Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Olsztynie

Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Olsztynie uprzejmie informuje, że w dniu 28 lipca weszło w życie rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 lipca 2024 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym (Dz. U. poz. 1126).

Rozporządzenie w zakresie swojej regulacji obejmuje, oprócz dotychczasowych rozwiązań, dodatkowo ochronę pracujących w narażeniu na działanie substancji o działaniu reprotoksycznym, a tym samym dokonuje wdrożenia postanowień dyrektywy 2022/431 Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z dnia 9 marca 2022 r. zmieniającej dyrektywę 2004/37/WE w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych lub mutagennych podczas pracy.

Najważniejsze zmiany w rozporządzeniu to:

• definicja substancji reprotoksycznych, nieprogowej substancji reprotoksycznej oraz progowej substancji reprotoksycznej;
• rozszerzenie przepisów dotyczących dotychczas jedynie kancerogenów i mutagenów o substancje reprotoksyczne;
• rozszerzenie i doprecyzowanie obowiązków pracodawców zatrudniających pracowników przy pracach z ww. czynnikami;
• nowe wymogi dotyczące zakresu informacji gromadzonych w rejestrze prac, których wykonywanie powoduje konieczność pozostawania w kontakcie z określonymi w rozporządzeniu substancjami, mieszaninami, czynnikami i procesami technologicznymi, w szczególności zmiany w sposobie zgłaszania liczby pracowników zatrudnionych przy tych pracach.

Zmianie uległ również wzór formularza, na którym pracodawca przekazuje informację o substancjach chemicznych, ich mieszaninach, czynnikach lub procesach technologicznych o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym właściwemu państwowemu wojewódzkiemu inspektorowi sanitarnemu oraz właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy niezwłocznie po rozpoczęciu działalności oraz corocznie, w terminie do dnia 15 stycznia za rok poprzedni, albo na ich wniosek.

Podobnie jak w przypadku czynników rakotwórczych lub mutagennych, substancje reprotoksyczne - mogą powodować poważne i nieodwracalne skutki dla zdrowia jako substancje działające szkodliwie na rozrodczość. Pracownicy pracujący w kontakcie z substancjami reprotoksycznymi są zatrudnieni przede wszystkim przy: produkcji i stosowaniu pestycydów, produkcji i przetwórstwie tworzyw sztucznych, w przemyśle gumowym, farmaceutycznym, metalurgicznym, kosmetycznym, budownictwie jak również w placówkach ochrony zdrowia i warsztatach samochodowych.

Działanie reprotoksyczne wykazują głównie następujące substancje:

• metale i/lub niektóre związki metali: chromu, niklu, kadmu, kobaltu, galu (arsenek galu), ołowiu, cyny (związki organiczne), rtęć i metylortęć, tellur i tlenek telluru;
• związki boru (tritlenek diboru, kwas borowy, borany) i nadboran sodu (+hydraty);
• tlenek węgla;
• ftalany;
• formamid i jego N-metylowe pochodne (N-metyloformamid, dimetyloformamid);
• dimetyloformamid;
• niektóre pestycydy i biocydy;
• rozpuszczalniki organiczne np.  2-metoksyetanol i 2-etoksyetanol oraz ich octany;
• imidazol i niektóre jego pochodne (1-winyloimidazol, 2-metyloimidazol, 4-metyloimidazol);
• N-metylopirolidon i N-etylopirolidon.

Zgodnie z przepisami prawa prace w narażeniu na substancje lub mieszaniny o działaniu szkodliwym na rozrodczość oraz szkodliwie oddziałujące na dzieci karmione piersią są wzbronione dla kobiet w ciąży i karmiących dziecko piersią oraz dla młodocianych.

Ponadto z dniem 28 lipca 2024 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 lipca 2024 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. z 2024 r. poz. 1110). Zmiana przepisów rozszerza katalog badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy o substancje reprotoksyczne. Zgodnie z § 2 ww. rozporządzenia pracodawca zapewnia wykonanie badań i pomiarów substancji reprotoksycznej w terminie miesiąca od dnia wejścia w życie rozporządzenia.