Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Grajewie

Plac zabaw to miejsce wszechstronnego rozwoju każdego dziecka. Ciekawa i kreatywna zabawa powinna być bezpieczna, a wyposażenie placu zabaw nie powinno stwarzać zagrożenia dla użytkowników.

Największe zagrożenie dla bawiących się dzieci to upadki z huśtawek i karuzel. Odpowiednio dobrane nawierzchnie na place zabaw w znacznym stopniu pozwalają na wyeliminowanie wszelkich ewentualnych zagrożeń. Zatem bezpieczeństwo dzieci na placu zabaw jest kwestią najważniejszą.

Plac zabaw dla dzieci powinien być ogrodzony, a wszystkie urządzenia na nim dobrze przymocowane do podłoża i stabilne. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów udostępnia serwisy edukacyjne https://placezabaw.uokik.gov.pl/ zawierające przydatne informacje dla opiekunów dzieci, a także dla zarządców i właścicieli placów zabaw.

Stosownie do art. 3 pkt 4 lit. c ustawy z dnia 7 lipca 1994r. – Prawo budowlane (t. j. Dz. U. z 2023r. poz. 682), piaskownice, huśtawki, drabinki należą do grupy obiektów małej architektury służących rekreacji codziennej. W związku z powyższym odpowiedzialność za utrzymywanie obiektów budowlanych, w tym obiektów małej architektury, w należytym stanie technicznym i estetycznym w sposób niedopuszczający do nadmiernego pogorszenia ich właściwości użytkowych i sprawności technicznej ponosi ich właściciel lub zarządca, który ma obowiązek poddawać powyższe obiekty kontroli okresowej przynajmniej raz na pięć lat. 

Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 2008r.  o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (t. j. Dz. U. z 2022r. poz. 1657 ze zm.), właściciel, posiadacz lub zarządzający nieruchomością są obowiązani utrzymywać ją w należytym stanie higieniczno-sanitarnym w celu zapobiegania zakażeniom i chorobom zakaźnym, w szczególności:

1. prowadzić prawidłową gospodarkę odpadami i ściekami;
2. zwalczać gryzonie, insekty i szkodniki;
3. usuwać padłe zwierzęta z nieruchomości;
4. usuwać odchody zwierząt z nieruchomości.

Konieczne jest zatem zastosowanie działań zapobiegających transmisji zanieczyszczeń na teren placu zabaw, w tym również do piaskownicy, m.in. poprzez:

1. zasłanianie piaskownic na noc i w innych okresach jej nieużytkowania,
2. wymienianie piasku w piaskownicy co najmniej przed oraz w trakcie sezonu letniego,
3. wymienianie piasku w piaskownicy każdorazowo po stwierdzeniu w nim obecności widocznych zanieczyszczeń (odpadów, odchodów zwierzęcych i innych).

Na placu zabaw należy umieścić tablicę informacyjną, określającą zasady bezpiecznego użytkowania urządzeń i sprzętu sportowego oraz informującą o zakazie wprowadzania zwierząt na teren placu zabaw, zawierającą dane kontaktowe osoby/podmiotu odpowiedzialnego za bezpieczeństwo tego miejsca oraz numer alarmowy do służb ratunkowych.

W celu zapewnienia dzieciom bezpiecznych warunków do zabawy wszystkie urządzenia zamontowane na placu zabaw muszą spełniać wymagania przepisów ustawy z dnia 12 grudnia 2003r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów (t. j. Dz. U. z 2021r. poz. 222), implementującej dyrektywę 2001/95/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 3 grudnia 2001r. (Dz.Urz.UE.L 2002 Nr 11, str. 4). Stosowane europejskie normy dla placów zabaw to: EN 1176 oraz EN 1177 (ich polskie wersje oznaczone są: PN-EN 1176 dla urządzeń na placach zabaw oraz PN-EN 1177 dla nawierzchni). Właściciele publicznych placów zabaw, czyli m.in. urzędy miast, gmin, szkoły, przedszkola, a także spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe powinni nabywać wyłącznie urządzenia zgodnie z przywołaną powyżej normą PN-EN 1176 (zgodność potwierdzona  certyfikatem lub deklaracją zgodności).

