Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Nowym Mieście Lubawskim

Początki służb sanitarnych działających na terenie powiatu nowomiejskiego datuje się już na okres przed II wojną światową. Zagadnieniami sanitarnymi od 1932 roku  zajmował się lekarz powiatowy lek. med. Bronisław Jedlewski, oraz pielęgniarka Maria Sypniewska i  kontroler sanitarny Alfons Szczerbicki.

Po wojnie w roku 1946 powstało Biuro Sanitarne przy Wydziale Zdrowia w Starostwie Powiatowym w Nowym Mieście Lubawskim, które zostało przekształcone w 1948 r. w Powiatową Kolumnę Sanitarną, która mieściła się w budynku Starostwa ul. Rynek 1. Do 1950 roku akcją sanitarno-epidemiologiczną kierował lekarz powiatowy lek. med. Jan Firyn  Stanowisko kontrolera sanitarnego sprawował do 1947 roku  Feliks Piasecki, natomiast  dezynfektora  Józef Szynaka.

W sierpniu 1947 roku zatrudniono na stanowisko kontrolera sanitarnego  Józefa Turowskiego, a następnie w1948 r. na stanowisko pielęgniarki epidemiologicznej  Aleksandrę Szafran i dezynfektora  Aleksandra Albin. W 1951 r. zatrudniono kontrolerów  sanitarnych  Dominika Brzoskę i Leona Bartkowskiego.
Od dnia 1.02.1950 r.  funkcję kierownika Powiatowej Kolumny Sanitarnej  powierzono Józefowi Turowskiemu.

Główną domeną działań służb sanitarno-epidemiologicznych w ówczesnym czasie   było zapobieganie i zwalczanie chorób zakaźnych, szczególnie takich jak: dur brzuszny, dur wysypkowy, błonica, choroba Heinego-Medina, czerwonka. Kontroler sanitarny jeździł w teren rowerem, czasem do miejscowości oddalonej  40 km,  a  pobierane próby żywnościowe i wodę do picia   zawoził 120 km pociągiem do laboratorium w Bydgoszczy ( powiat nowomiejski należał do województwa pomorskiego), a od 1950 roku gdy powiat nowomiejski włączono do województwa olsztyńskiego  90 km do Olsztyna.

Na mocy dekretu z 14 sierpnia 1954 roku o Państwowej Inspekcji Sanitarnej na bazie Powiatowej Kolumny Sanitarnej utworzono Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Nowym Mieście Lubawskim, która mieściła się przy ul. Działyńskich 3. Pierwszym Państwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym w Nowym Mieście Lubawskim został  instruktor higieny Józef  Turowski, który pełnił  obowiązki  inspektora od 1954 do końca 1975 roku.

Z końcem 1975 r. w wyniku nowego podziału administracyjnego państwa zlikwidowano powiaty. Z dniem 1.01.1976 roku Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Nowym Mieście Lubawskim została przekształcona w Oddział Terenowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Brodnicy. Kierownikiem   Oddziału  Terenowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Nowym Mieście Lubawskim, a jednocześnie pełniącym obowiązki z-cy Państwowego Terenowego Inspektora Sanitarnego w Brodnicy został   Józef Turowski. Obowiązki te pełnił  do momentu przejścia  na emeryturę z dniem 2.12.1981 roku.

Od   2.12.1981 r. do 31.05.1982 r., obowiązki kierownika Oddziału pełnił Dominik Brzoska.

Od 1.06.1983 r.. obowiązki kierownika Oddziału pełnił fel. med. Leon Boczek  do dnia przejścia na rentę tj.  3.01.1988 r.

Od 4.01.1988 r. do 30.06.1990 r. kierownikiem Oddziału była lek. wet. Renata Przyborowska, która z dniem 1.07.1990 r. została powołana na stanowisko Państwowego Terenowego Inspektora Sanitarnego w Brodnicy.

