Informator ekonomiczny
Opis gospodarki i jej struktury
System gospodarczy i najważniejsze strategie gospodarcze
Po przystąpieniu do EWG w 1986 r. Portugalia przekształciła się w gospodarkę rynkową. Sprywatyzowano wiele przedsiębiorstw państwowych i ważnych sektorów gospodarki, np. finansowego czy telekomunikacyjnego. Nadal jednak wiele przedsiębiorstw o strategicznym znaczeniu pozostaje własnością państwa, np. w dziedzinie zarządzania gospodarką wodną czy sektorze bankowym (Caixa Geral de Depósitos, Banco Português de Fomento).
Organami nadzorującymi funkcjonowanie poszczególnych sektorów gospodarki są ministrowie. Najważniejsze ministerstwa administracji publicznej odpowiedzialne za zagadnienia gospodarcze to: Ministerstwo Gospodarki, Ministerstwo Finansów, Ministerstwo Rolnictwa i Rybołówstwa, Ministerstwo Infrastruktury i Mieszkalnictwa, Ministerstwo Środowiska i Energii oraz Ministerstwo Pracy, Solidarności i Zabezpieczenia Społecznego.
Do najistotniejszych wyspecjalizowanych organów administracji gospodarczej należą:
-
Agencja ds. Inwestycji i Handlu Zagranicznego Portugalii (Agência para o Investimento e Comércio Externo de Portugal, AICEP Portugal Global). Zadaniem Agencji jest promowanie inwestycji w kraju i za granicą. AICEP pomaga przedsiębiorcom portugalskim w procesie umiędzynarodowienia oraz promuje wizerunek Portugalii i przedsiębiorstw portugalskich na świecie.
-
Instytut Wsparcia Małych i Średnich Przedsiębiorstw oraz Innowacji (Instituto de Apoio às Pequenas e Médias Empresas e à Inovação, IAPMEI). Instytut wspiera działalność małych i średnich przedsiębiorstw na rynku krajowym i rynkach międzynarodowych. Pomaga uzyskać dofinansowanie. Koncentruje się na poprawie konkurencyjności przedsiębiorstw.
-
Urząd Bezpieczeństwa Żywnościowego i Ekonomicznego (Autoridade de Segurança Alimentar e Económica, ASAE). Sprawuje nadzór w dziedzinie bezpieczeństwa żywności w Portugalii.
-
Portugalski Instytut Jakości (Instituto Português da Qualidade, IPQ) jest odpowiedzialny za zarządzanie, koordynację oraz rozwój portugalskiego systemu jakości. Jest naczelnym organem normalizacyjnym. Opracowuje normy portugalskie i zapewnia ich zgodność z normami UE.
-
Instytut Uprawy Winorośli i Wina (Instituto da Vinha e do Vinho, IVV). Instytut ma za zadanie badanie jakości wina i winorośli, organizację sektora winnego w Portugalii, nadzór nad systemem wydawania certyfikatów jakości.
-
Narodowy Instytut Własności Przemysłowej (Instituto Nacional da Propriedade Industrial, INPI) jest organem autonomicznym. Odpowiada za politykę patentową.
-
Instytut Turystyki Portugalii (Instituto do Turismo de Portugal) jest organem promującym rozwój turystyki w kraju.
-
Krajowa Rada ds. Komunikacji (Autoridade Nacional de Comunicações, ANACOM) jest głównym organem regulacyjnym i nadzorczym w dziedzinie telekomunikacji.
Sądownictwo gospodarcze
Sprawy z zakresu prawa handlowego i gospodarczego rozpatrują sądy pierwszej instancji lub tzw. sądy wyspecjalizowane (np. sądy handlowe, sądy pracy, sądy morskie). Sądy pierwszej instancji są z reguły sądami rejonowymi (terytorium portugalskie jest podzielone, dla celów administracji wymiaru sprawiedliwości, na dystrykty sądowe, okręgi i rejony). Istnieją sądy pierwszej instancji z właściwościami wyspecjalizowanymi i właściwością szczególną. Sądy mogą dzielić się na izby. W sądach rejonowych izby mogą mieć właściwości ogólne lub wyspecjalizowane.
Sądy o właściwości ogólnej orzekają w kwestiach cywilnych i handlowych dla:
-
przygotowania i prowadzenia procesów odnoszących się do spraw nieprzydzielonych innemu sądowi;
-
wypełniania postanowień nakazów, listów, pism i telegramów skierowanych do nich przez sądy właściwe;
-
wypełniania pozostałych kompetencji przyznanych przez prawo.