Aktualny wykaz Polskich Norm z grupy PN-EN 1176 odnoszących się do wyposażenia placów zabaw oraz sal zabaw, a także określających wymogi dla bezpiecznej nawierzchni na placu zabaw:

• PN-EN 1176-1:2017-12 Wyposażenie placów zabaw i nawierzchnie. 
  Część 1: Ogólne wymagania bezpieczeństwa i metody badań.
• PN-EN 1176-2+AC:2020-01 Wyposażenie placów zabaw i nawierzchnie. 
  Część 2: Dodatkowe szczegółowe wymagania bezpieczeństwa i metody badań huśtawek.
• PN-EN 1176-3:2017-12 Wyposażenie placów zabaw i nawierzchnie.
  Część 3: Dodatkowe szczegółowe wymagania bezpieczeństwa i metody badań zjeżdżalni.
• PN-EN 1176-5:2020-03 Wyposażenie placów zabaw i nawierzchnie. 
  Część 5: Dodatkowe szczegółowe wymagania bezpieczeństwa i metody badań karuzeli.
• PN-EN 1176-6+AC:2019-03 Wyposażenie placów zabaw i nawierzchnie.
  Część 6: Dodatkowe szczegółowe wymagania bezpieczeństwa i metody badań urządzeń kołyszących.
• PN-EN 1176-7:2020-09 Wyposażenie placów zabaw i nawierzchnie.
  Część 7: Wytyczne dotyczące montażu, kontroli, konserwacji i eksploatacji.
• PN-EN 1176-10:2009 Wyposażenie placów zabaw i nawierzchnie. 
  Część 10: Dodatkowe wymagania bezpieczeństwa i metody badań całkowicie obudowanych urządzeń do zabawy.
• PN-EN 1176-11:2014-11 Wyposażenie placów zabaw i nawierzchnie. 
  Część 11: Dodatkowe szczegółowe wymagania bezpieczeństwa i metody badań dotyczące sieci przestrzennej.

Jednocześnie należy zwrócić uwagę na uwzględnienie obowiązujących aktów prawnych przy planowaniu lokalizacji placów zabaw, uwzględniających zachowanie odległości od miejsc parkingowych, śmietników i innych obiektów.

Czystość piaskownic a bezpieczeństwo dzieci

W trosce o bezpieczeństwo i zdrowie dzieci korzystających z piaskownic administratorzy osiedli oraz dyrektorzy placówek nauczania i wychowania (żłobków, przedszkoli, szkół) powinni przed sezonem wiosennym oraz w trakcie sezonu zwrócić szczególną uwagę na stan higieniczno-sanitarny placów zabaw, a zwłaszcza stan piasku w piaskownicach. Piaskownice są miejscem zabaw dzieci, niestety zanieczyszczone kałem odzwierzęcym mogą stanowić poważne zagrożenie zdrowia.      Podstawowym źródłem chorób odzwierzęcych są odchody zwierząt pozostawione w piasku, na trawnikach, w parkach itd. zwłaszcza jeśli właściciele nie zadbają o odrobaczenie zwierząt. W piasku zanieczyszczonym odchodami mogą występować liczne chorobotwórcze bakterie, grzyby, pierwotniaki i pasożyty wywołujące groźne choroby u ludzi - m. in. salmonellozy, grzybice skóry i paznokci, toksokarozy, toksoplazmozy, owsice i glistnice.                                                                                 Owsica jest powodowana przez pasożyty o dł. 0,5-1 cm. Do zakażenia dochodzi, gdy dziecko połyka mikroskopijne jaja np. wkładając do buzi brudne ręce.                                                    Toksokaroza jest chorobą wywoływaną przez postacie larwalne glisty psiej lub kociej. Do zakażenia dochodzi drogą pokarmową w wyniku połknięcia jaj pasożytów pochodzących z gleby zanieczyszczonej psim lub kocim kałem.                                                              Toksoplazmoza to choroba wywoływana przez pierwotniaka Toxoplazma gondii.

Najważniejsza jest profilaktyka

Aby zminimalizować istniejące zagrożenie duży nacisk należy położyć na działania profilaktyczne, w szczególności:

• systematycznie odrobaczać zwierzęta domowe, 
• zapewnić prawidłowe ogrodzenie placów zabaw, aby zmniejszyć możliwość zanieczyszczenia ich odchodami zwierzęcymi,
• wymieniać co najmniej 1 raz w ciągu sezonu piasek w piaskownicy oraz każdorazowo gdy zachodzi taka konieczność,
• w możliwie skuteczny sposób zabezpieczyć na noc piaskownice przed dostępem zwierząt, a zwłaszcza kotów, psów i ptaków,
• na terenie, w którym zlokalizowana jest piaskownica umieścić informacją o zakazie wprowadzania na plac zabaw zwierząt.

Rodzice i opiekunowie dzieci bawiących się w piaskownicach powinni zwrócić szczególną uwagę na zachowanie podstawowych zasad higieny:

• starannie myć ręce i twarz dziecka po zakończonej zabawie oraz przed posiłkami,
• unikać spożywania przez dziecko posiłków lub napojów w trakcie zabawy w piaskownicy.