Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Golubiu-Dobrzyniu

Co roku odnotowuje się ponad 1000 przypadków zachorowań na legionellozowe zapalenie płuc u osób podróżujących. Ryzyko zachorowań związanych z pobytem w obiektach zakwaterowania turystycznego można jednak obniżyć. Niniejsze informacje na ten temat skierowane są do właścicieli i osób zarządzających obiektami zakwaterowania turystycznego (np. hoteli, apartamentów, ośrodków kempingowych). 

Co to jest legionelozowe zapalenie płuc?

Legionelozowe zapalenie płuc (postać płucna legionelozy, inna nazwa choroby legionistów) jest typem ciężkiego zapalenia płuc, wywołanego przez bakterie z rodzaju Legionella. Śmiertelność w tej chorobie wynosi 5-10 %. Nie każda osoba narażona na kontakt z bakteriami Legionella zachoruje. Na większe ryzyko zachorowania spowodowanego przez bakterie Legionella narażone są osoby z różnymi chorobami współistniejącymi, osoby palące i osoby w starszym wieku. Objawy pojawiają się na ogół od dwóch do dziesięciu dni po zakażeniu, ale w rzadkich przypadkach mogą wystąpić nawet po trzech tygodniach.

Choroba zwykle rozpoczyna się od gorączki, dreszczy, bólu głowy i bólu mięśni. Następnie pojawia się suchy kaszel i problemy z oddychaniem, które mogą przechodzić w ciężkie zapalenie płuc. U około jednej trzeciej pacjentów występuje także biegunka i wymioty, a u około połowy dezorientacja lub zaburzenia świadomości. Większość chorych wymaga hospitalizacji i leczenia odpowiednimi antybiotykami. Do rozpoznania choroby konieczne jest wykonanie specjalnych testów laboratoryjnych. Choroba jest często rozpoznawana po powrocie podróżującego do domu.

W jaki sposób można się zarazić bakteriami Legionella?

Zakażenie bakteriami Legionella następuje w wyniku wdychania zawierających te bakterie mikroskopijnych kropelek wody zawieszonych w powietrzu (aerozoli). Bakterie Legionella żyją w wodzie i namnażają się w sprzyjających warunkach – na przykład w stojącej wodzie w sieciach wodociągowych w temperaturze od 20°C do 50°C. Aerozole zawierające bakterie Legionella mogą powstawać na przykład w trakcie wypływu wody z kranu lub prysznica, poprzez wydostające się z wody pęcherzyki w basenie typu SPA lub w niektórych systemach klimatyzacji. 

Czy źródłem zakażenia jest obiekt zakwaterowania?

Jeżeli wiadomo, że osoba z legionelozowym zapaleniem płuc przebywała w określonym obiekcie zakwaterowania, nie musi to oznaczać, że właśnie tam nastąpiło zakażenie. Do zakażenia mogło dojść w wielu różnych miejscach. Jeżeli jednak w tym samym obiekcie zakwaterowania przebywało dwóch lub więcej chorych, zwłaszcza w krótkim przedziale czasu, bardziej prawdopodobne jest, że obiekt ten jest źródłem zakażenia. W takiej sytuacji konieczne jest pilne przeprowadzenie w nim kontroli.

Kierownik obiektu zakwaterowania turystycznego powinien mieć świadomość zagrożenia legionelozowym zapaleniem płuc i podjąć wszelkie możliwe środki w celu zmniejszenia tego zagrożenia.

Jakie są obszary ryzyka w obiektach zakwaterowania turystycznego?

Ryzyko zakażenia występuje we wszystkich miejscach, w których mogą powstawać aerozole wodne. Ich przykładem mogą być: 

• prysznice i krany;
• baseny typu SPA/wanny typu whirlpool;
• wieże chłodnicze i skraplacze wyparne wykorzystywane w klimatyzacji;
• fontanny ozdobne, zwłaszcza w pomieszczeniach;
• nawilżane stanowiska do ekspozycji żywności i inne urządzenia ze zraszaniem;
• systemy wodne węży ogrodowych, stosowanych do podlewania roślin.

Gdzie mogą występować i namnażać się bakterie Legionella?

• W wodzie o temperaturze od 20°C do 50°C.
• W zbiornikach lub cysternach z gorącą i zimną wodą.
• W rurach z niewielkim przepływem wody lub bez przepływu wody (w tym w nieużytkowanych pokojach).
• W osadach, biofilmie i zanieczyszczeniach na wewnętrznych powierzchniach rur i zbiorników.
• Na gumie i naturalnych włóknach w zmywarkach i uszczelkach.
• W ogrzewaczach wody i zbiornikach do magazynowania gorącej wody.
• W kamieniu i rdzy w rurach, prysznicach i kranach. 

Co może zrobić kierownik obiektu zakwaterowania turystycznego, aby uniknąć zakażeń bakteriami Legionella wśród swoich gości?

Badania środowiskowe dotyczące bakterii Legionella

Wykonywanie badań wody w kierunku bakterii Legionella jest użytecznym narzędziem, ale tylko w przypadku, gdy są one wykonywane przez przeszkolony personel, który jednocześnie ocenia także stan systemu wodnego obiektu. Poza tym próbki wody powinny zostać przebadane przez laboratoria akredytowane do wykonywania testów w kierunku bakterii Legionella (np. PCA). Ujemny wynik badania nie musi oznaczać, że obiekt zakwaterowania jest wolny od bakterii Legionella lub że nie występuje w nim ryzyko zakażenia.