Sądy handlowe, będące sądami o właściwości wyspecjalizowanej, są właściwe dla przygotowania i rozpatrywania:
-
spraw specjalnych dotyczących reorganizacji przedsiębiorstwa i upadłości;
-
aktów deklaracji braku istnienia, nieważności i anulowania umowy spółki;
-
spraw dotyczących wykonywania praw wynikających z umowy spółki;
-
działań dot. zawieszenia i anulowania uchwał organów spółki; rozwiązania i likwidacji prawnej spółek;
-
spraw dotyczących własności przemysłowej; Spraw przewidzianych w Kodeksie Własności Przemysłowej;
-
spraw, do których odwołuje się Kodeks Rejestru Handlowego.
Ważniejsze strategie gospodarcze
Portugalia Przemysłowa 5.0 - PT i 5.0 – Strategiczny Program Waloryzacji Przemysłu Portugalskiego
Celem strategii jest reindustrializacja kraju, ważny instrument wdrażania innowacji, podnoszenia produktywności i konkurencyjności oraz zrównoważonego wzrostu gospodarczego. Program zakłada powrót przeniesionych sektorów przemysłu i rozwój nowoczesnych gałęzi przemysłu.
Ekologiczna Strategia Przemysłowa
Została przyjęta w 2021 r. Jej zadaniem jest wspieranie przedsiębiorstw w procesie transformacji klimatycznej i w osiąganiu celów w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych oraz wzmacnianie konkurencyjności. Strategia ta jest powiązana z programem innowacji i rozwoju.
Strategia Rozwoju Bazy Technologicznej i Przemysłowej w Sektorze Obronnym na lata 2023-2033
Dokument został przyjęty w 2023 r. Strategia ma na celu dostosowanie wytycznych politycznych do obecnych instrumentów tworzących ramy sektora obronnego, takich jak Kompas Strategiczny Unii Europejskiej i nowa Koncepcja Strategiczna NATO. Dokument koncentruje się na wzmocnieniu koordynacji pomiędzy sektorem publicznym i prywatnym, pomiędzy przemysłem, uniwersytetami i siłami zbrojnymi. Uwzględnia tworzenie zachęt do prowadzenia badań naukowych, wdrażania innowacji, produkcji, modernizacji, redukcji emisji CO2 i transformacji energetycznej, upowszechniania gospodarki ekologicznej o obiegu zamkniętym oraz cyfryzacji gospodarki.
Krajowa Strategia Portugal Space 2030
Została przyjęta w 2018 r. Jej celem jest zwiększenie udziału PT w rozwoju sektora kosmicznego i badań kosmicznych. Jednym z ważniejszych osiągnięć jest inauguracja siedziby Portugalskiej Agencji Kosmicznej na Wyspie Maria w archipelagu Azorów w październiku 2024 r.
Narodowa Strategia Adaptacji do Zmian Klimatu 2020 (ENAAC)
Jej wdrażanie zostało przedłużone do 31 grudnia 2025 r. Strategia wyznacza cele i sposoby wdrażania rozwiązań w zakresie adaptacji poszczególnych sektorów gospodarki do skutków zmian klimatycznych: rolnictwa i różnorodności biologicznej, przemysłu, energetyki i bezpieczeństwa energetycznego, gospodarki leśnej, zdrowia ludzi, bezpieczeństwa ludzi i mienia, transportu, łączności i strefy przybrzeżnej.
Długoterminowa strategia renowacji budynków
Została przyjęta w 2021 r. Zadaniem jest osiągnięcie krajowych i europejskich celów neutralności pod względem emisji dwutlenku węgla i promowanie efektywności energetycznej budynków i ich
przekształcenie w budynki o niemal zerowym zużyciu energii (NZEB).
Strategia ma na celu osiągnięcie oszczędności energii pierwotnej na poziomie 11% do 2030 r. i 34% do 2050 r. Całkowita powierzchnia renowacji budynków powinna wynosić około 364 mln metrów
kwadratowych w 2030 r. i 748 mln metrów kwadratowych w 2050 r.
