Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia im. S. Moniuszki w Grudziądzu

Stanisław Moniuszko

Stanisław Moniuszko urodził się 5 maja 1819 w Ubielu koło Mińska, zmarł 4 czerwca 1872 r. w Warszawie.

Nie należałem ja wcale do dzieci zwanych cudownymi, lecz od najmłodszych lat czułem nieprzeparty pociąg do muzyki, w którym się też bardzo wcześnie objawiło moje powołanie… Matka moja najpierwsza dostrzegła we mnie tę połyskującą iskierkę zdolności i jak tylko palce moje nabrały cokolwiek siły, sama zaczęła mnie uczyć początków ukochanej sztuki. Tak pisał o sobie twórca polskiej opery narodowej – Stanisław Moniuszko.

Od 1827 r. uczył się muzyki u A. Freyera w Warszawie. Po powrocie do Mińska nauczycielem Moniuszki został D. Stefanowicz. W 1837 r. udał się Moniuszko do Berlina na dalsze studia, które podjął w Singakademie u C.F. Rungenhagena. W 1839 r. dał się poznać jako kompozytor Kwartetu smyczkowego, Mszy, muzyki do komedii A. Fredry Nocleg w Apeninach, wtedy też ukazały się w druku jego pierwsze pieśni do słów A. Mickiewicza. W 1840 r. osiadł w Wilnie, gdzie działał jako pedagog, organista, a później też dyrygent teatralny. Tu w 1848 r. nastąpiło estradowe wykonanie pierwszej 2-aktowej wersji opery Halka. Dopiero po 10 latach operę – w wersji poszerzonej do 4 aktów – wystawiono z wielkim sukcesem na scenie warszawskiej. Po triumfie Halki Moniuszko osiadł na stałe w Warszawie i jeszcze w tym samym roku (1858) został dyrygentem operowym w Teatrze Wielkim. Wyjeżdża za granicę, m. in. do Weimaru i Paryża, nawiązuje kontakty z Lisztem, Smetaną, Rossinim i Gounodem. W 1964 r. zostaje profesorem Instytutu Muzycznego Warszawie (1871 – wydał Pamiętnik do nauki harmonii).

Znaczenie Moniuszki dla muzyki polskiej opiera się głównie na jego twórczości operowej (Halka, Verbum nobile, Straszny dwór, Paria). Kompozytor nie poddał się wpływom włoskim w operze. Obdarzony wielkim talentem melodycznym i dramatycznym, potrafił w swych najlepszych dziełach dać syntezę elementów narodowych z europejskim doświadczeniem scenicznym. Moniuszko był też mistrzem w zakresie pieśni, które przepoił duchem polskości (w sumie napisał ich ok. 300, sporą część wydał w 12 Śpiewnikach domowych). Najpopularniejsze z nich to: Dziad i baba, Peśń wieczorna, Prząśniczka, Znaszli ten kraj, Stary kapral, Kozak, Dwie zorze, O matko moja. Pisał też dzieła religijne – msze, motety, Requiem, Litanie Ostrobramskie, utwory orkiestrowe (uwertura koncertowa Bajka) i kameralne (2 kwartety smyczkowe).

Od 1988 roku Stanisław Moniuszko jest patronem Państwowej Szkoły Muzycznej I i II st. w Grudziądzu.