Od 1.07.1990 r.  obowiązki kierownika Oddziału pełnił Dominik Brzoska do dnia przejścia na emeryturę  - 28 marca 1991 r.

Od 1.12.1991 r. do 31.12.1998 r. obowiązki kierownika Oddziału pełniła mgr inż. Ewa Pielak.

Z dniem 31.12.1998 r. Oddział w Nowym Mieście Lubawskim został zlikwidowany, teren Powiatu Nowomiejskiego został objęty nadzorem sanitarnym  przez  Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Iławie, kierowaną przez lek. med. Juliusza Bittel.

Ponownie z dniem 01.01.2000 roku w powiecie nowomiejskim wchodzącym w skład województwa warmińsko-mazurskiego utworzono Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Nowym Mieście Lubawskim w budynku Starostwa Powiatowego przy ul. Grunwaldzkiej 3.

Od  01.01.2000 roku i nadal Dyrektorem Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej i Państwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym  jest mgr inż. Ewa Pielak.

Zasłużeni dla PIS

Turowski Józef

Urodził się 28.01.1923 roku w Nowym Mieście Lubawskim. Od 1.08.1947 r. pełnił obowiązki kontrolera sanitarnego w Wydziale Zdrowia w Starostwie Powiatowym w Nowym Mieście Lub. W 1956 roku zdał egzaminy uprawniające do wykonywania zawodu instruktora higieny w Ośrodku Szkoleniowym Ministra Zdrowia w Chełmach. Przez 4 lata (1950 - 1954 ) pełnił obowiązki kierownika Powiatowej Kolumny Sanitarnej w Nowym Mieście Lubawskim, a następnie przez 20 lat (1954 –1975) był Państwowym Powiatowym  Inspektorem Sanitarnym w Nowym Mieście Lubawskim.  W wyniku zmian administracyjnych kraju  po 1975 roku pełnił obowiązki przez 6 lat (1976-1981)  zastępcy Państwowego Terenowego Inspektora Sanitarnego w Brodnicy i kierownika Oddziału w Nowym Mieście Lubawskim. Po 34 latach pracy w Państwowej Inspekcji Sanitarnej przeszedł na zasłużoną emeryturę.

Za efektywną pracę  w służbie sanitarno-epidemiologicznej oraz  za aktywność społeczną  został wielokrotnie odznaczony, m.in.:

• Srebrnym  Krzyżem  Zasługi w 1969 r.
• Medalem 25 Lecia Państwowej Inspekcji Sanitarnej w 1979 r.
• Odznaką – Zasłużony dla Województwa Toruńskiego w 1984 r.
• Krzyżem  Kawalerskim  Odrodzenia Polski w 1984 r.
• Kryształowym  Sercem  PCK  w 1993 r.

fel. med.  Leon Boczek

Urodzony  27.02.1936 r. w Sorbinie powiat kielecki. Pracę w Inspekcji Sanitarnej rozpoczął 01.11.1961 r. do 31.10.1991 r. (od 1988 r. na ½ etatu). Był kierownikiem Oddziału TSSE w Nowym Mieście Lubawskim od 1.06.1982 r. do 3 stycznia 1988 roku.

Dominik Brzoska

Urodzony 15.06.1926 r. w Kurzętniku. W Inspekcji  Sanitarnej pracował  od  1.01.1951 r. do  28 marca 1991 roku. Kontroler sanitarny. Pełnił obowiązki kierownika Oddziału w Nowym Mieście Lub. w latach od 2.12.1981r. do 31.05.1982 r. i od 1.07.1990 do 28 marca 1991 r.

źródła

1. Archiwum PSSE w Brodnicy
2. Archiwum Szosa Chełmińska – Toruń   (622-33-12)
3. Pisemna relacja J. Turowskiego w zbiorach autora,
4. Archiwum PSSE Brodnica  teczki osobowe bez numeru Dominika Brzoski i Leona Boczek