służbowej oraz
• jeżeli zostanie uprawdopodobnione istnienie okoliczności niewymienionych w lit. a- g, które mogą wywołać wątpliwość co do bezstronności pracownika.

Powody wyłączenia pracownika z udziału w postępowaniu trwają także po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli.

Podobnie jest przy zamówieniach publicznych. Istnieje obowiązek wyłączenia się osób wykonujących czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego (art. 17 ustawy Pzp):

Każda osoba zaangażowana w przynajmniej jeden etap postępowania o udzielenie zamówienia (przygotowanie, opracowanie, realizację lub zakończenie) podpisuje oświadczenie, o którym mowa w art. 17 ustawy Pzp, i przekazuje je osobie odpowiedzialnej za postępowanie o udzielenie zamówienia.

Obowiązek ten ma zastosowanie przynajmniej do następujących osób:

• kierownika instytucji zamawiającej i każdej osoby, której powierza on swoje obowiązki,
• personelu biorącego udział w przygotowywaniu/opracowywaniu projektu dokumentacji przetargowej,
• członków komisji przetargowej,
• ekspertów wykonujących dowolne zadania związane z przygotowywaniem dokumentacji przetargowej lub oceną ofert.

Wyłączenie pracownika/eksperta z postępowania następuje nie tylko w przypadku, gdy istnieje rzeczywisty konflikt interesów, ale też w każdym przypadku, w którym istnieją podstawy do wątpliwości co do ich bezstronności.

Rzeczywisty konflikt interesów w kontekście Pzp zachodzi, gdy pracownik zaangażowany w postępowanie:

• posiada sam albo ktoś z jego rodziny posiada udziały czy akcje jednego z wykonawców,
• konkubent albo ktoś z jego przyjaciół stara się o zamówienie albo jest podwykonawcą jednego z oferentów,
• ktoś z bliskich takiej osoby stara się o pracę u jednego z wykonawców, pracuje tam lub wykonuje na jego rzecz zlecenie albo umowę handlowo-usługową,
• jest biegłym zamawiającego, a jego kolega z instytutu, z którym prowadził wspólnie projekt, jest ekspertem jednego z wykonawców,
• reprezentował jednego z wykonawców przed Krajową Izbą Odwoławczą.

Przykładami potencjalnego konfliktu interesów będą:

• wszelkiego typu upominki i świadczenia otrzymywane od potencjalnych wykonawców,
• sprzęt elektroniczny lub samochody wypożyczane „do testowania”,
• szkolenia fundowane przez wykonawców z bogatym programem rozrywkowym,
• pożyczki, przysługi finansowe, nadzwyczajne rabaty lub warunki płatności, niedostępne dla szerszego grona,
• propozycje zatrudnienia po zakończeniu pracy lub służby w instytucji publicznej,
• nawiązywanie bliskich relacji osobistych (wspólne wyjścia, wypoczynek, imprezy z przedstawicielami wykonawcy),
• wszelkie inne relacje wywołujące po naszej stronie dług wdzięczności lub dług honorowy.

O pozornym konflikcie interesów mówimy w przypadkach gdy:

• jednym z wykonawców jest nasz były pracodawca,
• jednym z wykonawców jest instytut naukowy, w którym obroniliśmy doktorat,
• analizując rynek i szacując wartość zamówienia zwracamy się o informacje stale do tych samych podmiotów,
• jeden z wykonawców albo jego pracownik udzielili nam pomocy przy opracowywaniu SIWZ,
• mimo zasady przekazywania wyjaśnień do SIWZ w formie pisemnej ulegliśmy natarczywości jednego z potencjalnych wykonawców i udzieliliśmy mu dodatkowych wyjaśnień przez telefon.

Środki pochodzące z funduszy unijnych, aby mogły zostać uznane za kwalifikowalne, muszą być ponoszone z zachowaniem zasady uczciwej konkurencji, efektywności, jawności, przejrzystości oraz równego traktowania wykonawców. Wnioskodawca i beneficjent  dokonując zakupu towarów lub usług od podmiotów powiązanych z nim osobowo lub kapitałowo, powinien zachować należytą ostrożność i minimalizować ryzyko konfliktu interesów. W związku z powyższym, jeżeli przy udzielaniu zamówienia stwierdzone zostaną tego rodzaju powiązania, które budzą wątpliwości co do zachowania wymienionych zasad oraz nie zostaną przedstawione wyjaśnienia jednoznacznie potwierdzające przestrzeganie powyższych zasad, wydatek zostanie uznany za niekwalifikowalny.

 

Autorka: Anna Wolak

 

Artykuły powiązane: