Szczepienia ochronne

Szczepienia ochronne są najskuteczniejszym sposobem w walce z niebezpiecznymi, często śmiertelnymi chorobami zakaźnymi, zagrażającymi naszemu zdrowiu i życiu. Pozwoliły uchronić miliony ludzi przed śmiercią i trwałą utratą zdrowia. Warunkiem osiągnięcia odporności w skali populacji jest wysoki odsetek zaszczepionych osób (zwykle odporność populacyjną osiąga się przy zaszczepieniu wysokiego odsetka populacji – tj. co najmniej ok. 95%), co skutecznie zapobiega szerzeniu się zachorowań na choroby zakaźne nie tylko na osoby uodpornione w drodze szczepienia, ale również na osoby, które ze względu na przeciwskazania zdrowotne nie mogą być przeciw nim szczepione lub osoby, które pomimo prawidłowego przeprowadzonego szczepienia nie wykształciły odporności immunologicznej.
Więcej informacji na ten temat można znaleźć na Portalu Szczepienia.info Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego-Państwowego Zakładu Higieny.

Szczegółowy wykaz chorób zakaźnych objętych obowiązkiem szczepień ochronnych oraz m.in. osoby i grupy osób obowiązane do poddawania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym przeciw chorobom zakaźnym określa Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych.

W Polsce szczepienia ochronne realizowane są zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych (popularnie zwanym „Kalendarzem Szczepień”) u dzieci i młodzieży do 19 r. ż. Do szczepień obowiązkowych zaliczamy szczepienia przeciwko:

gruźlicy,
zakażeniom pneumokokowym,
błonicy,
krztuścowi,
poliomyelitis (polio, nagminne porażenie dziecięce lub choroba Heinego-Medina),
odrze,
śwince,
różyczce,
tężcowi,
wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (wzw B),
zakażeniom Haemophilus influenzae typu b (Hib).

Ponadto w wybranych grupach dzieci, narażonych w sposób szczególny na zakażenie, realizowane są również szczepienia ochronne przeciwko ospie wietrznej. Zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych, szczepieniom obowiązkowym podlegają także osoby dorosłe, w przypadku szczególnego narażenia (szczepienie przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B) lub profilaktyki poekspozycyjnej (szczepienia przeciw: błonicy, tężcowi i wściekliźnie). Szczepienia obowiązkowe są bezpłatne.

Zalecane szczepienia ochronne, to inne niż obowiązkowe szczepienia przeciw chorobom zakaźnym wykonywane u osób podróżujących, dzieci z grup ryzyka, dzieci i młodzieży nie objętych dotąd szczepieniami obowiązkowymi, szczepienia osób, które są narażone na zakażenie ze względu na tryb życia lub wykonywane zajęcia, osób starszych oraz przewlekle chorych. Szczepienia zalecane są płatne.

Wykaz szczepień zalecanych oraz sposób ich finansowania i dokumentowania określa Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 września 2010 r. w sprawie wykazu zalecanych szczepień ochronnych oraz sposobu finansowania i dokumentowania zalecanych szczepień ochronnych wymaganych międzynarodowymi przepisami zdrowotnymi.

Podstawowe regulacje prawne i inne informacje dotyczące szczepień ochronnych:

ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi;
rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych;
rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2010 r. w sprawie niepożądanych odczynów poszczepiennych oraz kryteriów ich rozpoznawania;
rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 września 2010 r. w sprawie wykazu zalecanych szczepień ochronnych oraz sposobu finansowania i dokumentowania zalecanych szczepień ochronnych wymaganych międzynarodowymi przepisami zdrowotnymi;
Komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 16 października 2019 r. w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na rok 2020 (Dz. Urz. MZ z 2019 r., poz. 87).