Krajowa Długoterminowa Strategia Przeciwdziałania Ubóstwu Energetycznemu na lata 2023-2050 (ELPPE)
Została zatwierdzona w 2024 r. Głównym celem jest wyeliminowanie ubóstwa energetycznego w Portugalii do roku 2050, ochrona wrażliwych konsumentów i aktywne ich włączanie w transformację energetyczną i klimatyczną. Strategia opiera się na: promowaniu zrównoważonego rozwoju energetycznego i neutralnego dla środowiska budownictwa mieszkaniowego, upowszechnianiu dostępu do podstawowych usług energetycznych, promowaniu wiedzy i świadomych działań.
Cele do osiągnięcia w latach 2030-2050 to:
-
liczba ludności mieszkającej w gospodarstwach domowych niemającej możliwości odpowiedniego ogrzania domu powinna zmniejszyć się do: 10% w 2030 r., 5% w 2040 r. i < 1% w 2050 r.;
-
liczba ludności mieszkającej w mieszkaniach, w których latem nie ma optymalnej temperatury powinna spaść do: 20% w 2030 r., 10% w 2040 r. i < 5% w 2050 r.;
-
liczba osób mieszkających w domach z problemami związanymi z infiltracją i wilgocią powinna ulec zmniejszeniu do: 20% w 2030 r., 10% w 2040 r. i < 5% w 2050 r.;
-
liczba gospodarstw domowych, w których wydatki na energię stanowią ponad 10% całkowitego dochodu powinna wynieść: 700 000 w 2030 r., 250 000 w 2040 r. i 0 w 2050 r.
Krajowa Strategia Wodorowa
Została ustanowiona w 2020 r. Ma na celu przyczynienie się do osiągnięcia krajowego i unijnego celu dekarbonizacji poprzez promowanie stopniowego wprowadzania wodoru jako zrównoważonego i zintegrowanego elementu w kompleksowej strategii przechodzenia na gospodarkę zdekarbonizowaną.
Portugalski Plan Wspólnej Polityki Rolnej
Opracowany przez portugalski rząd został przyjęty przez Komisję Europejską w 2022 r. i dwukrotnie zaktualizowany w 2024 r. Celem Planu jest zapewnienie zrównoważonego rozwoju rolnictwa, bezpieczeństwa żywnościowego, leśnictwa i obszarów wiejskich.
Główne sektory gospodarki i ich udział w PKB
Do najważniejszych sektorów portugalskiej gospodarki należą: sektor usług (handel, transport, turystyka i gastronomia, edukacja, opieka zdrowotna i pomoc społeczna), który wytwarza 75,8% wartości dodanej brutto (WDB) i zatrudnia 68,1% aktywnej populacji. Dynamicznie rozwija się sektor usług wspólnych (w PT działa 88 centrów usług wspólnych, zatrudniających ok. 31 tys. pracowników). Na drugim miejscu znajduje się sektor przemysłu (21,9% WDB i 24,5% miejsc pracy). Przemysł spożywczy wytwarza 14% produkcji w przemyśle wytwórczym (wartość produkcji - 25,8 mld EUR; zatrudnia ponad 300 tys. osób).
Rolnictwo portugalskie jest zróżnicowane z uwagi na odmienne warunki klimatyczne, topograficzne i glebowe. Sektory o najwyższej produkcji to: winny, zbożowy, owocowo-warzywny, olejarski (oliwa z oliwek), hodowla (wieprzowina i drób). Rolnictwo i rybołówstwo wytwarzają 2,4% WDB, przy zatrudnieniu 7,5% ludności czynnej zawodowo. W Portugalii jest 259 tys. gospodarstw rolnych o powierzchni 3,6 mln ha, z czego 80% to gospodarstwa rodzinne. Kobiety stanowią 39% siły roboczej zatrudnionej w rolnictwie. W 2023 r. Portugalia wyprodukowała 7,4 mln hektolitrów wina i 1,75 mln hektolitrów oliwy. Produkcja mięsa osiągnęła wielkość 904 mln ton.
Ważne miejsce w gospodarce narodowej odgrywa rybołówstwo, obejmujące głównie przybrzeżne połowy ryb (m.in. sardynek, tuńczyków, makreli). Największe porty rybackie w kraju znajdują się w Aveiro, Leixões, Setubalu i Sines. Mniejsze porty są w Matosinhos, Peniche i Sesimbrze.
W sektorze przemysłowym głównymi gałęziami są: przemysł maszynowy, elektryczny i elektroniczny, motoryzacyjny ( w tym rowerowy), stoczniowy, formowanie wtryskowe, przemysł tworzyw sztucznych i ceramiczny, tekstylny, obuwniczy, skórzany, petrochemiczny, spożywczy, meblarski, celulozowo-papierniczy i drzewny (w tym korkowy).
