Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Grajewie

Radon występuje w środowisku naturalnie powstając z rozpadu radu, emituje głównie promieniowanie i w mniejszym stopniu. Może wydostać się z skorupy ziemskiej do atmosfery wchodząc w skład powietrza atmosferycznego. Jest cięższy od powietrza, może gromadzić się w jaskiniach, sztolniach, kopalniach, a także w innych najniżej położonych pomieszczeniach jak podziemia i piwnice.

Szacuje się, że około 80% czasu spędzamy w budynkach mieszkalnych i innych przeznaczonych na pobyt ludzi, jak na przykład miejsca pracy lub nauki.

W takich pomieszczeniach radon może osiągać podwyższone stężenie, co nie jest obojętne dla naszego zdrowia.

Radon obecny jest w każdym budynku i mieszkaniu w różnych stężeniach.

Stężenie radonu jest różne w sąsiednich budynkach i w różnych pomieszczeniach tego samego budynku lub mieszkania

Pomiary stężenia radonu mają na celu identyfikację terenów, na których poziom średniorocznego stężenia promieniotwórczego radonu w powietrzu wewnątrz pomieszczeń może przekroczyć dopuszczalny poziom odniesienia tj. 300 Bq/m3.

Źródłem radonu w pomieszczeniach są -materiały budowlane pochodzenia mineralnego -radon przenikający z gruntu, -woda wodociągowa  -gaz ziemny Wewnątrz budynku radon przemieszcza się wykorzystując -kanały wodno-kanalizacyjne-w budynkach z wielkiej płyty szczeliny pomiędzy płytami Wpływ na stężenie radonu w budynkach mają parametry budynku-rodzaj podpiwniczenia (wylewka betonowa, płytki ceramiczne, ziemia) -szybkość wentylacji pomieszczeń Szczelna warstwa betonu pod podłogą może uniemożliwić przenikanie radonu z gruntu do budynku.

Radon dostaje się do organizmu człowieka, głównie wraz z wdychanym powietrzem atmosferycznym. Wdychana dawka tego pierwiastka zależy między innymi od -jego stężenia w powietrzu-częstotliwości oddychania-obszaru płuc -głębokości wniknięcia promieniotwórczych cząstek

W Europie radon obecny w domach odpowiada za 2 % zgonów z powodu nowotworów złośliwych, 86 % zgonów z powodu raka płuc związanych z narażeniem na radon stwierdzono u palaczy i byłych palaczy. Radon powoduje wszystkie histologiczne typu raka płuc, najczęściej gruczolakoraka oraz raka drobnokomórkowego i płaskonabłonkowego.

Radon istotnie zwiększa ryzyko nowotworu u palaczy i odwrotnie, palenie sprzyja rozwojowi raka płuc przy narażeniu na radon i jego pochodne

W celu minimalizacji stężenia radonu w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi można zastosować dostępne środki techniczne

W przypadku budowy nowych budynków zalecane są pomiary stężenia radonu jeszcze przed przystąpieniem do budowy.

 

Na etapie budowy, można zastosować:

• specjalną konstrukcję fundamentów ze wzmocnionymi krawędziami, zapobiegającą nieszczelności między płytą i ścianami, którymi radon może wnikać do wnętrza,
• uszczelnianie fundamentów i zastosowanie systemu wentylacji jednocześnie. Konstrukcja taka składa się z rur montowanych przed wylaniem płyty fundamentowej oraz układania mat izolacyjnych,
• grubą, szczelną płytę fundamentową i wymuszoną wentylację pod płytą oraz częściową wymianę grunt pod fundamentem,
• materiały budowlane, w których nie stwierdzono podwyższonych stężeń pierwiastków promieniotwórczych.

 

W istniejących już budynkach można zastosować następujące metody:

• likwidacja nieszczelności w fundamentach, podłogach lub ścianach oraz wokół instalacji doprowadzających media. Można w tym celu zastosować silikon, jak również folie i papy antyradonowe. Np. pokrycie ścian tynkiem cementowo-wapiennym i podwójną warstwą farby olejnej zmniejsza współczynnik ekshalacji radonu o ok. 75%, farba emulsyjna – o ok. 35%,
  a farba klejowa –o ok. 20%,
• częste i długotrwałe wietrzenie przez otwarcie okien. Wietrzenie powoduje, że ciśnienie powietrza i stężenie radonu w pomieszczeniu zrównują się
  z ciśnieniem atmosferycznym i stężeniem radonu w powietrzu na zewnątrz budynku,
• zwiększenie częstości wymian powierza za pomocą mechanicznego systemu wentylacyjnego. Zadaniem wentylacji nawiewowo-wywiewnej jest wymiana powietrza. W miejsce wywiewanego „zużytego” powietrza napływa „świeże”, które równocześnie zawiera mniej radonu,
• zmniejszenie stężenia radonu w budynkach przez zastosowanie tzw. studni radonowej. Pod fundamentami lub obok budynku instaluje się wentylatory
  o dużej mocy, które wysysają powietrze glebowe spod budynku i wyrzucają je do atmosfery na wysokość ok. 2 m. W ten sposób obniżają ciśnienie powietrza w podłożu,
•  zmniejszenie stężenia radonu w powietrzu pomieszczeń można osiągnąć także stosując system poduszki powietrznej. Metoda polega na wypompowaniu powietrza z wnętrza budynku pod jego fundamenty. W związku z tym, że powietrze glebowe jest wypychane spod fundamentów przez powietrze wnętrza budynku, w którym stężenie radonu jest niższe, stężenie radonu w podłożu obniża się, a co za tym idzie także stężenie radonu w budynku ulega zmniejszeniu,
• podwyższenie ciśnienia przez zastosowanie instalacji nawiewu z poddasza, wytwarzającej nadciśnienie w budynku w celu zmniejszenia wpływu efektu kominowego oraz wiatru. Zapobiega to zasysaniu radonu z podłoża,
• wentylację przestrzeni podpodłogowej - usuwa poza budynek radon, który przeniknął z podłoża, uniemożliwiając jego przejście do wyżej położonych pomieszczeń. Wentylacja taka wymaga istnienia powierzchni podpodłogowej, którą można przewietrzać w sposób naturalny lub wymuszony,
• depresję podpodłogową (pułapkę radonową), która uważana jest za najskuteczniejszy czynnik redukujący stężenie radonu w budynkach Jest to wgłębienie w kształcie studzienki (studni radonowej) w gruncie pod budynkiem lub w piwnicy z wentylatorem wyciągającym powietrze poza budynek, a więc wytwarzającym we wgłębieniu podciśnienie. Radon wysysany jest z przestrzeni pod budynkiem zanim przeniknie do wnętrza,
• wysysanie za pomocą odpowiedniej instalacji powietrza zawierającego radon spod płyty fundamentowej. Wysysanie powietrza jest najbardziej wydajne w przypadku braku litej płyty betonowej. Jeśli płyta istnieje wysysanie następuje przez szczeliny, pęknięcia i inne nieszczelności,
• wymiana gruntu wokół budynku na grunt zawierający znacznie mniej izotopu radu, z którego powstaje radon. Należy dodatkowo zastosować izolację i drenaż.