Przemysł motoryzacyjny jest jedną z najważniejszych gałęzi przemysłu (ok. 1200 firm). Główne jednostki produkcyjne znajdują się w regionach: Setubalu, Porto, Lizbony, Aveiro, Bragi i Mangualde. Rośnie wartość produkcji przemysłu chemicznego (w tym produkcja plastiku), która przekroczyła 12 mld EUR (ok. 2000 firm). Wysoki udział w PKB kraju ma również przemysł tekstylny i odzieżowy (zatrudnia 127 tys. osób; wartość produkcji ok. 8 mld EUR) zlokalizowany głównie na północy kraju. W przemyśle metalurgicznym pracuje 22% firm przemysłowych, które wytwarzają WDB w wysokości 3,7 mld EUR. W Sines znajduje się głębokowodny port o światowym znaczeniu w transporcie morskim i jedyna w Portugalii terminal LNG. W mieście hiszpańska firma Repsol wybuduje zakład produkujący zielony wodór (docelowa produkcja 600 ton rocznie). Figueira da Foz i Setubal to ośrodki przemysłu celulozowo-papierniczego. Marinha Grande jest miejscem produkcji szkła. Jednostki przemysłu lotniczego (123 przedsiębiorstwa, zatrudniające ok. 4100 osób) powstały w Alverca, Covilhã, Évora, Ponte de Sor.
Polityka kursowa
Portugalia należy do strefy euro od jej powstania. Bankiem centralnym Portugalii jest Banco de Portugal, który stanowi część Europejskiego Systemu Banków Centralnych. Główną giełdą jest Euronext Lisbon.
W powszechnym użyciu są karty płatnicze i kredytowe, a sieć bankomatów (multibanco) jest bardzo dobrze rozwinięta. Wymiany walutowej można dokonać w bankach lub w specjalnie oznaczonych punktach (tzw. Câmbio), rozlokowanych w centrach miast, gdzie często można również realizować przelewy pieniężne w ramach Western Union.
Surowce i technologie krytyczne
Portugalia posiada bogactwa naturalne: rudy wolframu (jedne z największych złóż w Europie), litu, cyny, uranu, żelaza, piryty, węgiel brunatny i sól kamienną. Występują złoża marmuru i wapienia. Lasy są ważnym zasobem Portugalii, zajmują ok. 30% powierzchni kraju. Do ważnych bogactw naturalnych należy zaliczyć korek dębowy, którego Portugalia jest czołowym w świecie producentem (ok. 50% światowej produkcji). W 2023 r. obszar dotknięty pożarami w Portugalii (łącznie z Maderą i Azorami) wyniósł ok. 40 tys. ha. Portugalia dysponuje dobrymi warunkami do produkcji energii ze źródeł odnawialnych (energia wiatrowa, wodna i słoneczna).
Portugalia rozwija przemysł energetyczny, głównie w oparciu o OZE. W 2023 r. produkcja energii elektrycznej z OZE zapewniła 61% zużycia energii elektrycznej o łącznej mocy 31,2 TWh (udział energii wiatrowej – 25%, energii wodnej – 23%, słonecznej - 7% i z biomasy – 6%). Zmniejszyła się wielkość mocy energii elektrycznej produkowanej z gazu do 49 TWh.
Wzrosła konkurencyjność przemysłu elektrycznego i elektronicznego, który odpowiada za wytworzenie WDB na poziomie 2,1 mld EUR. W przemyśle farmaceutycznym (głównie w Coimbrze i Oeiras) i biotechnologicznym (głównie w regionach Lizbony, Porto, Bragi, Coimbry i Aveiro) pracuje ponad 400 firm.
Stały wzrost odnotowuje przemysł kosmiczny (48 firm i 25 ośrodków badawczo-rozwojowych). W listopadzie 2024 r. na Wyspie Maria w archipelagu Azorów nastąpiła inauguracja siedziby Portugalskiej Agencji Kosmicznej.
Stan infrastruktury
Infrastruktura transportowa w Portugalii jest nowoczesna i bardzo dobrze rozwinięta. Istnieje gęsta sieć autostrad i dróg ekspresowych, miasta posiadają obwodnice (cała sieć transportu drogowego liczy ok. 14 860 km). Długość sieci kolejowej wynosi 3621,6 km. W eksploatacji pozostaje 70%, co odpowiada długości 2527 km. Długość zelektryfikowanej sieci kolejowej wynosi 1791 km. W gestii kolei znajduje się 900 stacji, w tym 561 jest użytkowanych.
W Portugali działa 15 lotnisk, z których najważniejsze znajdują się w: Lizbonie, Porto, Faro, Funchal na Maderze oraz w Ponta Delgada na Azorach. W Portugalii kontynentalnej porty morskie znajdują się w: Aveiro, Figueira da Foz, Leixões, Lizbonie, Setubalu, Sines i Viana do Castelo. Na Maderze działają porty w Funchal, Porto Santo oraz Caniçal (towarowy). Na Azorach jest 13 portów, w tym m.in. w m. Angra do Heroismo, Ponta Delgada i Horta.
Infrastruktura telekomunikacyjna obejmuje 6861 km kabli światłowodowych. Jej głównym operatorem jest firma IT Telecom.
Długość linii sieci elektrycznej wynosi 9424 km. Wartość zainstalowanej mocy osiągnęła 21 362 MW. Operatorem krajowym jest firma REN.
Sieć gazowa rozciąga się na długości 1375 km. Zdolność magazynowania LNG wynosi 390 tys. m³ (3 zbiorniki). Pojemność 6 magazynów gazu wynosi 332 Mm³. PT importuje gaz za pośrednictwem jedynego terminala regazyfikacyjnego w Sines oraz 2 gazociągów z ES.
W PT sektor wodoru rozwija się dość dynamicznie. Realizowana polityka transformacji energetycznej obejmuje ambitne cele w zakresie produkcji i dystrybucji ekologicznego wodoru. W tym kontekście PT planuje inwestycje o wartości 7 mld EUR, z czego część zostanie przeznaczona na stworzenie sieci 100 stacji do zaopatrzenia w wodór do 2030 r.
Kalendarz dni wolnych od pracy
1 stycznia – Nowy Rok
Wielki Piątek – (święto ruchome)
25 kwietnia – Dzień Wolności (rocznica Rewolucji Goździków)
1 maja – Święto Pracy
10 czerwca – Dzień Camõesa i Wspólnot Portugalskich - święto narodowe
Boże Ciało – (święto ruchome)
15 sierpnia – Święto Wniebowzięcia NMP
5 października - Dzień Odzyskania Republiki
1 listopada – Wszystkich Świętych
1 grudnia – Dzień Odzyskania Niepodległości
8 grudnia – Święto Niepokalanego Poczęcia NMP
25 grudnia – Boże Narodzenie
Podstawowe dane makroekonomiczne
Podstawowe dane makroekonomiczne (dane World Bank) | |||
2023 | 2024 (prognoza) | 2025 (prognoza) | |
PKB nominalne (USD ceny bieżące) | 287,4 mld | 298,9 mld | 309,7 mld |
PKB (PPP) | 466,2 mld | 485,7 mld | 504,5 mld |
Stopa wzrostu PKB (realna) | 2,3% | 1,7% | 2,1% |
PKB per capita (nominalne; USD) | 27880,1 | 28969,3 | 29982,6 |
PKB per capita (PPP) | 45224,3 | 47070,3 | 48841,4 |
Stopa inflacji (CPI) | 5,3% | 3,2% | 2,3% |
Stopa bezrobocia | 6,6% | 6,5% | 6,3% |
Rating kredytowy Fitch/Moody’s S&P | Fitch A- Moody’s A3 (stable) |
Fitch A- bd |
bd bd |
Nadwyżka budżetowa | +1,2% PKB | +1% PKB | +0,8% PKB |
Dług publiczny (%PKB) | 99,0 | 94,7 | 90,8 |
Dane demograficzne
Dane demograficzne (aktualne) | |
Liczba ludności (w tys.) | 10 639,7 |
Siła robocza (w tys./mln, dane krajowe) | 5 279,0 |
Rozmiar klasy średniej (w tys.) | 6 394 (wg OECD – 60,1 % populacji) |
Poziom ubóstwa (%populacji żyjącej poniżej progu ubóstwa) | 17% (wg Eurostat) |
Współczynnik GiniegoWspółczynnik HDI | 33,7% |
Współczynnik HDI | 0,874 |
Handel zagraniczny i inwestycje
Najważniejsi partnerzy handlowi
Podstawowe produkty i usługi importowe i eksportowe
Import towarów i usług
Towary - 80,5% - w tym maszyny i aparatura oraz ich części, chemikalia, artykuły rolno-spożywcze, sprzęt transportu naziemnego i jego części, produkty energetyczne, rudy i metale, różne produkty gotowe, tekstylia, odzież i akcesoria, drewno, korek i papier, obuwie, futra i skóra, samoloty, statki i ich części.
Usługi - 19,5% - w tym usługi inne, usługi turystyczne, usługi transportowe, usługi telekomunikacyjne, informacyjne i informatyczne.
Eksport towarów i usług
Towary – 59,3% - w tym produkty chemiczne, maszyny i aparatura oraz ich części, artykuły rolno-spożywcze, materiał transportowy i ich części, rudy i metale, różne produkty gotowe, energia, tekstylia, odzież i akcesoria, drewno, korek i papier, obuwie, futra i skóra.
Usługi – 40,7% - Usługi turystyczne, usługi transportowe, usługi inne, usługi telekomunikacyjne, informacyjne i informatyczne.
Główni inwestorzy w Portugalii
Hiszpania, Holandia, Luksemburg, Francja, Wielka Brytania, Niemcy, Chiny, Brazylia, USA.
Główne kierunki inwestycji zagranicznych Portugalii
Holandia, Hiszpania, Polska, Republika Wysp Św. Tomasza i Książęca, USA, Mozambik, Gwinea Równikowa, Niemcy, RPA (Dane za III kw. 2023 - AICEP)
Udział w inicjatywach i organizacjach wielostronnych o charakterze gospodarczym
- Afrykański Bank Rozwoju (BAFD)
- Agencja Wielostronnych Gwarancji Inwestycyjnych (MIGA)
- Azjatycki Bank Rozwoju (BAD)
- Bank Rozrachunków Międzynarodowych (BIS)
- Europejska Wspólnota Węgla i Stali (EWWiS)
- Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOR)
- Europejski Urząd Patentowy (EPO)
- Konferencja Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju (UNCTAD)
- Międzyamerykański Bank Rozwoju (BID)
- Międzynarodowa Agencja Energetyczna (IEA)
- Międzynarodowa Organizacja Drewna Tropikalnego (ITTO)
- Międzynarodowa Organizacja ds. Winorośli i Wina (OIV)
- Międzynarodowa Organizacja Kakao
- Międzynarodowa Organizacja Kawy
- Międzynarodowa Organizacja Ruchomej Łączności Satelitarnej (IMSO)
- Międzynarodowe Centrum Rozstrzygania Sporów Inwestycyjnych (ICSID)
- Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju (IDA)
- Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju (IBRD)
- Międzynarodowy Fundusz Rozwoju Rolnictwa (IFAD)
- Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW)
- Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju Przemysłowego (UNIDO)
- Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD)
- Światowa Organizacja Handlu (WTO)
- Światowa Organizacja Turystyki (UNWTO)
Pozycja Portugalii w rankingach
Pozycja Portugalii w rankingach | ||
Pkt | Pozycja | |
Corruption Perception Index (Transparency International) | 61 | 34 |
Global Innovation Index (World Intellectual Property Organization) | 46,7 | 30 |
Economic Freedom Index (Heritage Foundation) | 68,7 | 29 |
Relacje dwustronne
Dwustronne relacje handlowe i inwestycyjne
W 2023 r. według danych GUS wartość wymiany handlowej pomiędzy Polską a Portugalią wyniosła 3,06 mld EUR. Eksport polskich towarów do Portugalii osiągnął kwotę 1,90 mld EUR, natomiast import towarów z Portugalii wyniósł 1,15 mld EUR. Saldo bilansu handlowego było dodatnie dla Polski i ukształtowało się na poziomie 750 mln EUR. Od kilku lat polsko-portugalska wymiana handlowa charakteryzuje się dwucyfrową dynamiką wzrostu. W latach 2015-2023 wartość polskiego eksportu do Portugalii wzrosła o ponad 250%, a saldo obrotów towarowych o ponad 370%. Najważniejszymi grupami towarów w eksporcie z Polski do Portugalii są: pojazdy i statki, opony, maszyny cyfrowe, klimatyzatory, kosmetyki, lekarstwa, wyroby tytoniowe, świece, AGD (telewizory, pralki, lodówki, zmywarki), mięso, pszenica, wyroby ze skóry, wyroby ceramiczne, artykuły z aluminium, meble, produkty chemiczne (część z tych dóbr jest wytwarzanych przez międzynarodowe koncerny, które posiadają swoje zakłady w Polsce, ale nie są sensu stricto kapitałowo polskimi przedsiębiorstwami). Najważniejszymi towarami importowanymi z Portugalii są: pojazdy i statki, druty i kable, owoce, tekstylia, wino, odzież, obuwie, korek, odbiorniki radiowe, leki.
Według danych portugalskiego Krajowego Instytutu Statystycznego, w 2023 r. udział importu z Polski w łącznym imporcie Portugalii wyniósł 1,9%, a wartość eksportu do Polski stanowiła 1,4% całkowitej kwoty portugalskiego eksportu. Polska była 10. największym odbiorcą portugalskich towarów.
Obroty handlowe Polska-Portugalia w latach 2021-2023 (dane GUS)
Główne grupy towarowe |
2023 r. |
2022 r. |
2021 r. |
|||
Import w tys. EUR |
Eksport w tys. EUR |
Import w tys. EUR |
Eksport w tys. EUR |
Import w tys. EUR |
Eksport w tys. EUR |
|
Żywność i zwierzęta żywe |
bd |
bd |
92753 |
187093 |
66274 |
132990 |
Napoje i tytoń |
bd |
bd |
37388 |
48758 |
31744 |
45618 |
Surowce z wyjątkiem paliw |
bd |
bd |
115088 |
13265 |
105982 |
15175 |
Oleje, tłuszcze, woski |
bd |
bd |
13720 |
346 |
8926 |
677 |
Produkty chemiczne i pokrewne |
bd |
bd |
75935 |
480784 |
63019 |
531266 |
Towary przemysłowe |
bd |
bd |
169704 |
216627 |
132770 |
154185 |
Maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy |
bd |
bd |
483870 |
837623 |
389542 |
677352 |
Różne wyroby przemysłowe |
bd |
bd |
80295 |
173928 |
84308 |
152046 |
Ogółem |
1157474 |
1907354 |
1069018 |
1967914 |
883255 |
1714499 |
Saldo bilansu handlowego |
+ 749880 |
+ 898896 |
+ 831244 |
Bilans wymiany usług w latach 2021-2023 (dane GUS)
Usługi | 2023 r. (w tys. EUR) | 2022 r. (w tys. EUR) | 2021 r. (w tys. EUR) |
Dostarczone do PT | bd | 178236 | 133390 |
Nabyte w PT | bd | 240256 | 165699 |
Saldo | bd | - 62020 | - 32309 |
Od wielu lat Polska jest atrakcyjnym rynkiem dla portugalskich inwestorów. Według danych NBP, skumulowana wartość portugalskich inwestycji w Polsce pod koniec 2023 r. wyniosła 2,67 mld EUR, a napływ bezpośrednich portugalskich inwestycji zagranicznych do Polski w tym samym okresie wyniósł 352 mln EUR. Wiodące portugalskie inwestycje w Polsce: Jerónimo Martins, Eurocash (handel i dystrybucja), Mota-Engil, Grupo Martifer (branża budowlana), Simoldes, Microplasticos, BA Glass, CARFI, RTE, Colep (branża przemysłowa), Colquímica (branża chemiczna), EDP Renováveis, Greenvolt, CJR Wind (sektor odnawialnych źródeł energii), SIBS, Bank Millennium (sektor finansowo-bankowy), Parfois (branża odzieżowa).
Rosną również polskie inwestycje w Portugalii. Wśród nich należy wyróżnić: Asseco (sektor IT), Polski Bank Komórek Macierzystych (branża medyczna), Selena (branża chemiczna), R.Power (sektor odnawialnych źródeł energii), Payten, XTB (sektor finansowo-bankowy), ITDS (branża usług dla biznesu), OCTF/4F (branża odzieżowa), Inglot (branża kosmetyczna), Kotniz (branża jachtowa), Zahir Kebab (branża restauracyjna).
W 2023 r. liczba polskich turystów w PT wyniosła ponad 320 tys. PL odwiedziło ok. 30 tys. Portugalczyków.
Relacje z UE
W 1960 r. Portugalia przystąpiła do EFTA. W dniu 12.06.1985 r. podpisała Traktat o Przystąpieniu do Wspólnot Europejskich. Członkostwo uzyskała w dniu 1.01.1986 r. Przystąpiła do strefy Schengen w dniu 26.03.1995 r. Jest członkiem strefy euro od 1.01.1999 r. Były premier António Costa został wyznaczony na stanowisko przewodniczącego Rady Europejskiej. Portugalska kandydatka Maria Luís Albuquerque została powołana na stanowisko komisarza ds. Usług Finansowych i Unii Oszczędnościowo-Inwestycyjnej w nowej Komisji Europejskiej.
W Portugalii znajdują się następujące instytucje europejskie lub ich przedstawicielstwa: Europejskie Obserwatorium Narkotyków i Uzależnień od Narkotyków (EMCDDA), Europejska Agencja Bezpieczeństwa Morskiego (EMSA), Biuro Informacji PE, przedstawicielstwo KE, Europejski Bank Inwestycyjny.
W PE zasiada 21 portugalskich posłów. W Europejskim Komitecie Ekonomiczno-Społecznym i Europejskim Komitecie Regionów pracuje po 12 przedstawicieli z Portugalii.
14.07.2022 r. została podpisana Umowa o Partnerstwie między Rządem Portugalii i Komisją Europejską na lata 2021 – 2027 o wartości 23 mld EUR. Środki przeznaczono na proces transformacji kraju w ramach programu Portugal 2030.
Obecność Portugalii w UE jest jednym z najważniejszych czynników wzrostu rozwoju gospodarczego i procesu konwergencji gospodarczej kraju.
W 2023 r. kraje UE zajmowały czołowe miejsce wśród partnerów handlowych Portugalii. Udział importu z krajów UE do Portugalii wyniósł 74,5% importu ogółem, a udział portugalskiego eksportu do krajów UE osiągnął wielkość 70,2% całości.
Baza traktatowa
L.P. |
Tytuł umowy |
Data podpisania |
Data wejścia w życie |
1. |
Konwencja handlowa i nawigacyjna między Polską a Republiką Portugalską |
28-12-1929 |
06-04-1931 |
2. |
Porozumienie między Polską a Portugalią dotyczące wzajemnego uznawania okrętowych świadectw pomiarowych, zawarte w formie wymiany listów |
27-08-1930 |
10-03-1931 |
3. |
Układ pomiędzy Narodowym Bankiem Polskim, Bankiem Handlowym S.A. w Warszawie a Banco de Portugal Lizbona. |
10-05-1973 |
01-07-1973 |
4. |
Protokół o wymianie towarowej między PRL a Republiką Portugalii, zgodnie z Układem zawartym między Narodowym Bankiem Polskim w Warszawie i Bankiem Handlowym w Warszawie S.A. a Banco de Portugal w dniu 10 maja 1973 roku |
10-05-1973 |
01-07-1973 |
5. |
Porozumienie w formie wymiany not w sprawie nawiązania stosunków dyplomatycznych między Polską a Portugalią |
11-07-1974 |
11-07-1974 |
6. |
Umowa między Rządem PRL a Rządem Republiki Portugalskiej o rozwoju wymiany handlowej, żeglugi oraz współpracy gospodarczej, przemysłowej i technicznej. |
14-05-1975 |
09-12-1975 |
7. |
Umowa o komunikacji lotniczej między Rządem PRL a Rządem Republiki Portugalskiej. |
30-09-1975 |
15-03-1977 |
8. |
Umowa o współpracy kulturalnej i naukowej między Rządem PRL a Rządem Republiki Portugalskiej. |
30-09-1975 |
02-02-1977 |
9. |
Porozumienie między Rządem PRL a Rządem Republiki Portugalskiej w sprawie morskiej żeglugi handlowej. |
14-05-1976 |
29-11-1977 |
10. |
Porozumienie między Rządem PRL a Rządem Republiki Portugalskiej o współpracy w przemyśle stoczniowym. |
12-06-1975 |
12-06-1975 |
11. |
Umowa między Rządem PRL a Rządem Republiki Portugalskiej w sprawie międzynarodowego transportu drogowego. |
22-04-1986 |
21-02-1987 |
12. |
Konwencja między RP a Republiką Portugalską w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu. |
09-05-1995 |
04-02-1998 |
13. |
Umowa między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Portugalską o współpracy w dziedzinie turystyki. |
22-01-2003 |
24-06-2004 |
14. |
Umowa między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Portugalską o współpracy naukowej i technicznej. |
17-06-2005 |
07-06-2006 |
15. |
Memorandum o Porozumieniu między Ministerstwem Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej a Ministerstwem Spraw Zagranicznych Republiki Portugalii o pomocy humanitarnej i wsparciu Ukrainy. |
22-12-2022 |
22-12-2022 |
Data aktualizacji: 19.11.2024